امام جواد (ع) پیشتاز در خدمت رسانی به مردم بود

به گزارش ایمنا، در دهم ماه رجب نوری به دنیا آمد که «جود» قطره ای از پیشانی بلندش، «علم» غنچه ای از گلستانِ وجودش و «حلم» گوهری از گنجینه فضایلش بود. نوری که با آمدنش ادامه دهنده وقار پیامبر(ص)، صبر علی(ع)، معصومیت زهرا(س)، سخاوت حسن(ع)، شهامت حسین(ع)، عبادت سجاد(ع)، علم باقر (ع)، حلم صادق (ع)، مظلومیت کاظم(ع) و کرامت رضا(ع) است.
وقتی امام جواد(ع) به دنیا آمد، حضرت رضا(ع) فرمود: «حق تعالی به من فرزندی عطا کرده که شبیه است به موسی بن عمران که دریاها را می شکافت، و نظیر عیسی بن مریم است که حق تعالی مادر او را مقدس گردانیده بود.» این نور مقدس در سن هفت سالگی به امامت رسید و جوان ترین امام ما بود؛ اما با این حال به لطف خدا، تمام علم یک امام معصوم را داشت و به همه سؤال ها پاسخ می داد.
او با همان سن کم، دانشمندترین مردم زمان خودش بود و تمام دانشمندان آن زمان از آن حضرت علم می آموختند.
به مناسبت این روز و میلاد با برکت تصمیم گرفتیم تا در مورد زندگی حضرت امام جواد(ع) بیشتر اطلاعات کسب کنیم و در این باب گفتگویی را با یکی از کارشناسان برجسته مذهبی ترتیب دهیم.
حجت الاسلام والمسلمین مهدی مافی نژاد یکی از کارشناسان برجسته حوزه و دانشگاه است. او در گفتگو با ایمنا ضمن تبریک این روز بابرکت، با اشاره به اهمیت و آثار ولادت امام جواد(ع) گفت: حضرت جواد (ع) معروف به «ابن الرضا» در ششم رجب سال 183 هجری متولد شد. تولد ایشان از جهات مختلف دارای اهمیت بود و به همین دلیل گفته می شود امام رضا (ع) بسیار به ایشان علاقه مند بودند، زیرا تولد آن حضرت از جهت اینکه گروهی منکر امامت حضرت رضا(ع) بودند برای اسلام و به خصوص جامعه تشیع اهمیت بسیار داشت.
این کارشناس مذهبی افزود: پس از شهادت امام موسی بن جعفر(ع) عده ای از یاران حضرت که نماینده ایشان در شهرهای مختلف بودند، و بخشی از وجوهات شرعی مربوط به امام در نزد آنها قرار داشت مدعی شدند که امام کاظم(ع) به شهادت نرسیده و زنده است در نتیجه امامت حضرت رضا(ع) را به رسمیت نشناختند.
وی افزود: حضرت امام رضا(ع) زمانی که به امامت رسیدند فرزندی نداشتند یا حداقل آنچه بر اساس منابع تاریخی مسلم است فرزند پسری برای ایشان ذکر نشده و به همین دلیل این گروه معتقد بودند نداشتن فرزند دلیل بر آن است که ایشان اصلا امام نیست، چون امام باید فرزندی داشته باشد تا در آینده جانشین او باشد و کسی که فرزند ندارد عقیم و ناقص است، در نتیجه ادعا می کردند امام رضا(ع) چنین مشکلی دارد.
مافی نژاد خاطرنشان کرد: این شبهه ای بود که توسط گروهی از اصحاب امام کاظم(ع) مطرح می شد اما دلیل اصلی آنها این بود که نمی خواستند مقداری از وجوهات شرعی ای که از زمان امام کاظم(ع) در نزد آنها باقی مانده بود و مقدار آن هم کم نبود به جانشین آن حضرت واگذار کنند.
آنها به کمک این پول ها افراد مخالف را نیز با خود همراه می کردند و گاه حتی در مناظره ها به شکل علنی رو در روی امام رضا(ع) می گفتند که ایشان را به امامت نمی شناسند این گروه در کتب رجالی شیعه به عنوان «واقفیه» شناخته می شوند یعنی کسانی که در امامت امام کاظم(ع) توقف کرده اند.
حجت الاسلام مافی نژاد افزود: از زمانی که حضرت رضا(ع) به امامت رسید تا زمان تولد حضرت جواد(ع) بیش از 10 سال طول کشید و این طولانی شدن باعث شد واقفیه بیشتر شبهه خود را مطرح کنند، حتی در سفرهای حج که امام رضا(ع) حضور داشتند برخی از شیعیان به نزد حضرت آمده و این شبهه را مطرح می کردند، امام نیز در پاسخ آنها می فرمود: خداوند به زودی به من فرزندی عطا خواهد کرد؛ تا اینکه حضرت جواد(ع) متولد شد.
این سخنران برجسته مذهبی بیان داشت: ولادت امام جواد(ع) باعث شد که عده ای از شیعیان که دچار شبهه و تردید در امامت حضرت شده بودند و تعداد آنها نیز کم نبود از این شبهه رها شوند، البته کسانی که مغرض نبودند و تنها شبهه داشتند به سرمنزل مقصود رسیدند، اما کسانی که از القای این شبهه اهداف سیاسی را دنبال می کردند و هدفشان نیز این بود که اموالی را که در نزد آنها باقی مانده بود به جانشین امام کاظم(ع) واگذار نکنند همچنان بر ادعای خود اصرار داشتند.

پذیرش امامت قبل از رسیدن به سن بلوغ
حجت الاسلام مافی نژاد در ادامه به مقوله امامت امام جواد(ع) در سنین کودکی اشاره کرد و افزود: تناسب بسیار زیبا و ظریفی بین دو طایفه از معصومان یعنی انبیا و ائمه معصومین وجود دارد و آن اینکه از انبیا(ع) دو تن در سنین کودکی به نبوت رسیده اند؛ یکی حضرت عیسی و دیگری حضرت یحیی و در بین ائمه نیز دو تن قبل از سن بلوغ به امامت رسیده اند؛ یکی حضرت امام جواد و دیگری امام هادی(ع).
به گفته وی، احراز منصب امامت پس از شهادت حضرت امام رضا(ع) توسط فرزندش حضرت امام جواد(ع) برای خیلی ها ایجاد اشکال کرده بود که چگونه می تواند یک صغیر جانشین امام معصوم گردد. وی ادامه داد: اما امام جواد(ع) با علم لدنی و قدرت و توانایی‌ای که خداوند به او داده بود، این مسئله را آشکار کرد و امامت خود را با برهان قوی ثابت کرده و در بین مردم مسلمان آن روز و امروز مانند شخصیت پدرش امام رضا(ع) و سایر امامان معصوم جا افتاد.
وی افزود: شبهه هایی که در امامت امام جواد(ع) به دلیل کمی سن وی ایجاد شده بود، برخی را به این واداشت که حتی امام را امتحان کنند؛ به همین دلیل یحیی بن اکتم و سایر دانشمندان آن روز هر از گاه با امام مناظره می کردند و موضوعات مهم علمی را از آن حضرت سؤال می کردند و امام نیز با نهایت توانمندی و متانت جواب می گفت.
این روحانی برجسته دینی در ادامه گفت: با اظهار علم امام بسیاری از واقعیت ها آشکار شد و شخصیت وی مانند پدران بزرگوارش برجسته شده و تمام تردیدها از بین رفت و به مردم اثبات شد که چنین شخصی باید جانشین امام باشد.

بیان ارزش های دینی در اوج خفقان حکومتی
مافی نژاد به فعالیت های علمی امام جواد(ع) نیز اشاره کرد و افزود: پس از شهادت امام رضا(ع) به دلیل ظهور مکاتب مختلف و به وجود آمدن اندیشه ها و عقاید گوناگون و پدیدار شدن ادیان منسوخه و باطله، مسائل علمی و رد شبهات بیشتر مطرح بود.
وی بیان داشت: با اینکه امام جواد(ع) تحت نظر شدید خلفای بنی عباس قرار داشت و فرصت چندانی برای انتشار معارف اهل بیت(ع) نداشت، در عین حال از هیچ گونه تلاش در فرصت های مختلف فروگذار نمی کرد و همواره حقیقت ها و ارزش های دینی را بیان کرده و افکار و اندیشه های غلط را که پشتیبان حکومتی نیز در آن زمان داشت به چالش می کشید.
مافی نژاد گفت: همه امامان معصوم(ع) نظر به شرایط و زمان خود تلاش می کردند که در مقاطع مختلف اسلام را به مردم معرفی کنند و بر مذهب های باطل چه برخاسته از درون جامعه اسلامی بودند و چه از بیرون خط بطلان بکشند، امام جواد(ع) نیز راه پدرانش را در این راستا ادامه داد.
مافی نژاد نسبت به فعالیت های سیاسی و اجتماعی امام جواد(ع) گفت: از آنجایی که خلفای بنی عباس، امام کاظم و امام رضا(ع) را به خاطر ملحوظات سیاسی به شهادت رسانده بودند، امام جواد(ع) تلاش می کرد تا جایگاهی در سیاست و اداره اجتماع پیدا کند؛ تا از یک سو دست شیعیان مؤمن را بگیرد و از سوی دیگر اشتباهات خلفای عباسی را در اداره جامعه آشکار کند.
وی افزود: امام در حوزه سیاست، فعالیت های مشخصی داشت و آن اینکه در قدم اول می خواست ناکارآیی و ضعف خلفای بنی عباس در اداره مملکت را در اذهان مردم به تصویر بکشد و از سوی دیگر تلاش می کرد راهی را که اسلام در مدیریت جامعه مشخص کرده است بیان کند و علاوه بر این امام می خواست تا مردم بدانند که حقیقت دستورات دین اسلام را تنها از طریق اهل بیت(ع) می توان به دست آورد.
وی افزود: زحمات امام جواد(ع) در مباحثات علمی و سیاسی مشخص بود و موضع امام در برابر حرکت های نابخردانه حکام جور عباسی، تنها دفاع از اسلام اصیل و سنت پیامبر(ص) و اجداد گرامی شان بود؛ تا زحمات ۲۳ ساله رسول اکرم(ص) به هدر نرود و ارزش‌های دینی بازیچه افراد عیاش و هوس باز قرار نگیرد.

امام جواد(ع)، صبور در برابر مشکلات
حجت الاسلام مافی نژاد در ادامه گفتگو به فضایل بی شمار حضرت امام جواد(ع) نیز اشاره کرد و افزود: امام نهم (ع) در مقابل مصائب و گرفتاری های روزگار به شدّت شکیبا و بردبار بود. آن حضرت در مقابل حوادث سخت و پیش آمدهای ناگوار هیچ گاه برآشفته و مضطرب نمی شد بلکه با اتکال به خدای متعال به صبر و تحمّل روی می آورد، البته این در صورتی بود که به شخص حضرت مشکلات روی می آورد؛ اما در مورد اصول اسلامی و حدود الهی کاملاً در مقام دفاع برآمده و موضع گیری های اساسی و حساب شده داشت. مدارا با همسر ناشایست، بردباری در قبال ستم های حاکمان مستبد و صبر در ناملایمات فراوان زندگی همانند شهادت پدر، نمونه هایی از بردباری آن حضرت است.
وی افزود: آن بزرگوار صبر بر مصائب را از بهترین صفات نیک مردان قلمداد کرده است و می فرماید:
اَلصَّبْرُ عَلَی المُصیبَةِ مُصیبَةٌ عَلَی الشَّامِتِ بِها؛ شکیبائی بر ناملایمات و مصائب، بر شماتت کنندگان مصیبت زده ناگوار است.
این کارشناس مذهبی افزود: امام جواد(ع) تمام فضائل اخلاقی و کمالات انسانی را از اجداد طاهرین خود به ارث برده بود و یکی از خصلت های والائی که آن گرامی به تمام معنا حائز بود، شجاعت و صراحت لهجه در گفتارهای حق طلبانه بود.

نیکوکاری امام جواد (ع) زبانزد بود
مافی نژاد به نیکوکاری حضرت نیز اشاره کرد و افزود: خدمت به مردم و رفع نیازهای آنان در متن زندگی امامان معصوم(ع) قرار دارد و امام جواد(ع) نیز در این عرصه پیشتاز بود. آن بزرگوار می فرمود: ثَلاثٌ یُبَلِّغْنَ بِالْعَبدِ رِضْوانَ اللَّهِ کَثْرَةُ الاسْتِغْفارِ وَ خَفْضُ الْجانِبِ وَ کَثْرَةُ الصَّدَقَةِ؛ انسان با داشتن سه خصلت پسندیده می تواند به مقام رضوان و خشنودی الهی برسد: زیاد طلب آمرزش کردن، نرمخویی و مدارا با مردم و زیاد صدقه دادن.
وی افزود: از منظر امام جواد(ع) خدمت رسانی به مردم، در اثر نزول رحمت الهی بر انسان است و اگر فردی در این عرصه کوتاهی و سهل انگاری نماید، ممکن است نعمت های الهی را از دست بدهد و به این جهت، آن حضرت فرمود: ما عَظُمَتْ نِعمَةُ اللّهِ عَلی عَبْدٍ الاّ عَظُمَتْ عَلَیهِ مَؤُونَةُ النّاسِ. فَمَنْ لَمْ یَتَحَمَّلْ تِلْکَ الْمَؤُونَة فَقَدْ عَرَضَ النِّعمَةَ لِلزَّوالِ؛ نعمت خداوند برکسی فراوان نازل نمی شود مگر اینکه نیاز مردم به وی بیشتر می شود. هرکس که در رفع این نیازمندی ها نکوشد و سختی های آن را تحمل نکند، نعمت الهی را در معرض زوال قرار داده است.
حجت الاسلام مافی نژاد در پایان بیان داشت: در اینکه مناقب و فضائل اهل بیت(ع) به ویژه امام جواد(ع) بسیار است به حدی که به شماره نمی آید شکی نیست چرا که خداوند ایشان را باب علم خودش قرار داده و به ایشان مناقبی را عنایت کرده که به هیچ یک از عالمیان عنایت نکرده است و ایشان حجج الهی بر خلق و باب واسعه خداوند هستند، اما از آنجا که دشمنان اهل بیت بسیار تلاش کردند تا فضائل ایشان نشر پیدا نکند بنابراین بسیاری از مناقب ایشان به ما نرسیده است و آنهایی هم که رسیده است گاهی به صورت عمومی برای تمام اهل بیت است.
وی افزود: از خداوند درخواست می کنیم که ما را قدردان و عارف به حق اولیای الهی قرار داده و در تبعیت از سیره ایشان و اجرای فرامین و دستوراتشان توفیق عنایت دهد.