تک افتادگی کبوترخانه مرداویج
کبوترخانه مرداویج جایی در میان این محله جا خوش کرده، از پتانسیل‌های این کبوترخانه اما برای جذب توریست استفاده چندانی نشده است.
اصفهان امروز: میدان برج، این نامی است که بیشتراصفهانی‌ها به میدانی می‌دهند که جایی در انتهای خیابان شیخ صدوق جنوبی و ابتدای محله مرداویج قرارگرفته است. وجه‌تسمیه این نامگذاری هم به برج کبوتر سه‌طبقه‌ای برمی‌گردد که در میانه این میدان، قد علم کرده است. کبوترخانهای که هرروز از 7 صبح تا 2 بعدازظهر برای بازدید عموم به‌صورت رایگان باز است و بعدازآن بسته می‌شود تا کبوترها به آن برگردند. اگر در این بازه زمانی وارد این کبوترخانه شویم، دیدن سایه‌روشن نور در این برج خشت و گلی سر ذوقمان می‌آورد. برجی که در آن می‌شود تک‌وتوک کبوترهایی را دید که رها در آن راه می‌روند و گاه می‌پرند و صدای بق بقوی آنها و بوی فضولاتشان، حضورشان را بیش‌ازپیش اعلام می‌کند.
بالا رفتن از پله‌های پیچ‌درپیچ و مرتفع این برج هم حال و هوای خاصی دارد. پله‌هایی که تو را به پشت‌بام پرنور کبوترخانه می‌رساند و از فراز آن می‌توانی به کوه صفه چشم بدوزی، بعدازآنکه از لذت بردن از تکرار موزون اشکال در این کبوترخانه و هماهنگی درونی آن و زل زدن به بافت و فضاهای ویژه آن فارغ شدی.
برج کبوتر مرداویج، یکی از دو برج باقی‌مانده از مجموعه برج‌های کبوتر هزارجریب اصفهان است و مجموعه‌ای است از هشت استوانه کوچک در اطراف یک استوانه بزرگ مرکزی. این کبوترخانه، 400 سال پیش در دوره صفویه از خشت خام و کاهگل ساخته‌شده، 9 بخش و 9 هزار لانه کبوتر دارد و 18 هزار کبوتر در آن جا می‌گیرد. برج مرداویج درگذشته، کبوتر نامه‌رسان داشته و از پشت‌بام آن‌هم دیده‌بانی شهر انجام می‌شده است. از فضولات کبوترهای این برج هم برای کشاورزی استفاده می‌شده است.
در دیواره بیرونی میانه این برج، هم کمربند سفیدی است که از ورود مار به آن جلوگیری می‌کرده است. مارها به خوردن کبوتر و تخم کبوتر علاقه دارند و این کمربند سفید که با گچ صیقل‌خورده و اصطکاک اندکی دارد، از بالا رفتن مارها جلوگیری می‌کند.
صفرعلی سعیدی، نگهبان برج کبوتر مرداویج که وظیفه نگهداری از برج را دارد، به کبوترهای آن دانه می‌دهد و لانه‌های آنها را تمیز می‌کند، می‌گوید: «کبوترهای این برج، هر صبح در برج دانه‌هایشان را می‌خورند و از آن می‌روند و بعدازظهر دوباره به آن برمی‌گردند.»
او در پاسخ به این سؤال که چقدر مسافران، توریست‌ها و اصفهانی‌ها به دیدن این برج می‌آیند، هم می‌گوید: «خیلی کم می‌آیند. توریست چندانی به اصفهان نمی‌آید و اگر هم بیاید، خیلی کم پیش می‌آید که از این برج کبوتر هم بازدید کنند. مسافر زیادی هم به اینجا نمی‌آید. اصفهانی‌ها هم که اصلاً نمی‌آیند. در میان این سه گروه، توریست‌ها بیشتر از همه به این برج می‌آیند.» او درباره این‌که چه کسی درباره این برج برای مراجعین توضیح می‌دهد، هم این‌چنین می‌گوید: «توریست‌ها، راهنماهای خودشان را دارند.» این برج کبوتر البته راهنمای متخصص ندارد و صفرعلی سعیدی، نگهبان آن، درباره‌اش برای مراجعین توضیح می‌دهد.
جالب است که بیشتر جهانگردان اروپایی که در زمان صفویه و بعدازآن به ایران سفر کردند، در سفرنامه‌های خود از برج‌های کبوتر نوشتند. تیمور لنگ هم در زمان حمله به اصفهان با مشاهده این سازه‌ها فکر می‌کند مردم منطقه کبوترباز هستند، اما وقتی به‌فایده آنها پی می‌برد، از آنها الگوبرداری می‌کند.
نکته دیگر این است که کبوترخانههای دایره‌ای، در اصفهان و شهرستان‌های نزدیک به آن ساخته می‌شده، کبوترخانههای چهار کنج در نواحی شمال غرب اصفهان و محدوده شهرستان‌های گلپایگان و خوانسار و برج‌های کبوتر چندقلو در منطقه لنجان.
برای حفظ کبوترخانهها، ایده‌هایی مثل تبدیل آنها به شربتخانه، نمایشگاه‌های صنایع‌دستی، گالری‌های هنری و رصدخانه مطرح‌شده، اما هنوز هیچ‌کس از بخش خصوصی گرفته تا بخش دولتی به فکر عملی کردن این ایده‌ها نیفتاده است. بررسی علت این کوتاهی اما نوشته دیگری می‌طلبد.