هشدار باستان‌شناسان برای صفه و شاهدژ اصفهان
اهمیت محوطه‌ی تاریخی در شاهدژِ اصفهان باعث شده تا از حدود پنج دهه پیش مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی در کوه صفه، اطلاعات ارزنده‌ای را به دست آورد، اما ساخت‌وسازهایی که به بهانه توسعه در دو دهه اخیر در کوه صفه انجام شده، زمینه تخریب بسیاری از شواهد ارزشمند تاریخی و فرهنگی را فراهم کرده، اتفاقاتی که برای شهری به اهمیت اصفهان به هیچ‌وقت قابل گذشت نیست!»
اهمیت محوطه‌ی تاریخی در شاهدژِ اصفهان باعث شده تا از حدود پنج دهه پیش مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی در کوه صفه، اطلاعات ارزنده‌ای را به دست آورد، اما ساخت‌وسازهایی که به بهانه توسعه در دو دهه اخیر در کوه صفه انجام شده، زمینه تخریب بسیاری از شواهد ارزشمند تاریخی و فرهنگی را فراهم کرده، اتفاقاتی که برای شهری به اهمیت اصفهان به هیچ‌وقت قابل گذشت نیست!»
به گزارش ایسنا، بقایای دژ باستانی «شاهدژ» بر فراز کوه صفه یکی از بهترین فرصت‌هایی است که برای حفظ هوّیت باستانی‌ـ تاریخی کوهستان صفه و جذب گردشگران می‌تواند موثر باشد، اما بیش از یک سال است که با نصب پایه‌های تله‌کابین در این محوطه‌ی تاریخی و درست روی دیوار باستانی 1400متری شاهدژ،نه تنها کاوش‌های باستان‌شناسی روی این محوطه‌ی تاریخی نتوانسته به طور کامل انجام شود که از سوی دیگر، خطر فرسایش محوطه‌ی باستانی‌ـ تاریخی را دو چندان می‌کند.
بیش از یک سال است که دوستداران میراث‌فرهنگی در اصفهان نسبت به این وضعیت هشدار داده‌اند و در ادامه،این‌بار شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) و تعدادی از پیشکسوتان باستانشناس،در نامه‌ای نسبت به وضعیت شواهد باستانی اصفهان و قلعه کوهستانی «شاهدژ» به مسئولان شهری اصفهان هشدار دادند.
در این نامه که رونوشت آن به استاندار، دادستان، مدیر کل بازررسی ، شهردار و مدیر کل میراث‌فرهنگی استان اصفهان فرستاده شده؛ آمده است؛ «در طی حیات اصفهان، یکی از ویژگی‌هایی که بارها بالفعل شده و توسعه‌ی پایدار این شهرِ شهره را تداوم بخشیده، توجه پیشینیان به مواهب طبیعی از جمله ارتباط میان ارتفاعات و دشت و پاسداری از شهرِ بر دشت نشسته با شبکه‌ای از قلاع و استحکامات کوهستانی بود. در میان این شبکه ارتباطی و امنیتی، حایگاه خاص کوه صفه زمینه‌ای را فراهم کرده تا دست‌کم از 1500 سال پیش در محدوده‌ای حدود 50 هکتار، با اقدامات مفصل و البته منطبق با طبیعت کوهستان، یکی از بزرگترین قلاع ایران را با نام «شاهدژ» در خود جای دهد.
اهمیت این آثار باعث شد تا از حدود پنج دهه پیش مطالعات تاریخی و باستان‌شناسی در کوه صفه، اطلاعات ارزنده‌ای را در اختیار محققین و علاقمندان قرار دهد. تنوع و تکثر آثار همچنین می‌تواند شناخت کامل‌تری از تعامل مردم اصفهان از یک‌سو با اقلیم و بافت مسکونی آن فراهم آورد. نتایجی که به مسئولین کمک می‌کند تا توسعه و حیات پایدار شهر را به بهترین شکل برنامه‌ریزی کنند.
اما متأسفانه ساخت‌وسازهایی که با بهانه توسعه طی دو دهه اخیر در کوه صفه صورت گرفته،زمینه تخریب و محو بسیاری از شواهد ارزشمند تاریخی و فرهنگی را فراهم آورده و سبب ناپایداری حیات اصفهان شده است.
لذا شایسته است اعضای منتخب جدید شورای شهر که دغدغه‌های فرهنگی را از اولویت‌های خود در ورود به شورا اعلام کردند، موارد زیر را به صورت کوتاه مدت و بلند مدت دنبال کنند؛
-توقف تمامی حفاری‌ها و نوسازی‌های خودسرانه، غیراصولی و بی‌مجوز، همچنین ضمن آسیب‌شناسی، تهیه و اجرای طرح‌های مرمت مطابق با استانداردهای جهانی (قوانین جهانی آماده و در صورت نیازقابل ارائه است).
-بررسی و بازنگری کامل دیگر طرح‌ها و انطباق آن با ویژگی‌های فرهنگی - طبیعی کوه صفه (قوانین جهانی آماده و در صورت نیازقابل ارائه است).
-جابجایی دکل‌های ارتباطی و همچنین برچیده شدن تاسیسات و پایه‌های تله‌کابین و دیگر ساخت‌وسازهایی که روی آثار برپا شده‌اند.
-شناسایی عوامل تخریب‌های صورت گرفته در کوه صفه برای جلوگیری از تکرار اشتباهات و اقدامات سلیقه‌ای.
-بررسی و بازنگری کامل طرح‌ها و برنامه‌ها در دیگر ارتفاعات مشرف بر دشت اصفهان و شناخت و حفظ قابلیت‌های طبیعی و تاریخی آنان.
-برنامه‌ریزی و هماهنگی با سازمان‌های مرتبط جهت انجام مطالعات جامع باستان‌شناختی در چارچوب طرح‌های آمایش سرزمین.
برکسی پوشیده نیست که رویکرد غیرعلمی و شتاب‌زده مدیران در بی‌توجهی به میراث فرهنگی به ویژه باستانیِ شهرها،زیان‌های جبران‌ناپذیری تحمیل کرده و همچنان تحمیل می‌کند. اقدامات مخرب و غیرقابل تصوری همچون پروژه‌های میدان امام علی (میدان عتیق) یا شبکه مترو و ایستگاه‌های آن که منجر به محو بخش مهمی از تاریخ شهر اصفهان (از زمان پیدایش تا دوران صفوی) شده، دلالت بر آن دارد که دیگر جای هیچ‌گونه آزمون و خطایی نیست و باید با بهره‌گیری از دانش روز و استفاده از تجارب جهانی مانع از شکل‌گیری چنین حوادثی شد.
در عصری که تمام شهرهای کوچک و بزرگ دنیا، کم‌ترین نشانِ واجدِ هویت از گذشته را با بیشترین هزینه نگهداری می‌کنند و آن را به عنوان پشتوانه فرهنگی و مایه‌ی مباهات خود به دیگران عرضه می‌دارند، اتفاقاتی این‌چنین برای شهری به اهمیت اصفهان به هیچ‌وقت قابل گذشت نیست!
همه می‌دانیم که اصفهان شهری برای جهانیان است،پس مردمان جهان و ایران و به خصوص مردم اصفهان انتظار دارند که مدیریت جدید شهری اصفهان با توجه به خردِ جمعی و به دور از سطحی‌نگری و منافع اشخاص،آن‌چنان که در شان اصفهان است با آن برخورد کند.»
متن این هشدار علاوه بر داشتن تائید اعضای شورای اجرائی موسسه فرهنگی ایکوموس ایران، توسط باستان‌شناسان پیشکسوتی همچون حمیده چوبک،مهدی رهبر، میرعابدین کابلی،لیلی نیاکان،جلیل گلشن، هایده لاله و مرتضی حصاری امضاء شده است.
مهرماه سال گذشته نیز انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان اصفهان در نامه‌ای به جمالی نژاد، شهردار وقت این شهر تاریخی نامه‌ای نوشته و این هشدارها را درباره‌ی وضعیت کلی این محوطه‌ی تاریخی مطرح کردند. آن‌ها خواستار توقف هرچه سریع‌تر روند بارگذاری پرشتاب و غیراصولی در کوهستان صفه اصفهان شده بودند.