نیمی از مهندسان کشاورزی جویای کارند
رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: اصلاح ساختار نیروی انسانی در بخش کشاورزی نیازمند حضور دانش‌آموختگان این بخش در عرصه تولید است.
امروز اهمیت نقش تشکل‌های تخصصی غیردولتی در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و کمک به اقتصاد کشورها بیش‌ازپیش نمایان شده است؛ موضوعی که اهمیت آن در کشور ما نیز در سال‌های گذشته تا حدودی نمایان‌تر شده و حرکت به سمت تقویت این نوع تشکل‌ها در حال گسترش است.
سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی یکی از این نوع تشکل‌ها است که بزرگترین تشکل تخصصی غیردولتی بخش کشاورزی کشور شناخته می‌شود. در همین ارتباط به گفت‌وگو با مهدی تقی‌پور بروجنی رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان نشستیم تا از آخرین وضعیت این بخش بگوید.
تقی‌پور با اشاره به اینکه استقلال و امنیت غذایی هر کشور درگرو حمایت و تقویت بخش کشاورزی است اظهار کرد: تولید در بخش كشاورزی مستلزم سه مؤلفه منابع انسانی، فناوری و سرمایه است و هرچقدر این منابع کامل‌تر باشد بخش كشاورزی قوت بیشتری می‌گیرد که متأسفانه تاکنون منابع انسانی به دلیل نوع برنامه‌ریزی و شیوه آموزشی به رشد و شکوفایی لازم نرسیده است.
وی ادامه داد: كشاورزی در کشور معیشتی است و باید تفكر و تدبیر لازم برای تخصصی و كارآمد كردن آن اعمال شود. باوجود اینکه بیش از 70 درصد بهره‌برداران بخش کشاورزی بی‌سواد و کم‌سواد بوده و قریب به ۵۴ درصد بالای ۵۰ سال سن دارند، لزوم افزایش ضریب نفوذ دانش در این بخش به‌وضوح احساس می‌شود.
رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان اضافه کرد: اصلاح ساختار نیروی انسانی در بخش کشاورزی نیازمند حضور دانش‌آموختگان این بخش در عرصه تولید است و برخورداری از نیروی دانش‌آموخته دارای مهارت کافی نیز یکی از موضوعات قابل‌بحث در حوزه نظام آموزش عالی است که اگر با دقت و حساسیت به آن پرداخته نشود، نه‌تنها مشکلی از تولید در بخش کشاورزی حل نخواهد کرد بلکه خود به معضل دیگری در کشور تبدیل خواهد شد چراکه یکی از نهاده‌های مهم در فرآیند تولید، نیروی کار است و اشتغال نیروی کار برای سیاست‌گذاران اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است و اشتغال‌زایی به‌عنوان هدفی مهم برای آنان به شمار می‌رود، این در حالی است که متأسفانه فارغ‌التحصیلان کشاورزی مهمترین بخش آمار بیکاران آموزش عالی هستند و بیش از 52 درصد از فارغ‌التحصیلان کشاورزی جویای کار بوده و باقی بیشتر در بخش‌هایی به‌غیراز کشاورزی اشتغال به کاردارند و فقط 2/1 درصد از مهندسان کشاورزی در بخش کشاورزی مشارکت دارند.
وی گفت: تعداد دانشجویان کشاورزی و دامپزشکی از حدود 13 هزار نفر در سال تحصیلی 1368 تا 1367 به تعداد 218 هزار نفر در سال تحصیلی 1393 تا 1394 افزایش یافت. این آمار نشان‌دهنده این است که ازنظر کمیت در بخش کشاورزی با خیل عظیمی از فارغ‌التحصیلان جویای کار مواجه هستیم؛ اگر دلیل این رشد چشمگیر در تعداد فارغ‌التحصیلان را بررسی کنیم به این نکته خواهیم رسید که در حال حاضر، کشور با دو معضل توأمان مدرک‌گرایی و مدرک دهی مواجه است. این در حالی است که بیکاری و تلاش برای به تعویق انداختن بیکاری رسمی، اخذ یک مدرک تحصیلی را به یک ضرورت تبدیل کرده است و این مسئله به موجی از مدرک‌گرایی و مدرک دهی دامن زده است.
تقی‌پور گفت: با توجه به اینکه یکی از نیازهای اساسی کشور، تکنسین‌ها و کاردان‌های فنی می‌باشند؛ ولی متأسفانه تکنسین‌های دانش‌آموخته به دلیل تفاوت جایگاه اجتماعی، بلافاصله عازم تحصیل به مرحله بعدی یعنی مهندسی می‌شوند و حاضر به ماندگاری در مرحله تکنسینی نیستند.
* تطابق و توازن، پیش‌نیازهای رفع معضل بیکاری
رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان تصریح کرد: از سوی دیگر مقایسه تعداد دانشگاه‌های ایران با برخی کشورها نشان از افزایش بی‌رویه تعداد دانشگاه‌ها در کشور دارد و مجموع 2 هزار 640 دانشگاه کشور قریب به 5 هزار میلیارد بودجه سالیانه کشور را به خود اختصاص داده‌اند درحالی‌که این تعداد دانشگاه تقریباً 50 درصد از جمعیت بیکار کشور را تولید می‌کنند و در حقیقت ۷۵ درصد بیکاران، دانش‌آموخته دانشگاه‌ها هستند یعنی از هر چهار نفر جویای کار سه نفر دارای مدرک عالی دانشگاهی هستند و متأسفانه بسیاری از دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی چون نمی‌توانند وارد بازار کار شوند به ادامه‌ی تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری می‌پردازند تا از این طریق هم اوقات بیکاری خود را سپری کرده و هم دریافتن کاری بهتر باشند.
وی تأکید کرد: در حقیقت از یک‌سو «تطابق» به معنی هماهنگی دانش و مهارت فارغ‌التحصیلان با انتظارات کارفرمایان و نیازهای بازار کار وجود ندارد و از سوی دیگر «توازن» به معنی تناسب تعداد عرضه نیروی کار و مقدار تقاضای آن از سوی کارفرمایان با توجه به شرایط بازار، مناسب نیست. ازاین‌رو ضروری است با توجه به نیاز بازار کار و استفاده از ظرفیت‌های قانونی که در اختیار بخش کشاورزی قرارگرفته است نسبت به اصلاح وضعیت پذیرش دانشجو، افزایش توان مهارتی، تربیت کارآفرینان و ایجاد بستر حضور فارغ‌التحصیلان در بازار کار اهتمام ویژه‌ای صورت پذیرد.
تقی‌پور گفت: از راهکارهای بهبود وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی توجه به موضوعات کارآفرینی مبتنی بر سیاست‌های کلی کشور مثل سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.
وی ادامه داد: در حال حاضر نزدیک به ۱۸ درصد اشتغال کشور به‌صورت مستقیم در حوزه کشاورزی است و ما اگر بخش غیرمستقیم و جانبی همانند صنایع فرآوری محصولات کشاورزی، حوزه صادرات و واردات و خدمات بخش حمل‌ونقل را نیز در نظر بگیریم این آمار حدود ۳۰ درصد از فعالیت‌ها را در برمی‌گیرد.
رئیس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان گفت: هزینه متوسط اشتغال آفرینی در بخش کشاورزی، بسیار پایین‌تر از صنعت بوده و به همین منظور ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی نسبت به صنعت اقتصادی‌تر است. همچنین بخش کشاورزی برای ایجاد اشتغال، نیاز به سرمایه‌گذاری ارزی کمتری دارد و بر اساس تحقیقات صورت پذیرفته، وابستگی صنعت به مواد واسطه‌ای وارداتی بیش از پنج برابر وابستگی بخش کشاورزی به این مواد است ولی متأسفانه به دلیل عدم توجه کافی بویژه در حوزه سرمایه‌گذاری و ارائه تسهیلات و اعتبارات، بخش کشاورزی تنها 5 درصد از کل سرمایه‌گذاری عمومی در کشور را به خود اختصاص داده است؛ البته مهمترین عامل در ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی تضمین سرمایه‌گذاری‌ها و ایجاد مزیت‌های نسبی در سرمایه‌گذاری است و افزایش سطح پوشش بیمه‌های تجاری بخش کشاورزی یکی از مهمترین راه‌کارهایی است که تا به امروز فقدان آن در بخش کشاورزی به‌شدت احساس می‌شود. کشاورزان و بویژه کارآفرینان بخش کشاورزی در دریافت اعتبارات موردنیاز دچار مشکل هستند و به‌طورکلی برخورداری بخش کشاورزی از سرمایه بسیار اندک است.
* اجرای دقیق طرح کارورزی، کمک به اشتغال جوانان
وی افزود: تشکیل بانک کسب‌وکارهای متوسط و کوچک، استفاده از الگوی کشاورزی قراردادی، تأمین مالی زنجیره ارزش، شراکت صندوق‌های غیردولتی با شرکت‌های مهندسی غیردولتی صاحب صلاحیت، تقویت و توسعه ظرفیت واحدهای اعتباری شرکت‌های تعاونی روستایی و تولید، به رسمیت شناختن حقوق بهره‌برداری کشاورزی، پذیرش اشکال نوین وثیقه، فراهم آوردن زمینه ثبت و گسترش ورود سایر کالاهای کشاورزی به بورس، ازجمله راهکارهای افزایش سرمایه‌گذاری و تسهیل در امر کارآفرینی در بخش کشاورزی است.
تقی‌پور عنوان کرد: در برنامه اشتغال فراگیر که باهدف ایجاد ۹۷۱ هزار شغل در سال ۱۳۹۶ ابلاغ‌شده است سهم بخش کشاورزی با مسئولیت وزارت جهاد کشاورزی ۶۹۰۰۰ شغل مستقیم تعیین‌شده است و طرح کارورزی فارغ‌التحصیلان با مسئولیت کلیه دستگاه‌های اجرایی، مسئول تأمین ۱۰ درصد از شغل‌های جدید خواهد بود که اگر این برنامه به‌خوبی اجرا شود می‌توان شاهد موفقیت‌های قابل‌توجهی در خصوص اشتغال در بخش کشاورزی بود چراکه تجربه اجرای طرح کارورزی درگذشته مؤید این است که بخش قابل‌توجهی از کارورزان در واحدهای پذیرنده جذب‌شده و به استخدام درآمده‌اند.
وی اظهار کرد: تلاش‌های صورت پذیرفته از سوی سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی به‌عنوان بزرگترین تشکل تخصصی غیردولتی بخش کشاورزی کشور از بدو تأسیس تاکنون به‌منظور سامان‌دهی و سازمان‌دهی کارشناسان کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست و ایجاد بستر حضور آنها در واحدهای تولیدی و خدماتی بخش کشاورزی، انتقال دانش و افزایش بهره‌وری و تولید، موجب شد تا در سالیان اخیر میزان حضور کارشناسان در فعالیت‌های تولیدی و خدماتی افزایش‌یافته و انتظار می‌رود با توجه به فرصت‌های قانونی و نقش کارشناسان کشاورزی، بتوان این عدد را افزایش داد که البته تحقق این هدف درگرو حمایت همه‌جانبه دولت و مجلس از مهندسان کشاورزی است.