نمی توانیم در معاهده ای که سودی برای ما ندارد باقی بمانیم

سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان در اندیشکده 'چتم هاوس' لفاظی های دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا را نقض صریح متن برجام دانست و گفت که در چنین فضای تنش آمیزی تداوم موفقیت آمیز برجام دشوار خواهد بود.

به گزارش ایرنا، عراقچی که برای گفت وگوهای سیاسی انگلیس و ایران به لندن سفر کرده است، در سخنان امروز خود در اندیشکده چتم هاوس سه سوء برداشت در زمینه برجام را تحلیل کرد.

وی در توضیح سوء تفاهم اول گفت: ' بسیاری چه در ایران و چه در کشورهای ۱+۵ امضا کننده معاهده فکر می کنند برجام یک معاهده اقتصادی است. برجام در واقع یک معاهده در درون رژیم عدم توسعه سلاح های اتمی و NPT است. ما برای بیش از دو دهه با یک بحران اتمی مواجه بودیم که برجام توانست این موضوع پیچیده را از طریق مذاکره حل کند و بدین ترتیب اکنون بخشی از NPT است.'

وی در ادامه گفت: ' البته ما توقعات اقتصادی هم از برجام به دلیل حذف تحریم های اقتصادی داشتیم. با این حال وقتی از حفظ برجام حرف می زنیم منظور ما انتخاب بین بازار اروپا و آمریکا یا یک انتخاب اقتصادی نیست؛ بلکه انتخاب بین یک راه حل در مسیر عدم گسترش تسلیحات اتمی است یا نبودن آن. اگر برجام نباشد، عدم گسترش (تسلیحات اتمی) دچار بحران می شود. این یک انتخاب امنیتی است نه یک انتخاب اقتصادی.'

عراقچی در خصوص سوء برداشت دوم گفت: 'در توضیح اشتباه دوم باید بگویم که برجام به هیچ سوال دیگری و هیچ موضوع دیگری ارتباط ندارد. ما، یعنی طرفین معاهده، از روی قصد و آگاهانه تصمیم گرفتیم که برجام را مستقل از سایر موضوعات مورد مذاکره قرار دهیم. اگر (این تمرکز) نبود، ما هنوز در حال مذاکره بودیم. ممکن نبود همه موضوعات را بگنجانیم و دلیل موفقیت ما همین تمرکز روی یک موضوع واحد بود.'

وی خاطرنشان کرد: 'خطای بزرگی خواهد بود که برجام را به سایر موضوعات مرتبط کنیم؛ به مسائلی مانند برنامه موشکی، وضعیت سوریه و یمن و غیره. این کار نه تنها آن موضوعات را حل نکرده که مشکلات آنها را پیچیده تر خواهد کرد.' وی تصریح کرد: 'معنی این حرف آن نیست که ما نمی خواهیم سایر موضوعات را مورد توجه قرار دهیم، بلکه به این معنی است که آنها را باید جداگانه مورد توجه قرار داد.'

در توضیح اشتباه سوم وی توضیح داد که : 'برجام «بندِغروب» (مهلت و تاریخ اعتبار) ندارد ؛یعنی موقت نیست. تعهد ایران برای عدم دستیابی به سلاح اتمی دائمی است، نه موقت.' وی سپس با قرائت از روی متن برجام اینگونه ادامه داد: 'متن برجام می گوید: ایران تاکید می کند که تحت هیچ شرایطی به سمت دستیابی به سلاح اتمی نخواهد رفت.' وی سپس تصریح کرد: 'این جمله در همان پاراگراف اول آمده و دو بار تکرار شده و خیلی صریح است.'

وی سپس در زمینه توقعات ایران از برجام سخن گفت و افزود: 'ایران امیدوار است که این معاهده به ایران اجازه پیشرفت در زمینه (صنایع) اتمی در هماهنگی با آژانس بین المللی انرژی هسته ای بدهد.' وی سپس گفت: 'البته در برجام محدودیت های زمانی هم وجود دارد. مثلاً ما تعهد داده ایم که محدودیت ۳۰۰ کیلویی برای نگهداری اورانیوم غنی شده را تا ده سال ادامه دهیم. این محدودیت ها فقط با هدف ایجاد اعتماد پذیرفته شده اند. وقتی این محدودیت ها منقضی شوند، بدین معنی نیست که ایران به سمت سلاح اتمی خواهد رفت، بلکه به معنی آن است که با ایجاد اعتماد، ایران اکنون به یک عضو عادی NPT بدل شده است. این یعنی ما وظیفه خود برای ایجاد اعتماد را انجام داده ایم. دوره اعتمادسازی تمام شده و ما اکنون وارد وضعیت عادی شده ایم و به عنوان عضو عادی دیگر نیازی به اعتماد سازی نداریم.'

وی در ادامه گفت: 'ما حتی پروتکل الحاقی را (داوطلبانه) با هدف ایجاد اعتماد امضا کردیم. در برجام تاریخ های مختلفی هست. یکی از این سررسید ها که به مرحله «گذار» از آن یاد شده تقریباً شش سال از امروز فاصله دارد. در این مرحله قرار است اگر آمریکا و اروپا به تعهدات خود عمل کرده باشند، مجلس ایران پروتکل الحاقی را تصویب کرده و به آن حالت دائمی بدهد. در آن صورت ایران عضو دائمی پروتکل الحاقی خواهد شد. همانطور که می دانید راهی برای خروج از پروتکل الحاقی وجود ندارد؛ از NPT می توان خارج شد اما از پروتکل الحاقی نه.'

وی سپس گفت: شما از شروط رییس جمهور آمریکا و تهدید ها و اولتیماتوم های او خبر دارید؛ تغییر دادن این معاهده یا بندهای آن برجام را از بین خواهد برد. با این حال برجام یک موفقیت بزرگ برای شما (۱+۵) بود چرا که ایران به همه تعهداتش عمل کرد. گزارش های آژانس تاکید کرده اند که ایران به همه تعهداتش عمل کرده است و می دانید که گرفتن تایید از آژانس اتمی چقدر دشوار است. آنها روی گرم به گرم مواد اتمی دقت دارند و با سختگیری زیاد کارشان را انجام می دهند. با این اوصاف هیچ مورد نقضی پیدا نکرده اند.

وی در ادامه ضمن اظهار تاسف گفت: اما از دید ایران، برجام موفق نبوده است، چون ما نتایج اقتصادی آن را به دلیل برداشته نشدنِ کامل تحریم ها ندیده ایم. چراکه آمریکا به طور روزمره برجام را نقض می کند. ترامپ می گوید که می خواهد آن را تغییر دهد، پاره کند، ترمیم کند و غیره. اما آنها دارند متن برجام و نه روح آن را نقض می کنند. لازم است بگویم برجام البته روح ندارد و یک موجود معنوی نیست اما آمریکایی ها نه تنها روح که متن صریح برجام را (با سخنان خود) نقض می کنند.

وی سپس با نقل قول مستقیم از پاراگراف ۲۸ برجام که تصریح می کند 'کشورهای امضا کننده تعهد می کنند که این معاهده را با حسن نیت و در فضای سازنده اجرا کنند' پرسید: 'آیا رفتار آمریکا سازنده است؟' و اظهار کرد: 'رفتار آمریکا برای فعالان اقتصادی سَم است. و برای اجرای موفق برجام این یک رفتار سازنده نیست.

وی سپس با قرائت بخشهای دیگر از پاراگراف ۲۸ که تصریح می کند 'مسوولین عالیرتبه کشورهای امضا کننده حتی در سخنرانی های عمومی از برجام حمایت خواهند کرد' گفت: بنابراین سخنرانی های ترامپ مخالف پاراگراف ۲۸ برجام است. همچنین سخنان ژنرال مک مستر در کنفرانس مونیخ که به حاضران گفت از تجارت با ایران پرهیز کنند هم صریحاً برجام را نقض می کند.

وی افزود: در متن برجام تصریح شده که آنها (مسوولین عالیرتبه) نباید از عادی شدن تجارت و روابط اقتصادی با ایران جلوگیری کنند. با این حال به گفته عراقچی سخنان مسوولان آمریکایی نقض 'متن' برجام بوده و بدین ترتیب ایران از منافع اقتصادی برجام منتفع نشده است.

وی سپس تصریح کرد: 'بنابراین به نظر ما این معاهده با این وضع نمی تواند ادامه پیدا کند. اگر بانکها و سایر شرکتها نتوانند با ما کار کنند، ما نمی توانیم داخل معاهده ای که سودی برای ما ندارد باقی بمانیم.'

وی سپس در مورد مسائل منطقه ای از جمله سوریه و یمن نکاتی را مورد اشاره قرار داد. وی گفت: 'نظر کلی من این است ایران دنبال صلح و امنیت و ثبات در منطقه است که به معنی ثبات برای خود ما است. شما می دانید که ما با شدت با تروریستهای داعشی مبارزه کردیم و اگر ایران نبود اکنون بغداد و شهرهای دیگری در دست «دولت اسلامی» بود. وی سپس گفت: عقیده ما این است که هیچ راه حل نظامی برای مشکلات منطقه ما وجود ندارد و امیدواریم سایر کشورهای منطقه نیز این موضوع را درک کنند.

وی در ادامه گفت: ما مذاکرات برجام را با حسن نیت آغاز کردیم و این سیاست ما است. ما آماده ارائه راه حل سیاسی برای مشکلات منطقه هستیم. ما آماده گفتگو هستیم و معتقدیم که باید از منطقه خلیج فارس شروع کنیم. این برای ما آغاز خوبی خواهد بود. مشکلات خاورمیانه یا غرب آسیا، پیچیده هستند اما گفتگو در حوزه خلیج فارس برای آغاز، عملی و قابل دسترس است.

وی سپس به پیشنهاد ارائه شده توسط وزیر خارجه ایران در کنفرانس مونیخ اشاره کرد و با قرائت بخشهایی از متن این پیشنهاد توضیح داد ایران باور دارد که خلیج فارس به یک معماری جدید امنیتی احتیاج دارد که هدف آن ایجاد یک منطقه مقتدر و نه یک کشور یا آقا بالاسر مقتدر باشد؛ منطقه ای که در آن نقش کشورهای کوچک نیز محترم شمرده شود.

وی در ادامه گفت: ما پس از برجام پیشنهاد گفت‌وگوی منطقه ای دادیم اما کسی به آن توجه نکرد، با این حال این پیشنهاد هنوز روی میز است.

وی تصریح کرد: ما می دانیم که در منطقه خلیج فارس نیاز به اعتماد سازی داریم که می تواند به یک معاهده عدم تعرض در منطقه منتهی شود. به ویژه که در زمانه خطرناکی زندگی می کنیم که می تواند در آینده امنیت فرزندان ما را تهدید کند.