کمبود ویتامین D مهمترین عامل افزایش ابتلا به دردهای عضلانی و استخوانی

«روماتیسم» نامی کلی برای توصیف درد اندام های حرکتی است، گرچه می توان از کلمه روماتیسم برای توصیف هر دردی در اندام ها و مفاصل استفاده کرد ولی امروزه استفاده از آن بیشتر محدود به دسته ای از بیماری ها است که به آنها بیماری های اتوایمون یا خودایمنی می گویند.

به گزارش ایمنا، دردهای اندام های حرکتی انسان علل بسیار متنوعی دارد و به همه آنها می توان نام روماتیسم را اطلاق کرد.

این دردها معمولاً در مفاصل احساس می شوند (مانند آرتروز) ولی استخوان های دور از مفصلو یا عضلات هم ممکن است دچار درد شوند.

درد اندام میتواند از بافت های دیگر مانند رباط، تاندون یا بورس هم سرچشمه بگیرد.

بررسی‌های انجام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی از این است که حدود ۴۰۰ هزار نفر در ایران، به بیماری روماتیسم مبتلا هستند.

در گذشته‌های دور تصور می‌شد فقط افرادی که در نقاط مرطوب زندگی می‌کنند، دچار عوارض روماتیسم می‌شوند، ولی امروزه ثابت شده است که در همه جا، این بیماری دیده می‌شود و براساس بررسی‌های علمی، بیش از ۱۰۰ نوع بیماری روماتیسمی با علائم متفاوت در دنیا به ثبت رسیده است.

این بیماری‌ها براساس محل و نوع درگیری بافت یا ارگان‌های بدن، نام‌ها و علائم متفاوتی دارند و بالطبع درمان‌های خاص خود را می‌طلبند.

بسیاری از مردم، به یقین سوال هایی درباره بیماری های روماتولوژی و روماتیسمی خود و نحوه درمان این بیماری ها دارند، از این رو در این فرصت گفتگویی را با «دکتر مهناز عباسی- فوق تخصص روماتولوژی» انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه از نظرتان می گذرد:

دلیل به وجود آمدن بیماری های روماتیسمی و روماتولوژی چیست؟

بیماری های روماتیسمی ناشی از اختلالات التهابی و در اصلاح خود ایمن هستند که در آنها بدن یک سری واکنش های التهابی علیه خودش نشان می دهد و در نتیجه بافت های خود را به عنوان بیماری­زا شناسایی کرده و علیه آنها آنتی­بادی ساخته یا سلول­های ایمن وارد عمل می شوند و مفاصل، عروق و عضله را به عنوان یک بافت غریبه شناسایی می کند. بنابراین، بافت های مذکور دچار التهاب و درد تورم می شوند.

از سویی باید دانست که بیماری های حیطه روماتولوژی، فقط بیماری های روماتیسمی نیستند، بلکه یک سری بیماری­های غیر التهابی، مانند: آرتروز، پوکی استخوان و کمبود ویتامین D هم در این حیطه قرار می گیرند؛ بیماری های آرتروز به علت استفاده نادرست از مفصل ایجاد می شوند.

در پوکی استخوان، عواملی چون سن، اختلال هورمونی و کاهش بافت استخوان های بدن دخالت دارد.

در واقع، بیماری های عضلانی، شامل: نوع التهابی و بعضی ها انواع مادرزادی است که در گروه بیماری های روماتولوژی است.

بعضی از استخوان دردها با سرد شدن هوا، شدیدتر می شود، دلیل آن را در چه می دانید؟

یکی از بیشترین و شایع ترین اختلالاتی که در تمام سنین دیده می شود، کمبود ویتامین D می باشد که اغلب به صورت دردهای پراکنده استخوانی و عضلانی و مفصلی بروز می کند و معمولاً با هوای سرد بدتر می شود و این همان سخنی هست که مردم اشاره می کنند: «وقتی در هوای سرد قرار می گیریم یا جلوی کولر می نشینیم، استخوان دردمان زیاد می‌شود و یا وقتی به استخر می رویم و یا پیادروی در هوای سرد می کنیم، دچار دردهای استخوانی می شویم».

باید توجه داشت که در موارد فوق لازم است علت درد بررسی شود و دقت شود که پیاده روی به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روزانه، راه رفتن در استخر شنا و آب درمانی و قرار گرفتن در زیر نور مستقیم خورشید خیلی از اوقات باعث کمتر شدن دردهای عضلانی استخوانی بیمار و تقویت عضلات اطراف مفصل می شود.

به این نکته هم توجه شود که شکل گیری استخوان، در زمان کودکی انجام می شود و عدم سهل انگاری در تغذیه، در کنار رعایت موارد بهداشتی و سلامت، به ویژه دریافت ویتامین D باعث می شود کمتر در بزرگسالی دچار بیماری و دردهای عضلانی و استخوانی شویم.

کسانی که در بزرگسالی، دائم از درد عضلانی و گردنی شکایت می کنند و خیلی ها از گرفتگی و دردهای ساق پا، به ویژه دردهای شبانه، خیلی از اوقات به علت کمبود ویتامین D می باشد که دچار آن شده و اطلاعی از این موضوع ندارند.

ویتامین D را می توان با چه روش هایی تأمین کرد؟

ویتامین D از طریق مصرف خوراکی ها تأمین نمی شود و در کشورهای پیشرفته، از طریق غنی سازی به محصولات لبنی اضافه می شود.

متأسفانه بیشتر لبنیات تولیدی کشور فاقد ویتامین D است؛ البته زرده تخم مرغ و بعضی ماهی ها، منبع این ویتامین هستند، ولی چون استفاده زیاد از زرده تخم مرغ، باعث بالا رفتن چربی خون می شود، بهترین منبع ویتامین D که رایگان هم است، قرار گرفتن در زیر نور خورشید به مدت ۱۰ دقیقه و بدون لباس می باشد. (در صورت مهیا نبودن شرایط مکانی برای انجام این کار، تابیدن نور خورشید به کف دست ها و صورت، توصیه می شود) توجه شود که دریافت نور از پشت پنجره، هیچ فایده ای برای جذب ویتامین D در پوست انسان ندارد و بهترین زمان هم بین ساعت ۱۱ تا ۱۳ است.

برای درمان دردهای مفصلی مصرف چه غذاهایی توصیه می شود؟

مصرف لبنیات، روغن زیتون، سبزیجات و میوه های تازه و سالم، توصیه می شود.

در همه بیماری­های روماتیسمی، استفاده از لبنیات، میوه تازه و به طور کلی، استفاده از روغن های مایع، به جای روغن های جامد و حیوانی، ارجحیت دارد. در بحث لبنیات، این باور رایج در مردم که مگفته می شود: «روماتیسم داریم و درد مفصل اذیتمان می کند، لبنیات نمی خوریم، چون سرده و برای ما ضرر دارد»، اشتباه است.

به طور عمده، افرادی که بیماری­های روماتیسمی دارند، مجبور هستند از ترکیبات کورتون استفاده کنند و چون این داروها خاصیت ایجاد پوکی استخوان دارد، به همین دلیل باید از لبنیات استفاده کنند.

غذاهای که ضرر دارد، بسته به نوع بیماری است. به طور مثال: در بیماری های روماتیسمی و در نوع اسکلورودرومی آن، افزایش برگشت اسید معده اتفاق می افتد که مصرف غذاهای چرب، تند و دارای ادویه زیاد، ضرر دارد، و در کل مصرف غذاهای چرب و حجیم و سنگین که موجب افزایش وزن شود برای تمام بیماری های روماتیسمی التهابی و غیر التهابی مضر است.

ژن و وراثت چه نقشی دارد؟

موضوع ارث، مهمترین زمینه آرتروز است و خانواده ها باید بسیار به آن اهمیت بدهند.

وقتی که در خانه، مادر، مادربزرگ یا پدربزرگ دچار زانو دردهای مفصلی و استخوانی هستند، جوان های خانواده، از همین حالا مراقب باشند که اضافه وزن پیدا نکند، حتماً از صندلی در سرویس بهداشتی استفاده کند و از دو یا چهار زانو نشستن خودداری کنند.

برخلاف بیماری آرتروز که درمان قطعی ندارد، پوکی استخوان قابل درمان می باشد، یعنی اینکه فرد بیمار نباید نگران و ناامید در درمان آن باشد و با مراجعه بیمار به پزشک، بر حسب مقدار و شدت در پوکی استخوان، درمان های بسیار آسانی وجود دارد.

بانوان بعد از سن یائسگی، مراقب تغذیه خود باشند. دریافت ویتامین ها، کلسیم و ویتامین D از طریق آفتاب و موارد دیگر باعث می شود تا فرد در سن یائسگی دچار پوکی استخوان نشود.

•