از رد صلاحیت برخی افراد در شورا خیلی ناراحت می‌شدم اما قانون ملاک است
خودمانی و بدون تعارف با سخنگو و عضو محترم شورای نگهبان؛ از دلایل ردصلاحیت چهره‌های معروف گرفته تا تخلفات انتخابات ۹۶.
خودمانی و بدون تعارف با سخنگو و عضو محترم شورای نگهبان؛ از دلایل ردصلاحیت چهره‌های معروف گرفته تا تخلفات انتخابات ۹۶.
به گزارش تسنیم، عباسعلی کدخدایی را از نشست‌های سخنگویی شورای نگهبان می‌شناسم فردی که حقوق خوانده و برای ما هر چند هفته یکبار از قوانین و مقررات مجلس شورای اسلامی می‌گوید قوانینی خشک و رسمی. مردی که همیشه در کسوت سخنگویی شورای نگهبان خیلی رسمی برایمان حرف می‌زند، برخورد گرم و صمیمی آقای دکتر اما بسیار با شخصیت حقوقدانی که من در سالهای اخیر از وی سراغ داشتم فاصله زیادی داشت. دکتر اهل شوخی و مزاح و بسیار آرام و متین بود و همین نگرانی ما را برای گفتگوی صمیمانه با سخنگوی شورای نگهبان را کمتر کرد.
در میانه صحبت از وی پرسیدم: آقای دکتر در نشست‌های سخنگویی همکاران تان به شما تقلب هم می‌رسانند؟ گفت: مگر شما خبرنگاران فرصت و اجازه این کار‌ها را می‌دهید!
آقای سخنگو 56 ساله است و متولد اصفهان. تحصیل در رشته حقوق را در دانشگاه تهران آغاز کرده و پس از آن، در وزارت سپاه سابق (وزارت دفاع فعلی) مشغول به کار می‌شود. بعد از جنگ هم برای ادامه تحصیل به انگلستان می‌رود و کارشناسی ارشد و دکتری خود را در رشته حقوق بین‌الملل از همانجا اخذ می‌کند. دانشجویان وی، خاطرات خوشی از کلاس‌های درس حقوق اساسی و حقوق اداری دارند و تسلط وی بر مبانی حقوق عمومی، همواره زبانزد محافل دانشگاهی است.
گفتگو با وی دوساعتی زمان برد. پرسش و پاسخ از مسائل مختلف از نحوه تایید صلاحت‌ها توسط اعضای شورای نگهبان تا تطمیع و تهدید اعضای شورای نگهبان گرفته تا اخلاقیات آیت الله جنتی وبالاخره پرسش درمورد #ژن_خوب داشتن فرزندانش گفت.
شما حقوقدان هستید اگر سخنگوی شورا و استاد دانشگاه نمی‌شدید چه می‌کردید؟
کدخدایی:سلام عرض می‌کنم وخیلی خوشحالم که در یک مجموعه دانشجویی هستم، چون معلم هستم و این هم همیشه بوده است که خبرگزاری هایی که با پایه دانشجویی حرکت می‌کنند خودمان را از آن‌ها بدانیم و خدمت آن‌ها برسیم وبه آن‌ها سربزنیم.
اینکه چرا حقوق خواندم یک دغدغه دینی اسلامی و در کنار آن انقلابی داشتم که من دنبال فلسفه بودم و گرایشهایم از دوره دبیرستان در حوزه فلسفه بود و آمادگی داشتم در حوزه فلسفه و انسان شناسی فعالیت کنم که در همان زمان انقلاب شد، حوالی سالهای 58 و انتخاب رشته کردم و، چون رتبه خوبی داشتم همه توصیه کردند که حقوق دانشگاه تهران بخوانم، چون در آن زمان چپی‌ها به معنی کمونیست‌ها زیاد بودند و دانشگاه نیازمند بچه‌های مسلمان است.
کدخدایی: حقوق خواندن زمان شاه به معنای تبعیت از قوانین طاغوت بود
البته از قبل با این رشته آشنایی داشتم، چون رشته تحصیلی ام در مدرسه علوم انسانی بود، اما به دلایلی به ادامه تحصیل در رشته حقوق علاقه‌مند نبودم، چون اطرافیان می‌گفتند اگر حقوق بخوانید یا وکیل می‌شوید یا قاضی می‌شوید و مجبور به تبعیت از نظامات طاغوتی خواهید شد. اما بعد از انقلاب با نیت کمک به انقلاب پیش رفتیم مرحوم شهید بهشتی بچه‌های حزب الهی دانشگاه را جمع کردند و بعد تقسیم شدیم در دادسرا‌ها و جاهای مختلف که بنده به اصفهان رفتم و دوره ارشد دانشگاه شهید بهشتی پذیرفته شدم و دوباره به تهران آمدم وبه کاردر معاونت حقوقی سپاه مشغول شدیم و درس را هم ادامه می‌دادیم.
سال 68 اولین اعزام خارج از کشور برای ادامه تحصیل بود، اما تا سال 70 به دلایل حجم بالای کار در داخل، اجازه خروج از کشور را نداشتیم و برای ادامه تحصیل در بین سالل‌های 70 تا 75 به انگلستان رفتم. در سالهای 77 تا 80هم معلم دانشگاه بودم و به مشاوره هم در کنار کار
خبر نداشتم وقتی مرا برای عضویت در شورای نگهبان کاندیدا کرده بودند!/ از آن روزها 16 سال گذشته
معلمی می‌پرداختم. در سال 80 هم اسم ما را در روزنامه زدند و معرفی شدم برای حقوقدانی شورای نگهبان که خودم هم از این اقدام بی خبر بودم و پس از پیگیری ها، متوجه شدم چه کسانی در پس پرده اسم بنده را داده بودند و بعد قضایای مجلس ششم ام پیش آمد. از سال 80 تقریبا به شورای نگهبان آمدم به جز دو تا نیم دوره که دوستان لطفی کردند و توانستیم استراحتی کنیم در این مدت بدون وقفه در شورای نگهبان بودیم.
در نشست‌های سخنگویی سوالات متعدد و متنوع از حضرتعالی پرسیده می‌شود آیا قبل از نشست‌ها از کسی مشاوره و مشورت می‌گیرید؟
کدخدایی:دستمان را نباید پیش شما خبرنگاران رو کنیم که چه کار می‌کنیم (با خنده)، اما سالهای اولیه خیلی این اتفاق نمی‌افتاد و تقریبا هر چه بود همان بود که به ذهن خودمان می‌رسید و ارتباطی که با دوستان خبرنگار و رسانه داشتیم، اما کم کم دوستان روابط عمومی هم کمک می‌کنند و درمورد اخبار روز و اخبار هفته گزارشاتی می‌دهند تا بنده هم در جریان امور قرار بگیرم.
اما اینکه چه مطالبی را بگوییم و چه گونه بگوییم هیچ هماهنگی ندارد و ما به میدان می‌آییم و خود را به خداوند بزرگ می‌سپاریم و در اختیار شما خبرنگاران قرار می‌دهیم که پوست هم از کله مان می‌کنید.
تا به حال پیش آمده جواب سوالی را بلد نباشید؟
کدخدایی:سوالات معمولا یک اطلاعات و آمار است، اگر آماری را ندانم به دوستان می‌گویم این را الان نمی‌دانم بعدا سوال می‌کنم و توسط روابط عمومی اعلام می‌شود، چون سوالات معمولادر حوزه کاری ماست وچیزی به معنی ندانستن وجود ندارد.
پیش آمده جواب سوالی را مصلحت ندانید که بگویید؟
کدخدایی:بله خیلی زیاد، ممکن است در بیان رسانه‌ای بنده ملاحظات شورای نگهبان و ملاحظات کلان کشور را داشته باشم. شاید اگر سخنگوی شورای نگهبان نبودم نوع دیگری در مقابل شما حاضر می‌شدم. در نشست خبری به هر حال من به عنوان نماینده شورای نگهبان حاضر و پاسخگو هستم و طبیعتا باید این ملاحظات را داشته باشم
تا به حال شده بچه‌های روابط عمومی تقلبی هم به شما برسانند؟
کدخدایی:یادداشت توضیحی ممکن است، اما در این نوع نشست‌های خبری فرصت مشورت و پرسش و پاسخ نیست شما‌ها اصلا اجازه نمی‌دهید که ما مشورت کنیم.
تا به حال پیش آمده از جایگاه و موقعیت شغلی تان استفاده یا سواستفاده کرده باشید؟
کدخدایی:سوءاستفاده تلاش کردیم نکنیم (با خنده) پس از اینکه دوستان ما را خانه می‌گذارند ما خودمان با خانواده بیرون می‌رویم، خرید
خرید که می‌روم، مردم از مشکلاتشان می‌گویند/ من البته کار زیادی نمی‌توانم انجام دهم ولی از لطفشان هم ممنونم
می‌کنیم بعضی مارا می‌شناسند، لطف می‌کنند و وقتی می‌شناسند دیگر نمی‌توانیم حرفی بزنیم مثلا وقتی گران بهمان می‌فروشند نمی‌توان حرفی زد (باخنده). اما گذشته از شوخی لطف مردم زیاد است، غالبا سوالاتشان در حوزه مشکلات و مطالب است که البته ما هم کمتر می‌توانیم در حوزه حل مشکلات کاری انجام دهیم و بیشترش هم اظهار لطف و محبت مردم است.
حضور در شورای نگهبان به ویژه در کسوت سخنگویی تاثیری بر اخلاقیات شما هم داشته است؟
کدخدایی: این را شما باید بگویید حضور در شورای نگهبان و در معیت علما و فق‌ها و همکاران حقوقی خیلی مطالب به ما یاد داده است درس اخلاق، زندگی، مباحث علمی و ... از این جهت برای ما غنیمت بوده است. نمی‌دانم اگر بداخلاقی هم داشتم ما را باید ببخشید، در این خصوص مقصر خودم بودم و به آقایان ارتباطی ندارد.
با ساز و کارهای فعلی حاکم بر شورای نگهبان آیا صلاحیت خود شما در شورا تایید می‌شد؟
کدخدایی: قطعا رد می‌شد (با خنده) آنقدر وضعیتم خراب است که آقایان به راحتی بنده را رد کنند، اما باید توجه کنید شورای نگهبان هم در چارچوب قوانین حرکت می‌کند، حالا این قوانین و مقررات ممکن است نواقصی داشته باشد که به اعضا برگشت نمی‌کند، شما تکلیفی را
با قوانین فعلی بلادرنگ صلاحیت مرا هم رد می‌کنند!
برعهده نهادی گذشتید و اعضا آن نهاد باید بررسی کنند و وظیفه خود را انجام دهند ممکن است قصوری از این جهت باشد که به قوانین و مقررات برگشت می‌کند و امیدوارم قوانین و مقررات هم به زودی اصلاح شود و به این واسطه من هم طمع نکنم، بروم جایی ثبت نام کنم که رد صلاحیت شوم.
تا به حال پیش آمده نسبت به کسی اینقدر علاقه داشته باشید که زمان بررسی تایید صلاحیت از ترس اعمال سلیقه شخصی از این کار کناره بگیرید آن را به عهده سایرین قرار دهید؟
کدخدایی:بررسی صلاحیت‌ها کار بسیار دشواری است و در حکم قضاوت و داوری است. من اگر برعهده خودم باشد چنین مسیری را انتخاب نمی‌کنم، چون در مقام قضاوت قرار گرفتن و داور بودن بسیار مشکل است و ما از همه چیز آگاهی نداریم و علم به همه چیز نداریم. کسی ممکن است سندی که برایش آمده مخدوش باشد و ما متوجه نباشیم و بنابراین کسی که حق دارد در مجلس یا ریاست جمهوری برود ما نظری
مُخیر باشم ترجیح می‌دهم در بررسی پرونده صلاحیت‌ها شرکت نکنم
اشتباه بدهیم یا برعکس کسی که صلاحیت ندارد و ما نتوانیم خوب بررسی کنیم و آن فرد به مجلس یا آن نهاد برود هر دو شکل، سنگینی بارش برعهده ما هم هست و ما هم در خوب و بد آن شریک هستیم بنابراین اگر بین این کار و کار دیگری مخیر شوم قطعا بررسی صلاحیت را انتخاب نخواهم کرد.
سخت‌ترین احراز صلاحیتی که در شورای نگهبان داشتید کدام بود؟
کدخدایی:شاید مصداقی نتوانم به موردی اشاره کنم، چون شورا جمعی عمل می‌کند و رای می‌دهد و باید آرای افراد به مرز حد نصاب برسد که ما بتوانیم فردی را تایید کنیم، اما از اینکه برخی افراد رای لازم را در شورای نگهبان نیاورند بنده هم ناراحت شدم خیلی هم ناراحت بودم و شاید مدت‌ها هم، عدم تایید این افراد روی من تاثیرگذار بوده است، اما چاره‌ای دیگر هم نمی‌توانیم داشته باشیم و ناچاریم که به حکم قانون تمکین کنیم و به روشی که قانون مشخص کرده عمل کنیم.
تا به حال بحث‌ها در شورا بالا گرفته است؟
کدخدایی:اصلا بحث پایین نداریم همیشه بحث‌ها در شورا بالاست (با خنده) و مباحث چه در مباحث علمی، بحث نظارت بر مصوبات و قوانین مباحث خیلی داغ و تندی است، بحث‌های مربوط به انتخابات نیز زیاد است، اما مهم این است که وقتی تمام شد همه با یکدیگر صمیمی و دوست هستیم و همه آن مسائل فقط مربوط به بحث‌های علمی است.
تا به حال پیش آمده در خصوص احراز صلاحیت فری تهدید هم شده باشید؟
کدخدایی:فکر نمی‌کنم کسی جرات کند شورای نگهبان را تهدید کند (با خنده)
تطمیع چه طور؟
کدخدایی:تطمیع هم به همین صورت کسی جرات این کار را ندارد ممکن است حواشی و شایعات باشد، اما کسی جرات تطمیع و تهدید شورای نگهبان را ندارد.
حتی فشار هم وارد نمی‌کنند؟
کدخدایی:فشار به مفهوم اینکه غیر متعارف باشد، خیراما افرادی که فکر می‌کنند شخص صالحی است یا عکس آن به رایزنی می‌پردازند، اما اعضای شورای نگهبان مستقل هستند و این طور نیست که تحت تاثیر فشار‌ها بخواهند نسبت به فردی نظر دهند.
در خصوص شخصیت آیت الله جنتی اگر بخواهید به مواردی اشاره کنید به چه مواردی اشاره می‌کنید؟ آیا اهل مزاح و شوخی هم هستند؟
کدخدایی:بله حتما جلساتی که با ایشان هستم را خسته نمی‌شویم آیت الله مومن در مجلس خبرگان آیت الله جنتی را توصیف کردند و گفتند ایشان تجسم اسلام است واقعیت هم همین است ایشان روش زندگی و کارشان منطبق با اصول و آموزه‌های اسلامی است. اولا بسیار مرد
از مصاحبت با آیت الله جنتی کسی خسته نمی‌شود/ ایشان تجسم اسلام است
باخدایی هستند و به مفهوم واقعی کلمه، تمام تلاششان این است که در جهت رضای خداوند کار کنند در بحث زندگی اداری هم بسیار ملتزم به رعایت اخلاق اسلامی هستند و نسبت به تضییع حقوق مردم و حکومت بسیار حساسیت به خرج می‌دهند و در منش زندگی بسیار هم پارسا هستند و اگر اغراق نباشد تعداد افراد بسیار کمی این ویژگی‌ها را دارند.
با کدام یک از اعضای شورا روابط نزدیک تری دارید؟
کدخدایی:با همه اعضا ارتباط داریم و به همه اعضای شورا ارادت داریم، اما به حسب مورد با آیت الله جنتی ارتباط کاریمان بیشتر است با بعضی ارتباط کاری کمتری داریم، اما ارادتمند همه اعضا هستیم، بین ما اختلاف نیاندازید!
تاچه اندازه اهل فضای مجازی هستید؟
کدخدایی:فضای مجازی که اگر فرصت کنیم همین کانال تلگرامی خودم را آپدیت کنم، کافی است. بقیه را هم گفتند غیرقانونی است می‌گوییم «چشم» و ورود پیدا نمی‌کنیم. ارتباطات من با دانشجویان در گذشته از طریق ایمیل و الان از طریق همین تلگرام است به جهت نیاز زیاد از فضای مجازی استفاده می‌کنم مثل کتابخانه‌ای که قدیم داشتیم الان به فضای مجازی منتقل شده است ممکن نیست روزی را سپری کنم و یکی دو نوبت به فضای مجازی مراجعه نداشته باشم.
چند فرزند دارید؟
کدخدایی:3 تا که دخترم تازه از دانشگاه تهران فارغ التحصیل شد 2 نوه هم دارم، فرزند دومم پسر است که او هم دنبال کارهای فارغ التحصیلی و سربازی است و ارشد هوش مصنوعی خوانده، سومین فرزندم هم پسر است که کلاس یازدهم است.
فرزندانتان جز ژنهای خوب هم محسوب می‌شوند؟
کدخدایی:(باخنده) به آن تعبیر خیر؛ همگی ژن بد دارند مشکلی که داریم اگر مسئله‌ای در دانشگاه داشته باشند و بخواهیم پیگیری کنیم ما را تهدید می‌کنند که تو اصلا نیا، دانشگاه، چون تو را می‌شناسند فرزند من بودن را در بین همکلاسی‌ها ودر دانشگاه کتمان می‌کنند مایل نیستند از این جهت نسبتی با من داشته باشند.
زمانی که در دانشگاه‌ها با دوستانمان در تشکل‌های مختلف و کادر دانشگاه صحبت می‌کنیم به این نکته می‌رسیم که این افراد بیش از آنکه شورای نگهبان را یک نهاد حقوقی-فقهی بدانند، آن را یک نهاد مهندسی تلقی می‌کنند، در واقع متصورند که سازوکار احراز صلاحیت شورای نگهبان در بعضی از انتخابات بیشتر مهندسی است؛ به طور مثال عدم احراز صلاحیت مرحوم هاشمی و یا مشایی در انتخابات 92 را نوعی از این مهندسی رفتار کردن می‌دانند، دراین خصوص توضیح دهید؟
کدخدایی: قسم می‌خورم که هیچ کداممان مهندسی نخوانده ایم (با خنده). در واقع هیچ یک از اعضای شورای نگهبان نه مهندس هستند و نه معمار.
نکته دوم هم اینکه فکر می‌کنم پاسخ سوالتان در فرمایش حضرتعالی وجود دارد همانطور که اشاره کردید یک دوره فردی تایید می‌شود و دوره بعد تایید نمی‌شود. هیچ گاه مهندس به این نحو کار نمی‌کند؛ مهندس نظم روشنی دارد.به قول مولوی: آفتاب آمد دلیل آفتاب.در این جا ملاحظه می‌کنید که اگر قرار مهندسی بود باید یک مسیر منظمِ بدونِ هیچ گونه فراز و فرودی باشد.
بنده این را جای دیگر هم توضیح دادم که شورای نگهبان علاوه بر این که مستندات را نگاه می‌کند و اعضا براساس مستندات نظر می‌دهند، اما نهایتا رایی که اعلام می‌کنند نتیجه رای اعضا است. منِ کدخدایی به عنوان یک عضو نشسته ام پرونده و سوابق فرد را می‌بینم و نهایتا یک رای می‌دهم، مثبت یا منفی.
بین خود و خدای خودم باید رای من منطبق با مستندات باشد، اما ممکن است به هر دلیل دیگری رایم عوض شود مثلا بگویم مستندات را قبول ندارم یا من این فرد را از نزدیک می‌شناسم پس این مستندات معتبر نیست اینجا رای عوض می‌شود.
آنچه برای ما ملاک هست این که ما حد نصاب لازم را برای تایید افراد داشته باشیم. به طور مثال در یک رای گیری ممکن است فردی 6 رای تایید بیاورد و ما نمی‌توانیم شش رای را 7 رای کنیم. وقتی که رای ندارد هیچ کاری نمی‌شود کرد.
باور کنید هیچ‌کدام از رد یا تأیید صلاحیت‌ها مهندسی شده نیست/ اعضای شورا بدون حجت به کسی رأی نمی‌دهند
مثالی که زدید همین بود در یک دوره‌ای افراد رای دادند و این دوره رای ندادند. از سوی دیگر هم اعضای شورای نگهبان عوض می‌شوند و هم ممکن است نظرشان عوض شود. ممکن است بنده در یک دوره‌ای به تایید فردی رای داده باشم و اکنون در فاصله 4 سال به این نتیجه رسیده باشم که اشتباه کردم خوب برمی گردم.
نمی‌خواهم بگویم فقط دلایل تغییرات اینهاست، اما این‌ها از جمله دلایلی است که می‌تواند در تایید و یا عدم تایید صلاحیت افراد دخیل باشد.
می‌خواهم تاکید کنم که تایید و یا عدم تایید صلاحیت افراد امر مهندسی شده‌ای نیست بلکه کاملا طبیعی است؛ و اعضای شورای نگهبان براساس مستندات موجود و براساس نظراتشان رای می‌دهند.
از سوی دیگر ممکن است بنده یک دور نباشم و فردی که به جای من رای می‌دهد نظر بنده را نداشته باشد مطمئنا با همان یک رای می‌تواند نتیجه تغییر کند.در واقع ملاک تایید و عدم تایید صلاحیت افراد رای اعضای شورای نگهبان است.ممکن است فلان فرد 7 رای یا بیشتر از 7 رای آورده باشد آیا می‌توانیم اعلام کنیم که رای نیاورده؟ خلاف است.
اما ممکن است شما به تک تک افراد مراجعه کنید که چرا به ایشان رای دادید آن مطلب دیگری است حتما حجتی داشتند و رای دادند؛ بدون حجت نبوده است.
در روند بررسی صلاحیت انتخابات مجلس سال 90 دیدیدم که فردی رد صلاحیت شد دو سال بعد همان فرد به عنوان وزیر اطلاعات معرفی شد و به عنوان یکی از مراجع بررسی احراز صلاحیت افراد شناخته شدوهمچنین صلاحیتش برای مجلس خبرگان احرازشد آیا این تناقض در کار شورا محسوب نمی شود؟
کدخدایی: ما باید تصورمان را نسبت به شورای نگهبان تغییر بدهیم. برخی فکر می‌کنند شورای نگهبان یک فرد است که باید نظر ثابتی داشته باشد. در حالی که این گونه نیست، اعضا نظرات مختلفی دارند، اعضا عوض می‌شوند، نظراتشان هم عوض می‌شود.
البته نسبت به مصوبات گاهی اوقات چنین چیزی مشاهده می‌شود. مثلا شورا سال 61 نسبت به یک مصوبه نظری داده سال 75 نظرش عوض شده و دوباره سال 82 نظرش به نظر سال 61 برگشته است.سال 61 که به مصوبه رای داده شده درباره آن بحث شده و سال 75 دلایل دیگری همراه با آن آمده و سپس سال 82 بات ذکر دلایل دیگر رای جدید آورده است.مکرر بحث می‌شود این طور نیست که به سادگی بخواهیم از این مسائل بگذریم.پس در مصوبات هم شاهد این رویه هستیم و این امر تن‌ها مختص انتخابات و احراز صلاحیت‌ها نیست.
شورای نگهبان «خط تولید» که نیست، همیشه یک نظر داشته باشد!/ اینکه در سالهای مختلف نسبت به افراد و قوانین ثابت، نظرات متفاوتی داده طبیعی است
عرض بنده این است که نباید شورای نگهبان را به خط تولید تبدیل کنیم که حتما محصول واحد یک شکلی تولید کند. نه، نظر شورای نگهبان قابل تغییر است، افرادش هم قابل تغییر هستند و ممکن است نظرات اعضا از یک دوره‌ای به دوره دیگر متفاوت باشد.
ما به نیت فرد نگاه نمی‌کنیم، برای ما نحوه کار مهم است. ما ناچاریم تایید صلاحیت هزاران نفر گمنامی که برای ریاست جمهوری ثبت نام می‌کنند را بررسی و در نهایت اعلام کنیم؛ اگر فردی در کنکور شرکت کرد و نمره هم آورد اداره سنجش نمی‌تواند بگوید این فرد امسال کنکور آزمایشی داده و نمی‌توانم نمره اش را اعلام کنم. زمانی که افراد ثبت نام می‌کنند و اینکه آیا می‌خواهند ادامه دهند و یا نه را قانونگذار مشخص کرده است؛ افراد بعد از ثبت نام می‌توانند انصراف بدهند. افراد به لحاظ شکلی با هر نیتی می‌توانند ثبت نام کنند، اما از جهت ماهوی بهتر است این کار را نکنند.
یکی از موضوعاتی که در انتخابات 96 مطرح بود بحث تخلفات انتخاباتی بود؛ موضوعاتی از قبیل: کمبود تعرفه‌ها و زود تعطیل کردن روند رای گیری در برخی از حوزه ها. این حجم تخلفات در چه حدی بوده؟ آیا قابل پیگیری بود؟
کدخدایی: تخلفات انتخاباتی را ما درهر دوره‌ای داریم از جمله تاخیر، کمبود تعرفه، دیررساندن تعرفه و... این‌ها بیشتر تخلفات اداری است که به دلایل مختلف می‌تواند باشد. مثلا در حوزه‌ای ممکن است وضعیت آب و هوا بد باشد یا در حوزه‌ای کم کاری باشد.
در این دوره شروع با تاخیر انتخابات، یک عامل اصلی داشت با این که توافق شده بود که احراز هویت فقط با کارت ملی و از طریق آن دستگاهی که وزارت کشور برای اولین بار به کار گرفته بود، انجام شود.
همین عامل مزید بر علت شد که مشکلات جدیدی را به وجود آورد. مثلا کاربران هیئت‌های اجرایی برخی از استان‌ها بلد نبودند هنوز از این دستگاه چگونه استفاده کنند ساعت هشت که آغاز رای گیری اعلام شد، نتوانستند کار کنند، یک بخشی از آن نقص در سیستم بود یک بخش خود سیستم از لحاظ سخت افزاری مشکل داشت. چون برای اولین بار بوداین تاخیر‌ها طبیعی بود.
در جاهایی که احراز شده است که این تاخیر عمدی است، قطعا برخورد شده و پرونده هم تشکیل شده است یا مثلا کمبود تعرفه مسئله‌ای است که همیشه اتفاق می‌افتد، به طور طبیعی یک تاخیرهایی را داریم.اما این که در جایی مهندسی شده باشد ما به آن مفهوم به آن نرسیدیم.
در انتخابات اردیبهشت ماه این موضوع خیلی مطرح شد که کمبود تعرفه‌ها در برخی حوزه‌ها کاملا عمدی بوده است؟
کدخدایی: در بیان، این مساله خیلی بزرگ شد، چون ما همه را رصد می‌کردیم. ستاد نظارت انتخاباتی ما لحظه به لحظه از طریق خود نمایندگان، نامزد‌ها و دفاتر و ناظرین هر اتفاقی می‌افتاد را رصد می‌کردند.
جایی مشکلی بود تماس می‌گرفتند، علت را جویا می‌شدند و برطرف می‌شد، اما برخی‌ها می‌گفتند 5 ساعت در یک حوزه تعرفه نبود، ما می‌گفتیم مصداقی بگویید کدام حوزه این مدت زمان بدون تعرفه مانده است چراکه 5 ساعت زمان زیادی است.
کمبود تعرفه‌ها در انتخابات امسال کاملاً طبیعی بود/ دولتی‌ها البته تخلفاتی داشتند که به قوه قضائیه ارجاع شد
اما گاهی اوقات در برخی مناطق نیم ساعت و سه ربع و یک ساعت این تاخیر اتفاق افتاده است که بالاخره در یک کنش سیاسی و اجتماعی که قالب مردم و مسئولین درگیر هستند این موضوع یک امر طبیعی است.
در سال 88 هم برخی از ایرادات همین مسئله بود که تعرفه نرسید. همین دور از انتخابات عده‌ای گفتند چرا زمان رای گیری را بعد از ساعت 24 تمدید نکردید؟ پس این گونه مسائل اتفاق می‌افتد.حتی عده‌ای گفتند مقامات دولتی هم تخلف کردند هیچ اشکالی ندارد ما تخلفات را بررسی کرده و به قوه قضاییه می‌دهیم تا رسیدگی کند.از جهت ما صحت انتخابات اعلام شد یعنی به کلان انتخابات خدشه‌ای وارد نشد، اما شورای نگهبان تخلفاتی که بر انتخابات تاثیرگذار نبود را به قوه قضاییه ارجاع داده تا رسیدگی کند.
آیا تخلفات در انتخابات در حد جابجایی چندمیلیون رای بود؟
تخلفات صورت گرفته تاثیری در سرنوشت انتخابات نداشت و تعداد آن به میلیون نمی‌رسید. حرف‌های بی پایه‌ای زده می‌شد. در کل انتخابات که بیش از 43 میلیون رای به صندوق‌ها ریخته شده بود حدود دوازده هزار تعرفه بدون مهر داشتیم هرچند که پیش آمدن چنین موضوعاتی طبیعی است، اما با آن برخورد کردیم همان زمان شمارش این تعرفه‌ها را کنار گذاشتیم و جزء آرای باطله محسوب شدند.
بعد از فرآیند انتخابات آیت الله جنتی صحت انتخابات را تایید کردند، اما در عین حال گفتند متخلفین توبه کنند، سوال اینجاست اگر متخلفی، عمدا تخلف نکرده چرا باید توبه کند؟
کدخدایی: تخلفات در حوزه انتخابات بر دو بخش است یک بخش تخلفاتی که تخلف و جرم است و باید با آن برخورد شود، اما تاثیرگذار بر سرنوشت انتخابات نیست همان چیزی که توضیح دادم.
مثلا فرماندار، استاندار، مدیر فلان سازمان و یا فردی عادی خرید و فروش آرا کرده است و این تخلف به قوه قضاییه معرفی و مجازات می‌شود و آرایی که از این طریق به دست آمده نیز ابطال می‌شود.
بخش آرا به دست آمده را شورای نگهبان وارد می‌شود و قوه قضاییه به بخش اول ورود می‌کند. یک زمانی هم تخلفات آنقدر گسترده است که این حجم تخلفات بر سرنوشت انتخابات تاثیرگذار است.
حجم تخلفات مسؤلین اجرایی در انتخابات 96 بالا بود/ نه آنقدر اما که در نتیجه اثرگذار باشد
ممکن است تخلف در بخشی از آرای صندوق باشد؛ ممکن است آرای یک حوزه باشد. درآنجا شورای نگهبان وارد می‌شود اگر در حین برگزاری انتخابات باشد فرآیند انتخابات متوقف شده و تصمیم گیری می‌شود.اگر بعد از این باشد ممکن است صندوق‌های یک حوزه یا شهرستان ابطال شود.
آنچه برای ما در انتخابات محرز شد این که تخلفاتی وجود داشته و حجم آن زیاد بوده و متخلفین هم به قوه قضاییه معرفی شدند، اما این تخلفات در سرنوشت انتخابات تاثیرگذار نبود.
منظور از اینکه متخلفین باید توبه کنند چیست؟
کدخدایی: تخلف گناه و جرم است و مجازات هم دارد.
این شائبه را ایجاد نمی‌کند که تخلفات تاثیرگذار بوده اما، ما از آن چشم پوشیدیم؟
کدخدایی: اگر تاثیرگذار بوده مگر می‌توانستیم چشم پوشی کنیم؟! در پیشگاه مردم و خدای بزرگ و قانون مسئول بودیم.
ساز و کارتان در استان‌ها برای انتخاب نمایندگان شورای نگهبان برای حضور در پای صندوق‌ها رای به چه صورتی است؟
کدخدایی: نظارت مان اصولا یک نظارت مردمی است از بین همین اقشار مختلف مردم. دفتری زدیم و همکاران ما با مردم نهاد‌ها و اقشار مختلف مردم از طروق گوناگون ارتباط پیدا می‌کنند و افرادی را که در بین مردم افراد خدمت گذار و سالم و متعهد هستند را انتخاب می‌کنند خیلی‌ها خودشان مراجعه می‌کنند. تن‌ها کار ما آموزش هایی است که در طول ماه‌های قبل از انتخابات این‌ها را در هر استانی دعوت می‌کنیم و به تدریج آموزش می‌دهیم که شما باید چه کنید وظیفه نظارتی تان چیست؟
این افراد، چون هیچ ارتباط استخدامی باشورا ندارد، ممکن است شب انتخابات یکی بگوید بچه ام مریض است مسافرت هستم و نیایند این مشکل را هم داریم که باید نیروی جایگزین داشته باشیم. براساس این روند این افراد عادی بعد از اینکه اموزش می‌بینند نماینده ما می‌شوند تا اعلام نتیجه و بعد هم دوباره سر زندگی خودشان می‌روند تا انتخابات بعدی که مادوباره از آن‌ها درخواست می‌کنیم.
آیا در طول این زمان آموزش‌هایی به این افراد ارائه نمی‌شود؟
کدخدایی:اگر در قالب یک دوره‌های آموزشی دوستان حوصله بکنند، بیایند آن‌ها را دعوت می‌کنیم در قالب کارهای آموزشی بیشتر معطوف به انتخابات این کار انجام می‌شود، ولی ارتباط سیستماتیک و اداری منظمی نداریم که تعهدی به ما داشته باشندممکن است یک کسی یک دوره‌ای بیاید و فردا نیاید.
برای اینکه مسئله شائبه مهندسی شدن تایید صلاحیت‌ها را در شورای نگهبان حل کنید، چه راهکاری در نظر گرفته اید؟
کدخدایی:یک مشکل ما این است که قانون انتخابات شفاف نیست اگر قانون انتخابات شفاف باشد ما هیچ ابایی نداریم وقتی قانون اجازه نمی‌دهد که ما مذاکرات مربوط به انتخابات را منتشر کنیم چه باید بکنیم؟ یا اینکه آرای افراد را بخواهیم بیان کنیم چه کسی به چه افرادی رای مثبت داده است. نکته دوم که شرایطی که در قانون انتخابات است عمدتا شرایط کیفی است و به تشخیص اعضای شورای نگهبان واگذار شده است.
این تشخیص این طور نیست که هر کسی بگوید که من براساس تشخیص خودم رای مثبت یا منفی دادم و این تشخیص من این است تن‌ها کاری که می‌توان کرد آنجا که شرایط انتخابات را ذکر می‌کنیم معیارهاوشاخصه‌ها را کمی کنیم. مثلا شرط میزان تحصیلات که در انتخابات مجلس است کاملا واضح است کسی که کمتر از کارشناسی ارشد داشته باشد، نمی‌پذیریم. این شرط قانونی روشن وشفاف است. یا درشرایط سنی ملاک شناسنامه فرد است.
اما بحث التزام و عدم التزام به ولایت فقیه و قانون اساسی و جمهوری اسلامی نیازمند بررسی‌های زیادی است. یک جا سند و مدرک ندارد که بگوییم به این استناد و سند مراجعه می‌کنیم. اگر گزارشی هم به دست ما برسد گزارش را ممکن است یک نفر قبول کند یک نفر قبول نکند پس در این شرایط اختلاف می‌شود تا به رای گیری برسیم و در رای گیری ببینیم چه کسانی موافق و چه کسانی مخالفند بخش هایی از این‌ها را نمی‌توانیم بیرون اعلام کنیم. چگونه اعلام کنیم مثلا بگوییم آقای فلانی شش رای آورد تلاش کردیم تا هفت شود، ولی نشد.
تلاشی شده برای پارامترسازی در جهت تائید صلاحیت‌ها شده است؟
کدخدایی:مجلس مصمم شدند تا قانون انتخابات را اصلاح کنند. اصل آن همکه ابلاغ سیاستهای مقام معظم رهبری است که یک سال پیش
قانون انتخابات ما ضعف‌های فراوانی دارد/ اجماعی بین مسؤلین برای اصلاح این امر شکل گرفته
ابلاغ فرمودند. الان یک اجماعی بین همه مسئولین صورت گرفته که این قوانین و نظام انتخاباتی اشکالات متعددی دارد و باید اصلاح کنیم اگر این فرضت را غنیمت بدانیم و همه قانون جامعی را تدوین کنیم بسیاری از این ابهامات برطرف شود، طبیعتا انتخابات آینده از مهندسی انتخابات صحبت نمی‌شود. یک بخشی برعهده ماست یک بخشی برعهده مجلس است یک بخشی برعهده دولت است، اما از طرف همه این نهادهاتلاش می‌شود.
شاهد این بودیم مقام معظم رهبری سیاستهای کلی نظام را به مجمع ابلاغ کردند و مجمع هم تصویب کرد، اما متاسفانه مجلس ودولت تحویل اقدامی در قبال ان انجام ندادند. آیا اگر این سیاستهای تدوین شده زودتر اجرا شود بسیاری از نواقص فعلی رفع نخواهد شد؟
کدخدایی:سیاستهای کلی انتخابات نقشه راه ما برای انتخابات است وهمه دستگاه‌های مسئول هم با جدیت کامل در پیاده سازی و اجرای این سیاست‌ها تلاش کنند. در انتخابات ریاست جمهوری همه کم کاری داشتیم این را باید بپذیریم. مجلس، دولت و شورای نگهبان همه، اما الان این جلسات شکل گرفته و مجلس و دولت مصصم هستند. ما هم کمک می‌کنیم وامیدواریم که به یک نتیجه روشن تقنینی برسیم که ان شالله قانون موثر و جامعی داشته باشیم.
یکی از مسائلی که به نظر می‌رسد ارتباط کم دو نهاد کلیدی نظام یعنی قوه قضاییه و شورای نگهبان با بدنه دانشجویی است آیا شما راهکاری برای این موضوع مد نظر دارید؟
کدخدایی:من قوه قضاییه را نمی‌دانم مسئولیتی در آنجا ندارم، اما شورای نگهبان کار اجرایی خاصی ندارد که بخواهد سوالاتی از این دست را پاسخ بدهد. دوستان مادر روابط عمومی تلاش می‌کنند به سوالات موجود پاسخ دهند البته به دانشگاه‌ها هم سر می‌زنیم مثلا من سه هفته پیش در جمعی از دانشگاه شهید چمران بودند در اردوشان رفتم. هفته پیش جمعی در دانشگاه بقیه الله بود به هرحال من خودم حضور این گونه‌ای در دانشگاه‌ها دارم اعضای دیگرمان هم به همین صورت هستند. منتهی، چون قوه مجریه نیستیم که همه مسائل کشور گره خورده باشد وما بخواهیم به همه مسائل پاسخ دهیم و تبع کار شورای نگهبان هم ورود در همه حوزه هانیست. چون حداقلی نگاه می‌کنیم طبیعتا می‌گوییم همین کفایت می‌کند یک وقتی خدمت شما می‌آیم. از طریق تریبون شما سخنان خود را به گوش چندین هزار مخاطب دانشجو می‌رسانیم.البته اعتقاد دارم، فضای 16 اذر فضای شورای نگهبان نیست فضای حال و هوای دانشجویی و مسائل این چنینی است.
مجلس نهم به شمابه عنوان حقوقدان شورای نگهبان رای نداد؛ آیت الله جنتی عنوان کردند این اتفاق حاصل زد و بند بود نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟
کدخدایی:مجلس حق رای دادن دارد است ما مثل بقیه نیستیم که بگوییم چرا شورای نگهبان رای داد، چرارای نداد، مجلس در یک مقطعی تشخیص داده من نباشم رایش مغتنم است و در مقطعی تشخیص داده باشم باز هم رایش قابل احترام است.
نظرتان در این مورد اسامی زیر چیست؟
غلامحسین الهام: با ایشان در دانشگاه تهران آشنا شدم و انسان خدومی هستند.
مرحوم آیت الله هاشمی: یکی از بزرگان نظام بودند که خدمت‌های زیادی برای نظام داشتند.
مهندس غرضی: همشهری ما هستند.
دکتر احمدی نژاد: بگذریم بعدی.
بقایی: من ایشان را نمی‌شناسم.
مشایی: هیچ کدام را نمی‌شناسم اسمشان در شورای نگهبان مطرح شد و رای نیاوردند.