حذف کارتخوان‌ها یا هوشمندسازی کارت‌های بانکی؟

در شرایطی که بسیاری از کشور‌های جهان به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته از جمله استفاده از کارت هوشمند با فناوری EMV حرکت می‌کنند، در داخل کشور با چالشی به نام حذف کارتخوان‌ها مواجهیم.

به گزارش میزان، این جمله که «نقدی پرداخت کنید، کارتخوان خراب است» را شاید بار‌ها در مطب برخی پزشکان، رستوران‌ها یا حتی آرایشگاه‌ها دیده باشید. برخی از اقشار پردرآمد جامعه تلاش می‌کنند با حذف دستگاه‌های کارتخوان، زیر بار پرداخت مالیات نروند. این درحالی است که علی دیواندری، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی چند روز قبل اعلام کرد: در بانکداری جدید دیجیتال، دستگاه‌های کارتخوان حذف می‌شوند و شبکه دیجیتال جایگزین بانکداری الکترونیک می‌شود.

به گفته دیواندری، در بانکداری دیجیتال کل عملیات بانکداریدر نظام یکپارچه انجام و برداشت پول از حساب در این نوع بانکداری تبدیل به یک پروتکل بین مشتری و بانک می‌شود. در شبکه بانکداری دیجیتال، کنترل و شفافیت بسیار بیشتر و کلاهبرداری کمتر خواهد شد.

کارت هوشمند EMV چیست؟

برای سهولت در استفاده از کارت‌های هوشمند، سه شرکت Visa، Master card و Europay اقدام به تهیه دستورالعمل‌های مشخصی تحت عنوان EMV کردند که مخفف سه حرف اول این شرکت‌هاست. ارائه این دستورالعمل، مسیر را برای جایگزین شدن کارت‌های هوشمند به جای کارت‌های مغناطیسی متداول هموار کرد.

کارت‌های EMV که به نام کارت‌های تراشه (CHIP CARDS) یا کارت‌های هوشمند (SMART CARDS) نیز شناخته می‌شوند، در اصل یک استاندارد جهانی برای کارت‌های هوشمند مبتنی بر فناوری تراشه است. استفاده از فناوری کارت‌های هوشمند EMV به سرعت در حال رشد است و سیستم‌های پرداخت جهان به سمت این فناوری حرکت می‌کنند چراکه سیستم مبتنی بر این فناوری از ضریب امنیتی بالایی برخوردار بوده و امکان کنترل دقیق تراکنش‌های اعتباری بویژه از طریق تلفن همراه را فراهم می‌کند. همچنین با استفاده از کارت‌های هوشمند EMV، سوء استفاده از کارت‌های به سرقت رفته یا گمشده، بشدت کاهش پیدا می‌کند.

براساس گزارش emvco که ماه دسامبر ۲۰۱۷ (اوایل آذر ماه جاری) منتشر شد، حجم تبادلات جهانی با استفاده از فناوری کارت‌های هوشمند EMV در بازه زمانی ژوئیه ۲۰۱۶ تا ژوئن ۲۰۱۷ به ۵۸.۹ درصد رسید. این گزارش نشان می‌دهد که طی این ۱۲ ماه، استفاده از کارت‌های هوشمند با فناوری EMV در آمریکا از ۷.۲ به ۳۱.۴، اروپا منطقه یک از ۹۷.۶ به ۹۸.۱، اروپا منطقه دو از ۷۴.۹ به ۸۹.۱، کانادا و آمریکای لاتین از ۸۸.۸ به ۸۶.۹، آسیا از ۵۷.۹ به ۵۶.۲، آفریقا و خاورمیانه از ۸۹.۹ به ۹۰.۸ درصد رسیده است.

ایران در مسیر کارت هوشمند

سال ۸۳ بانک مرکزی ایران، آیین‌نامه‌ای در خصوص استاندارد EMV برای کارت‌های هوشمند تصویب کرد که براساس آن، کارت‌های هوشمند باید دارای استاندارد EMV۴ باشند. طبق برنامه قرار بود که کارت‌های هوشمند تا سال ۲۰۰۵ جایگزین کارت‌های مغناطیسی شوند که در عمل این اتفاق روی نداد. بانک مرکزی در سال ۸۷ قوانینی کلی در حوزه کیف پول الکترونیکی تدوین کرد و با آمدن شتاب، استفاده از کارت هوشمند به تعویق افتاد.

داود محمدبیگی مدیر اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی چندی قبل تأکید کرد: تاکنون چندبار به سمت کارت‌های هوشمند رفته‌ایم، ولی به دلیل اینکه الزام خاصی از نظر داخلی برای استفاده از این کارت‌ها وجود نداشت، زیاد از کارت‌های هوشمند استفاده نکردیم.

محمدبیگی افزود: در این مسیر باید دو اقدام انجام شود؛ نخست اینکه زیرساخت‌های بانک‌ها آماده شود و دوم اینکه قوانین و مقررات این کارت‌ها فراهم شود. سیاست بانک مرکزی در این حوزه، تعریف محصولات جدید است که مشتری هم بتواند از خدمات کارت‌های هوشمند در پرداخت‌های برون‌خط و هم از پرداخت‌های خارج از کشور استفاده کند. به گفته محمدبیگی، حرکت به سمت EMV، حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون دلار هزینه صرفا در حوزه کارت خواهد داشت.