۸۰ درصد ون های اصفهان به سن فرسودگی رسیده اند
در حال حاضر ۳۷۰ دستگاه تاکسی ون در ناوگان تاکسیرانی شهرداری اصفهان فعال هستند که ۸۰ درصد آنها ورودی سال ۸۶ می باشند و به سن فرسودگی رسیده اند.
در حال حاضر ۳۷۰ دستگاه تاکسی ون در ناوگان تاکسیرانی شهرداری اصفهان فعال هستند که ۸۰ درصد آنها ورودی سال ۸۶ می باشند و به سن فرسودگی رسیده اند.
به گزارش ایمنا، تاکسی ون، نخستین بار از اواخر سال ۱۳۸۴، وارد ناوگان حمل‌و نقل عمومی کشور شد؛ ابتدا قرار بود، فعالیت این تاکسی‌ها به صورت آزمایشی انجام شود و پس از بررسی نتایج آن، به‌طور رسمی در خط‌های پرمسافر شهر فعالیت کنند.
اما خودروهای ون بدون سپری کردن دوره آزمایش جدی و با پیشینه‌ای نه‌چندان روشن، از اوایل سال۱۳۸۷، با هدف کمک به ناوگان حمل و نقل عمومی، وارد این سیستم شدند.
بنا به گفته برخی کارشناسان و مسئولان، با این که در همان تجربه‌های نخست مشخص بود، ون‌ها وسیله مناسبی برای هدف تعریف شده، نیستند؛ اما ورود انواع سبز و نقره‌ای آن ادامه یافت، به طوری که امروز تعداد زیاد و حجم آن ها برای رانندگان، مسافران و حتی خیابان‌های پرترافیک شهر، دردسر ساز شده است.
خودروهای ون در برخی کشورها نظیر روسیه، سهم عمده‌ای در حمل و نقل عمومی دارند، اما تفاوت استفاده از آن در ایران و کشورهایی چون روسیه این است که در آن کشورها، خودروهای ون در پایانه‌های مسافربری بین شهری به خصوص شهرهای حومه استفاده می‌شوند و بسیاری از مشکلات حمل و نقل مسافران را در این مسیرها بر طرف می‌کنند.
تجربه چهار سال آمد و رفت ون در خیابان‌های تعدادی از کلان‌شهرها ثابت کرده است، طراحی این خودروها مناسب با ویژگی‌های مسافرکشی در خیابان‌های شلوغ کلان‌شهری نظیر اصفهان نیست.
در شهری که تاکسی‌ها، خود را مقید به سوار و پیاده کردن مسافران در ایستگاه نمی‌دانند و هر کجای خیابان که اراده کنند، توقف می‌کنند؛ در شهری که مسافران از سر چهارراه گرفته تا حاشیه بزرگراه، انتظار سوار شدن به خودروی مسافربر را دارند، می‌توان تصور کرد، ون که ابعادی بزرگتر از خودروهای تاکسی دارد، چه تأثیری بر ترافیک شهر می‌گذارد .
سوار و پیاده شدن مسافران ون ها به سختی انجام می شود
با وجود امکان دسترسی بهتر شهروندان به یک وسیله حمل و نقل عمومی، برخی شهروندان، خودروی ون را از نظر ساختار مناسب و راحت برای نقل و انتقال مسافر نمی‌دانند.
سلیمانی، کارمند بازنشسته بانک می‌گوید: «فقط یک بار مجبور شدم سوار ون شوم، اما با توجه به ارتفاع بلند پله آن از سطح خیابان، سوار و پیاده شدن از آن، برای من که زانو درد دارم، دشوار بود، بنابراین دیگر سوار این خودروها نشده و نمی‌شوم . »
راضیه وصالی، در این باره می‌گوید: «افزایش خودروهای ون در سطح شهر به رفت و آمد قشردانشجو خیلی کمک کرده است، به خصوص در بعضی مسیرها که تاکسی کم بود، وضع آمد و شد بهتر شده است، اما یک مشکل بزرگ ون‌ها، تنگ بودن فضای داخلی آن‌هاست که موجب می‌شود، سوار و پیاده شدن مسافران به سختی انجام شود.»
وی می‌گوید: «بدترین شرایط این است که مجبور باشیم در میانه مسیر پیاده شویم، در آن حالت موجب اذیت دیگر مسافران می‌شویم . »
ون ها جایگاه مناسبی ندارند
یکی از کارشناسان حوزه ترافیک شهری، در گفتگو با خبرنگار ما می‌گوید: «نخستین سئوالی که باید مطرح شود، این است که چرا، ون وارد ناوگان حمل و نقل عمومی کشور شد؛ دو معضل مهم در این ناوگان، مشکل سوخت و ترافیک است، ون‌ها نه تنها کمکی به حل این دو معضل نکردند، بلکه پس از ورود به این سیستم، دچار مشکل شدند و بر مشکلات نامبرده افزودند.»
امیر لنگری معتقد است: «ون‌ها می‌توانستند وسیله مناسبی برای حمل و نقل درون شهری باشند، اما برای آن ها جایگاه مناسبی تعریف نشده است، از ابتدای ورود تاکسی‌های ون به ناوگان حمل و نقل عمومی، برای آن ها ایستگاه مبدا و مقصد اختصاصی تعیین نشد و چون نمی‌توانند در خط‌های تاکسیرانی مسافرگیری کنند، مجبورمی شوند در سطح شهر این کار را انجام دهند.»
وی اضافه می کند: «گردشی شدن این خودروها موجب افزایش مصرف سوخت و استهلاک قطعات آن ها می‌شود و به دلیل پایین بودن کیفیت قطعات، پس از مدت کوتاهی با مشکلات فنی قابل توجهی روبرو می‌شوند و به دلیل مصرف بالای سوخت، رانندگان آنها مجبورند، بنزین مورد نیاز خود را به صورت آزاد تهیه کنند و در نتیجه هزینه‌های استفاده از این خودرو بالا رفته و درآمد صاحبان پایین می‌آید.»
لنگری درباره کیفیت خودروهای ون، می‌گوید: «زمانی که قرار شد خودروهایی برای ساماندهی حمل و نقل درون شهری انتخاب شود، دو خودروی دلیکا و نارون از کشور چین و غزال از کشور روسیه انتخاب شدند، در حالی که هیچ کجای دنیا، محصولات این دو کشور به ویژه در زمینه خودرو در اولویت خرید نیستند، اما متأسفانه مسئولان به سراغ خودروهایی رفتند که مدت کوتاهی پس از استفاده، کیفیت آنها بسیار افت می‌کند.»
این کارشناس می‌افزاید: «هنوز درب های یک پیکان مدل ۴۵ باز و بسته می‌شود، اما برخی رانندگان خودروی ون برای جلوگیری از خراب شدن درهای آن، مجبور شده‌اند، پمپ‌هایی را بر روی درها نصب کنند؛ خودروهای ون جدید، بسیار سریع دچار نقص فنی می‌شوند و لوازم یدکی آن ها با وجود آن که چینی هستند و از کیفیت چندان خوبی برخوردار نیستند، گرانتر از حد انتظار فروخته می‌شوند.»
وی درباره هزینه‌های این خودرو می‌گوید: «بسیاری از رانندگان خودروی ون با وجود هزینه‌های استهلاک و خرید بنزین به صورت آزاد و معیشت روزانه، قادر به پرداخت اقساط خودرو نیستند و ماهانه جریمه‌های سنگینی به اقساط آنان اضافه می‌شود که پرداخت آن را مشکل تر می‌کند.»
۱۱ نفر در یک اتاقک
سوار و پیاده شدن، چیدمان صندلی‌ها وایمنی، سه معضلی است که مسافران خودروی ون با آن درگیر هستند.
این کارشناس توضیح می‌دهد: «یکی از مشکلات خودروی ون این است که ۱۱ نفر در یک اتاقک جای می‌گیرند و چیدمان صندلی‌ها که بیشتر پشت سر هم است، موجب می‌شود، مسافران به ویژه مسافرانی که انتهای خودرو مستقر می‌شوند، برای سوار و پیاده شدن، هم خود و هم مسافران دیگر را دچار مشکل کنند.»
وی درباره راهکار حل این معضل می‌گوید: «فقط یک راه حل می‌توان پیشنهاد داد و آن این که راننده سر خط بیایستد و قبل از سوار شدن، از تک تک مسافران مقصدهایشان را بپرسد و با توجه به زمان پیاده شدن، یک صندلی را پیشنهاد دهد. این راهکار نیز با توجه به گردشی بودن بیشتر خودروهای ون، عملی نیست.»
آنهایی که تجربه سوار شدن به تاکسی های ون را دارند، حتما بارها شاهد چانه زنی مسافران در این باره که چه کسی کجا بنشیند، چه کسی اول و چه کسی در ردیف آخر بنشیند، بوده اند چون می دانند سوارو پیاده شدن در طول مسیر چقدر مشقت دارد.
این یکی از مشکلات اصلی تاکسی های ون است که ۱۰ نفر در یک اتاقک می نشینند و چیدمان صندلی ها که بیشتر پشت سر هم است؛ موجب می شود مسافران، به ویژه مسافرانی که انتهای خودرو نشسته اند، برای سوار و پیاده شدن، هم خود و هم مسافران دیگر را به دردسر بیندازند.
اگر شانس با شما یار باشد هنگام سوار یا پیاده شدن سرتان به سقف ون نمی خورد، اما وای به وقتی که حواستان نباشد به همین دلیل است که بیشتر رانندگان تاکسی های ون برای هر بار که مسافری بخواهد در طول مسیر سوار یا پیاده شود مجبورند دائم به مسافران یادآوری کنند: مواظب سرتان باشید !
اگر ون از روی موانعی حتی کوچک در راه عبور کند مسافران با شدت هرچه تمام از روی صندلی خود به بالاو پایین پرتاب می شوند.
باز و بسته کردن در ون ها نیز دردسرهای زیادی دارد و بسیاری از افراد مسن و حتی زنان به زور می توانند این درها را باز یا بسته کنند و فقط در صورتی که درهای ون برقی باشد، باز و بسته کردن آن برای مسافران راحت تر خواهد بود.
به دلیل تمام این مشکلات است که تجربه این چند سال رفت و آمد ون ها در خیابان ها ثابت کرده طراحی این خودروها مناسب با ویژگی های مسافرکشی در خیابان های شلوغ شهرهایی مانند پایتخت نیست .
ون به رانندگان تاکسی هم وفا نکرد
نه تنها مسافران، که رانندگان تاکسی های ون هم دل خوشی از شرایط موجود ندارند؛ ون ها به رانندگان تاکسی هم وفا نکرده است .
یکی از این رانندگان می گوید: «رانندگان تاکسی های خطی دل چندان خوشی از این که ما هم کنار آنها در خط مسافر سوار کنیم ندارند، آنها می گویند چون ما در هر نوبت ده مسافر سوار می کنیم در واقع حداقل دو دور مسافری را که آنها می توانند سوار تاکسی خود کنند، ما می بریم که این را به نفع کار و کاسبی شان نمی دانند، تازه وضع ما از رانندگان تاکسی های ون که مجبورند گردشی در خیابان دنبال مسافر باشند به مراتب بدتر است، چون مسافر ترجیح می دهد گوشه خیابان منتظر تاکسی بماند، اما زحمت سوارو پیاده شدن از ون را به خود ندهد . »
مصرف بالای سوخت، اقساط سنگین، کمبود قطعات و استهلاک بالااز مهم ترین مشکلاتی است که بسیاری از رانندگان تاکسی های ون را از خرید آن پشیمان کرده است .
۷۵ درصد ون های اصفهان سرویس مدرسه شده اند
با وجود آن که در زمان واگذاری تاکسی های ون، بسیاری از کارشناسان حمل و نقل معتقد بودند این خودروها وسیله نقلیه مناسبی برای به کار گیری در ناوگان تاکسیرانی کشور نیستند و مشکلات آنها را پیش بینی کرده بودند، اما حضور ون ها تا آنجا ادامه پیدا کرد که امروزه بیش از ۱۰ هزار دستگاه ون در ناوگان حمل و نقل عمومی کشور فعالیت می کند .
مدیر عامل سازمان تاکسیرانی شهرداری اصفهان اظهار می کند: در حال حاضر ۳۷۰ دستگاه تاکسی ون در ناوگان تاکسیرانی شهرداری اصفهان فعال هستند که ۸۰ درصد آنها ورودی سال ۸۶ می باشد.
حسین جعفری با اشاره به اینکه ۲۸۰ دستگاه از خودروهای ون یا به روایتی دیگر ۷۵ درصد آنها در سرویس های مدارس مشغول فعالیت شده اند، می افزاید: مابقی ون ها سرویس ایاب و ذهاب کارکنان کارخانجات و ادارات را انجام می دهند.
وی تصریح می کند: با توجه به اینکه ون ها خودروهای نیمه جمعی هستند، می توانند در سطح شهر به صورت گردشی فعالیت کنند اما نمی توانند در یک نقطه به صورت خودروهای خط ویژه تجمع داشته باشند چون ایجاد ترافیک می کنند وبه همین دلیل پلیس راهور مجوز توقف در یک نقطه را به آنها نمی دهد.
مدیر عامل سازمان تاکسیرانی شهرداری اصفهان با اشاره به برگزاری جلسه ای با سازمان اتوبوسرانی و کارشناسان معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان، می گوید: در این جلسه مقرر شد خطوط کم درآمد اتوبوسرانی، شناسایی و به جای اتوبوس ها خودروهای ون جایگزین شوند؛ به این ترتیب که ون ها مسافران را از مسیرهای محله محور به سمت ایستگاه های مترو و BRT جا به جا کنند.
وی با اذعان به اینکه سوار و پیاده شدن از خودروهای ون به دلیل سقف کوتاه آنها بسیار مشکل است، تصریح می کند: به همین دلیل در طرح جایگزینی با اتوبوس ها قرار شده ون ها در یک مسیر مسافران را از مبدأ سوار و در مقصد پیاده می کنند و ایستگاه بین راهی نخواهند داشت.
جعفری با بیان اینکه ۸۰ درصد ون های اصفهان که ورودی سال ۸۶ هستند سال آینده به سن فرسودگی می رسند، ادامه می دهد: تاکسی ها وقتی قرار است تبدیل به احسن شوند، ایران خودرو تاکسی های فرسوده را به قیمت دو برابر خودروهای شخصی برای تبدیل به احسن شدن خریداری می کند، این در حالی است که خودروهای ون ۳ برابر خودروهای شخصی توسط ایران خودرو خریداری می شود؛ به عنوان مثال اگر ایران خودرو تاکسی فرسوده را به مبلغ ۵ میلیون تومان خریداری می کند، ون های فرسوده را به مبلغ ۸ میلیون تومان برای تبدیل به احسن شدن خریداری می کنند.
وی می افزاید: در این فرایند تبدیل به احسن شدن وان ها، مالکان می توانند ون های فرسوده را تبدیل به ون های نو یا تبدیل به تاکسی های سواری پژو و سمند کنند.
نسخه ای برای تاکسی های ون/ ون؛ تاکسی باشد یا نباشد؟
در شهری که تاکسی ها خود را مقید به سوار و پیاده کردن مسافران در ایستگاه نمی دانند و هر کجای خیابان که اراده کنند، توقف می کنند؛ در شهری که مسافران از سر چهارراه گرفته تا حاشیه بزرگراه، انتظار سوار شدن به خودروی مسافربر را دارند، می توان تصور کرد ون که ابعادی بزرگ تر از تاکسی های معمولی دارد چه تاثیری بر ترافیک شهر می گذارد .
اما این موضوع نباید کارایی تاکسی های ون را زیر سوال ببرد، چون ون ها امتحان خود را در جای دیگری پس داده اند .
ون ها در برخی کشورها سهم مهمی در حمل و نقل عمومی دارند با این تفاوت که این تاکسی ها در پایانه های مسافربری بین شهری بخصوص شهر های حومه استفاده می شوند و بسیاری از مشکلات حمل و نقل مسافران را در این مسیرها بر طرف می کنند.
اساساً این خودروها قابلیت کار در راه‌ها و خطوط کوتاه و یا کار به صورت گردشی را نداشته و تنها برای استفاده به صورت سرویس یا کار در خطوط طولانی که نیاز به سوار و پیاده شدن مداوم مسافر نیست، کاربرد دارد .
این خودروها علاوه بر مصرف سوخت بسیار بالا (هر صد کیلومتر ۱۴ لیتر) که باعث شده بیشتر دارندگان تا بیستم ماه، بیشتر سوختشان دوام نیافته و به ناچار بی‌کار یا ناگزیر از خرید بنزین آزاد باشند، دارای خدمات و قطعات به شدت گران هستند .
این خودروها ساخت کشور چین بوده و با توجه به قیمت پایین محصولات چینی، قاعدتا باید قطعات به قیمت متعادل و معقولی عرضه شود، ولی قطعا انحصار عرضه قطعات و خدماتی که شرکت عرضه کننده در اختیار دارد باعث اجحاف سنگین به دارندگان این خودروها شده است.