دود آتش چهارشنبه سوری در چشم ها

اصفهان امروز - دکتر احمدرضا خلیلیان*: متأسفانه سالانه تعداد قابل‌توجهی از مردم کشورمان که بیش از نیمی از آنها را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند طی مراسم چهارشنبه آخر سال دچار صدمات چشمی می‌شوند. این آسیب‌ها شامل سوختگی خفیف تا شدید پلک‌ها، خراش قرنیه، سوختگی حرارتی- شیمیایی قرنیه، اجسام خارجی قرنیه یا داخلی چشمی،خونریزی داخل چشمی، جداشدگی یا پارگی شبکیه و یا حتی پاره شدگی کره چشم را شامل می‌شود. عکس‌العمل سریع بسته شدن پلک‌ها و دور کردن رفلکسی سروصورت از منبع حرارتی شدید مثل شعله آتش باعث می‌شود تا سوختگی حرارتی خود کره چشم کمتر اتفاق بیافتد. در مواردیکه سوختگی شیمیایی ناشی از مواد محترقه نیز به سوختگی حرارتی اضافه گردد، آسیب‌های چشمی بغرنج شده و پیش‌آگهی ضعیف‌تر می‌گردد. بین 5/7 تا 27 درصد از بیمارانی که به اورژانس سوختگی مراجعه می‌کنند دچار سوختگی حرارتی چشم‌ها هستند. عمق سوختگی پلک‌ها و چشم بستگی به‌شدت حرارت ، مدت مواجهه و ضخامت پوست محل درگیری دارد. پوست پلک‌ها نازک‌ترین ضخامت را در مقایسه باپوست سایر نقاط بدن داراست. بنابراین سوختگی‌های آن شدت بیشتر و عمیق‌تری خواهد داشت. حتی در مواردی که آسیب حرارتی محدود به پلک‌هاست احتمال درگیری چشم در آینده وجود خواهد داشت. ایجاد بافت اسکار در پلک‌ها می‌تواند با ایجاد انتروپیون(برگشت پلک‌ها به داخل)، اکتروپیون(برگشت لب پلک‌ها به خارج) و یا بازماندن پلک‌ها و ممانعت از بسته شدن کافی آنها، آسیب‌های جدی به قرنیه وارد کند و سرآغازی بر بیماری‌های سطح چشم باشد. بنابراین روند درمانی این بیماران نیاز به همکاری تیمی از پزشکان شامل متخصصین جراحی،پوست و چشم دارد.

راهکارهای اجتماعی برای پیشگیری از آسیب‌های حرارتی چشم ها

*سازمان‌دهی و مدیریت اجتماعی-فرهنگی مراسم آتش‌بازی به‌صورت عمومی در قالب جشنواره‌ها در اماکن عمومی و محافظت‌شده به‌جای اجرای خصوصی این مراسم در منازل یا محله‌ها
*رعایت فاصله ایمنی از محل آتش‌بازی ( حداقل 15 متر)
*مجریان اصلی مراسم چهارشنبه‌سوری از عینک‌های محافظ نشکن از جنس پلی کربنات استفاده کنند و در صورت امکان، این عینک‌ها در اختیار تماشاگران هم قرار داده شود چراکه حدود نیمی از صدمات چشمی ناشی از آتش‌بازی در تماشاگران، ناظران و نیمی دیگر عاملان این مراسم رخ می‌دهد
*ازآنجاکه بیش از نیمی از آسیب‌های حرارتی چشم در کودکان و افراد زیر بیست سال اتفاق می‌افتد لزوم حضور و نظارت والدین برای جلوگیری از صدمات ناگوار چشمی امری حیاتی است
*هرگز به کودکان و خردسالان اجازه در دست گرفتن وسایل آتش‌بازی جرقه دار یا فشفشه را ندهید. یک فشفشه ساده حرارتی در حدود 1000 درجه سانتی گراد از خود ساطع می‌کند، حرارتی 10 برابر بیشتر از آب جوش !

*جراح و متخصص چشم، فلوشیپ جراحی قرنیه