معضل کالا شدن خانه‌های امروز
کیفیت پایین خانه های نوساز مسکونی در اصفهان به لحاظ فضا، نور و زیست پذیری انسانی در قیاس با نمونه های قدیمی تر آن، معضلی است که بویژه در دو سه دهه اخیر بیش از پیش نمود داشته است. دکتر محمود قلعه نویی، استادیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان به کوتاهی مشکل را در نگرش کالایی به مفهوم خانه ارزیابی کرده است.
اصفهان امروز- محمود قلعه نویی:
امروزه مفهوم «خانه» در مقایسه با گذشته به‌کلی دگرگون‌شده و خانه یا مسکن از محلی امن، پایدار و مانا که به آن، دل‌بستگی مکانی ایجاد می‌شد و ساکنان با آن، سیر زمان را در زندگی خود تجربه می‌کردند، به کالایی قابل معامله در هرلحظه تبدیل‌شده است.
مفهوم مانایی، ثبات و دل‌بستگی، جای خود را به عدم ثبات و ناپایداری داده‌اند. تبدیل‌شدن مسکن به کالا، باعث شده ویژگی‌های کالا بودن نیز بر آن مترتب باشد. این‌که معادلات هزینه- فایده در آن، در همه ابعاد تأثیرگذار است، کالا باید در یک بسته‌بندی لوکس به فروش برسد که باعث توجه بیش‌ازحد به ظاهر در حد بزک کردن می‌شود.
مد و از مدافتادگی که در مورد عمده کالاها مصداق دارد، و نیز سرازیر شدن سرمایه به سمت کالاهای پرسود هم این روزها به ویژگی های غیر قابل کتمان مسکن در چند سال گذشته بدل شده است.
به‌این‌ترتیب، مفهوم خانه با همه کیفیت‌های مرتبط، به مفهومی کمی شده استحاله می‌یابد. کیفیت‌های معمارانه، روابط فضایی، معنا، هویت و مقیاس انسانی، از کیفیت‌های عمدتاً فراموش‌شده در ساخت‌وسازهای جدید به‌ویژه در ساخت به‌اصطلاح انبوه مسکن شده است.
شتاب‌زدگی و عدم انطباق با شرایط اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی از ویژگی‌های بارز مسکن امروز است که بخشی، میراث معماری مدرن و بخشی از آن، ناشی از سازوکار حاکم بر بازار است که در آن، هر چه نظارت و کنترل کمتر باشد، میل به گریز از کیفیات فنی ساخت‌وساز نیز نمود بیشتری می‌یابد. در معماری مدرن، اساساً توجه به استانداردها در ساخت‌وساز ازجمله سازه مناسب، کاربرد مصالح باکیفیت، کیفیت ساخت و ابعاد فنی موردتوجه بوده است، اما در شتاب‌زدگی و کالاشدگی مسکن، این استانداردها نیز در سایه عدم توجه به نظارت بر ساخت‌وساز و خلأ ضوابط، مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند.
استادیار گروه شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان