نقش بی‌بدیل پرورش در زیربنای فرهنگ
در بحبوحه غربی شدن کشور و درست در اواسط حکومت ناصرالدین‌شاه که سفرهای متعددی به اروپا داشت سنگ زیربنای وزارت معارف نهاده و مقرر شد میسیونرهای فرانسوی مدارسی برای دانش آموزان در تهران بنا کنند
حسن روانشید - اصفهان امروز : در بحبوحه غربی شدن کشور و درست در اواسط حکومت ناصرالدین‌شاه که سفرهای متعددی به اروپا داشت سنگ زیربنای وزارت معارف نهاده و مقرر شد میسیونرهای فرانسوی مدارسی برای دانش آموزان در تهران بنا کنند و این طرح به‌مرورزمان پای دیگر کشورهای اروپایی ازجمله آلمانی‌ها و انگلیسی‌ها را به ایران باز کرد تا فرزندان رجال به جای رفتن به مکتب‌خانه‌ها در مدارس نوین اروپایی به تحصیل علوم جدید بپردازند. دروس ابتدایی در کتاب‌های تدوین‌شده که برداشتی از ترجمه فرانسوی بود، در این مدارس توسط معلمان وارداتی به دانش آموزان تدریس می‌شد که زبان فرانسه در رأس آنها قرار داشت. سپس ادامه تحصیل به دبیرستان‌هایی در همین سطح و با عنوان کالج کشیده شد که فارغ‌التحصیل این دبیرستان‌ها با بورسیه دولت فرانسه عازم پاریس می‌شدند. به همین جهت بیشتر پزشکان، مهندسان و دارندگان درجات عالی علمی، دست‌پرورده دانشگاه‌های فرانسه، انگلیس و بعض آلمان بودند که گاهی به افکار چپ آلمان شرقی گرایش پیدا می‌کردند. روش تدریس در این مدارس قبل از آموزش دروس تئوری و علمی نزدیک به پرورش روح و فکر می‌شد تا به‌مرورزمان اعتقادات غربی در آنها
نفوذ کند، زیرا معتقد بودند از آغاز ورود کودک به مدرسه می‌توان آینده فکری او را ساخت و مسیرش را ترسیم کرد. آموزش زبان فرانسه به این دانش آموزان نقش عمده‌ای در راضی کردن روان آنها برای پذیرش فرهنگ غربی با ادعای آزادی بیان داشت، همچنان که بیشترین کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های شخصی و موزه‌ها به زبان فرانسوی است و پس‌ازآن ورود کتاب‌های انگلیسی و درنهایت آلمانی هم زیاد شد. هنوز هم آثاری از مدارس آن دوران در شهرهای بزرگی همچون تهران و اصفهان به‌وفور یافت می‌شود که به‌عنوان آثار تاریخی در میراث فرهنگی به ثبت رسیده است. از قدیمی‌ترین آنها دبیرستان آلیانس یهودیان در کوچه قدیمی یخچال، در شهر اصفهان است که سریال معروف قصه‌های مجید در آن ساخته‌شده بود. از سازمان‌های پرورشی که در همان برهه از زمان به‌عنوان یک الگوی شناخته‌شده وارد کشور شد و زادگاهش لندن بود، پیش‌آهنگی نام داشت که با استقبال فراوان نوجوانان و جوانان ماجراجو و باانرژی، روبرو شد. این سازمان پس از 60 سال حضور مستمر در سال ۱۳۶۲ به‌موجب لایحه‌ای در مجلس شورای اسلامی منحل و اموال و اختیارات آن به وزارت آموزش‌وپرورش واگذار شد. پس از انحلال سازمان پیش‌آهنگی نقش
مهم پرورش به مربیان امور تربیتی در مدارس داده شد که در ساخت نسل نوجوان و جوان نقش بزرگی داشتند و توانستند مسیری روشن و مطابق با اصول و فرهنگ اسلامی را در کلیه مدارس کشور ترسیم و اجرا کنند. اما به‌مرورزمان و پس از پایان جنگ و پذیرفتن قطعنامه سازمان ملل توسط دو طرف این تلاش پرثمر در معاونت پرورشی وزارت آموزش‌وپرورش تقلیل یافت و به حاشیه رفت. ازجمله اهداف پرورشی که روح آزرده و کدر به جا مانده از حکومت شاهنشاهی را در روح و جسم نوجوانان و جوانان صیقل می‌داد و شفاف می‌کرد، حضور در اردوگاه‌های به جا مانده از سازمان پیش‌آهنگی در سراسر کشور بود که شرکت‌کنندگان موظف بودند در جوخه‌های هشت‌نفره همه مسئولیت‌ها و وظایفی را که در محیط زندگی به عهده داشتند به طور مشترک به انجام برسانند و مسئولان اردوگاه‌ها به‌جز مراقبت، قدمی برای شرکت‌کنندگان برنمی‌داشتند که این اجتماع اردو می‌توانست نقش سازنده‌ای در زندگی دانش آموزان داشته باشد. به‌مرورزمان این فرم زندگی اردویی به حاشیه رفت تا جایی که اردوگاه نقش هتلی تمام‌عیار را به خود گرفت که چندان فرقی با خانه دانش‌آموز نداشت و این بی‌رنگ شدن در مهمترین قسمت پرورش باعث شد از واحد
پرطمطراق امور تربیتی در آموزش‌وپرورش تنها نامی بماند و تابلویی بالا سردر آن. تورهایی که بانام اردو از شهرستان به شهرستانی دیگری می‌روند و در هتل رستوران‌های اردوگاهی اقامت می‌کنند. ماجرای پر غصه مدارس دولتی و غیرانتفاعی اینجا هم خودش را نشان می‌دهد. شرکت‌ها و مؤسسه‌هایی تحت عنوان انجام اردوهای دانش‌آموزی به ثبت می‌رسند و با استفاده از این نقطه‌ضعف در امر پرورش، اردوها را هم همچون بخش آموزش، غیرانتفاعی می‌کنند. اگرچه نخستین حادثه تصادف اتوبوس اردوی دانش آموزان در سال ۱۳۴۲ و در مسیر اصفهان به اردوگاه باغ ابریشم اتفاق افتاد و تعدادی مصدوم، مجروح و کشته داشت اما این اتفاق کاملاً طبیعی بود که بعدازآن تا امروز هنوز هم اتفاق می‌افتد و نمی‌توان به خاطر آن همچنان در رکود باقی ماند و در حقیقت آخرین رمق پرورش را از دانش آموزان مشتاق و علاقه‌مند گرفت، بلکه باید روش‌ها را هدفمند و مسیرها را کوتاه کرد تا تعداد حوادث کمتر شود، اما اصل جریان را به محاق تعطیلی نکشاند. مؤسسه‌های محدود غیردولتی که درزمینه برگزاری اردوها، وزارت آموزش‌وپرورش را یاری داده و پشتیبانی می‌کنند تا بتوانند اهداف خودسازی را در علاقه‌مندان به اجتماعات
دانش‌آموزی تقویت نمایند، یاری کنند تا از ورود افراد غیرمتخصص در حیطه پرورش ممانعت شود و اجازه دهند پختگان این امر که عمری مربی پرورشی بوده‌اند بر امر برگزاری اردوها نظارت مستقیم داشته باشند و همچنین میزان جابه‌جایی‌ها را در این معاونت به حداقل برسانند تا تجربه‌های عملی فدای سلیقه‌ها نشود و درنهایت بخش پرورش را که پروسه‌ای عملی است به کتاب و کلاس نسپارند که باهم سازگاری چندانی ندارند، بلکه این بخش نیازمند فضای باز و فارغ از درس و کلاس و معلم می‌تواند مثمر ثمر باشد.
ادامه دارد
ادامه دارد