کریسمس، جشن زیبای ارمنیان اصفهان

مینا عباسپور - اصفهان امروز : ششم ژانویه برای ارمنی‌های اصفهان معنای ویژه ای دارد و به‌عنوان یک روز خاص دربردارنده مراسم و آیین مذهبی ویژه‌ای است. آیینی که دارای اهمیت فراوان بوده و با جشن جشن ارمنیان در این روز همراه است؛ از دیدگاه یک شهروند غیرارمنی اما، اصفهان در حقیقت از 10 روز پیش شاهد شروع سال نوی میلادی و جشن کریسمس است، بنا به شواهد موجود، تمام شهر به این مناسبت، متناسب با نوروز مسیحیان آراسته و آذین بندی ‌شده است. کافی است از ویترین مغازه و فروشگاه‌های مختلف دیدن کنید تا نشانه‌های بزرگ و کوچکی مثل درخت کاج تزئین شده یا جملات تبریک سال نوی میلادی را ببینید و البته این تزئینات هرچه به محله جلفا و خیابان خاقانی نزدیکتر شوید رنگ و لعاب بیشتری پیداکرده و در کلیسای وانک چشمگیر می شود؛ به‌گونه‌ای که نه‌تنها گردشگران خارجی بلکه شهروندان اصفهانی نیز برای بازدید این منطقه که شکل و شمایل متفاوتی پیداکرده است، شور و هیجان فراوانی از خود نشان می‌دهند.

استقبال شهر از آیین کریسمس

توما گلستانیان شهروندی ارمنی است که دراین‌باره به اصفهان امروز می‌گوید: غیر ارمنی‌ها نمی‌توانند در مراسم مذهبی ما حضورداشته باشند اما در 10 روز آخر دسامبر ازدحام جمعیت غیرارمنی آنقدر زیاد بود که ساعت کاری کلیسا که تا 6 بعدازظهر بود را تا 9 شب افزایش دادند و به نظر می‌رسید که این عید مربوط به تمام اصفهانی‌هاست نه‌فقط ارمنی‌ها. به همین خاطر این وضعیت را برای بازدیدکنندگان همچنان برقرار نگه‌داشته‌اند تا همه به بازدید ادامه دهند. گلستانیان اضافه می‌کند: معمولاً تزئینات انجام‌شده مربوط به کریسمس برای غیرارمنی‌ها جالب است و به‌جز گردشگران، مسافران داخلی و خود اصفهانی‌ها هم از کلیسای وانک بازدید داشته‌اند. وی در ادامه می‌گوید: امسال شاهد افزایش تزئینات مربوط به کریسمس نه‌تنها در جلفا بلکه در همه شهر، از بانک‌ها و داروخانه‌ها گرفته تا مجتمع‌های تجاری و حتی خیابانی مانند عبدالرزاق که ارمنی‌نشین هم نیست، بودیم. این امر ازنظر ما بسیار خواستنی و چشمگیر بود. به نظر می‌رسد که مراسم کریسمس فراگیر شده است و ارتباط مسئولان با اقلیت‌ها بسیار خوب و همدلانه است. شهرداری هم در دو سال گذشته ازنظر آذین‌بندی کوچه کلیسا و داخل خود کلیسا سنگ تمام گذاشته است که این وضعیت برای غیرارمنی‌ها هم دلگرم‌کننده و شادی‌آفرین است. از این بابت باید از شهرداری تشکر کرد که نهایت همکاری را با ما انجام داده است.

6 ژانویه یادواره تعمید حضرت مسیح(ع) است

امروز مراسم ویژه 6 ژانویه در اصفهان برگزار می شود که یکی از جشن‌های بزرگ مسیحیان و ارمنی‌ها به شمار می‌رود. گلستانیان دراین‌باره می‌گوید: مراسم 6 ژانویه مربوط به یادواره تعمید حضرت مسیح(ع) در سن 30 سالگی و در رودخانه اردن، توسط یحیی تعمیددهنده و پیش از زمانی است که او رسالت خود را آغاز ‌کند. این عمل بعدها برای پیروان مسیح(ع) به‌عنوان یک التزام برای مسیحی شدن تبدیل شد. بر این اساس هر شخص برای اینکه عضو کلیسا و مسیحی شود باید این تعمید را انجام دهد. تعمید درواقع به معنای دوباره زنده شدن از آب و روح القدس است. کلیسا این مراسم را در 6 ژانویه هرسال جشن می‌گیرد.

او اضافه می‌کند: در ابتدا و قرن‌های نخست تاریخ مسیحیت که رویدادهای مربوط به حضرت مسیح(ع) را جشن می‌گرفتند، روز تولد و تعمید مسیح(ع) همزمان در تاریخ 6 ژانویه جشن گرفته می‌شد؛ اما در قرن‌های بعد به دلایل مختلف کلیسای کاتولیک تصمیم می‌گیرد که تولد حضرت مسیح(ع) را 10 روز جلوتر و در 25 دسامبر جشن بگیرد و این همان چیزی است که مردم به‌عنوان کریسمس می‌شناسند و در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود؛ اما کلیسای ارمنیان بر همان اعتقاد نخست خود باقی ماند و تولد مسیح را تاریخ 6 ژانویه در نظر گرفته و جشن می‌گیرد. پس از مراسم مذهبی که هر یکشنبه برگزار می‌شود، آیین تبرک و تقدیس آب با روغن مقدس برگزار می‌شود و تعمید مسیح(ع) را برای ما بازنمایی می‌کند. به‌این‌ترتیب در آبی که حکم آب رودخانه اردن را دارد به‌عنوان محلی که مسیح در آن غسل تعمید گرفته صلیبی گذاشته می‌شود که به‌منزله خود مسیح بوده و شخصی برای نگه‌داشتن صلیب در نظر گرفته می‌شود که در حکم یحیی تعمیددهنده است. سپس روغن مقدس در آب ریخته می‌شود که نماد فرود روح القدس در زمان تعمید حضرت مسیح(ع) دارد و گفته می‌شود به شکل کبوتری در آسمان ظاهرشده و بر مسیح(ع) فرود می‌آید. پس از انجام این مراسم به ترتیبی که گفته شد، این آب بین حاضران تقسیم‌شده و ما بر این باور هستیم که آب تبرک شده برای گشایش مشکلات، رفع بیماری‌ها و نیازهای مردم کارساز است. طبیعتاً هرچه که باایمان و اعتقاد پذیرفته شود نیز تأثیر خود را خواهد داشت. گلستانیان همچنین به دیگر مراسم این روزها اشاره‌کرده و می‌گوید: در این روزها دیدوبازدیدها بویژه در روزهای نخست ژانویه صورت می‌گیرد. خانواده‌ها بر سر سفره رنگین عید که غذاهایی مثل کوکو سبزی و ماهی، در آنهاست دورهم جمع شده و بزرگترها به کوچکترها هدیه می‌دهند. البته ممکن است توسط انجمن‌هایی که داریم هم جشن‌هایی برگزار شود که با حضور تعداد بیشتری از ارمنیان و با اعضای خانواده، دوستان و آشنایان همراه شود. در ایران این شیوه سالیان دراز انجام‌شده و هرسال به همین ترتیب رخ می‌دهد.

جلفا از دیرباز محل سکونت ارمنی‌های اصفهان

این شهروند ارمنی اصفهان درباره سکونت ارمنی‌‌ها در محله جلفا و ارتباط آن با نزدیک بودن به کلیسای وانک تصریح می‌کند: جلفا از گذشته و در زمان شاه‌عباس برای سکونت ارمنی‌ها انتخاب و به آنها واگذار شد و از آن زمان تاکنون نزدیک به 95 درصد ارمنی‌ها در این منطقه ساکن شده‌اند، این موضوع ارتباطی به نزدیک بودن این محله به وجود کلیسای وانک ندارد. بلکه مردم نخست خانه‌ها و محل کارشان را در این منطقه انتخاب کرده و سپس کلیساهای خود از جمله کلیسای وانک را در این منطقه ساختند. در حال حاضر 13 کلیسا در این منطقه وجود دارد، کلیساهای وانک و بیت اللحم بیشتر مکان دیدنی و گردشگری به‌حساب می‌آید و مراسم مذهبی کمتر در آنها برگزار می‌شود. به‌این‌ترتیب که در کلیسای وانک سالی چند مراسم و در کلیسای بیت اللحم سالی یک مراسم که همان 6 ژانویه و تولد حضرت مسیح(ع) است، برگزار می‌شود.