تردید دارم رویکرد ترامپ به برجام تغییر کرده باشد

معمار تحریم‎های ضد ایرانی آمریکا درباره سند جدید وزارت خارجه این کشور مبنی بر ملایم شدن رویکرد واشنگتن درقبال برجام ابراز تردید کرد اما احتمال مذاکره درباره توافقی فراگیرتر را نیز رد نکرد.
به گزارش تسنیم، اسناد جدیدی که از وزارت خارجه آمریکا به بیرون درز پیدا کرده، حاکی از آن است که واشنگتن به دنبال طرحی است تا بر مبنای آن انگلیس، فرانسه و آلمان (E3) در طول زمان متعهد به بهبود توافق هسته‌ای ایران (!) شوند تا درعوض، دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا هم در برجام باقی بماند.
این نخستین بار است که درباره وجود این کانال ارتباطی که مشخص کننده مطالبات آمریکا از طرفین اروپایی است حرفی زده می‌شود و ظاهراً سطح استانداردهای تعیین شده در آن پایین‌تر از آنی است که پیشتر در اظهارات ماه ژانویه ترامپ به آن اشاره شده بود - ادعایی که در صورت صحت، شیب تحرکات و سنگ‌اندازی‌های واشنگتن را در قبال توافق‌هسته‌ای ایران ملایم‌تر کرده و به تسهیل روند جلسات کمک می‌کند.
در بخشی از دستورالعمل وزارت خارجه آمریکا می‌خوانیم: خواستار تعهد شما (E3) برای لزوم همکاری با یکدیگر در راستای رسیدن به یک پیوست یا توافق تکمیلی هستیم که توسعه یا آزمایش موشک‌های دوربرد ایران را لحاظ کرده و تضمین کننده نظارت شدید آژانس انرژی اتمی باشد و اشتباهات موجود در بند غروب آفتاب را رفع کند!
ترامپ آخرین باری که تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران را تمدید کرد به کشورهای اروپایی هشدار داد در صورتی که نقص‌های مورد ادعا در برجام تا 12 می (22 اردیبهشت) رفع نشود، آمریکا به‌طور کامل از این توافق خارج خواهد شد اما گفته می‌شود یک روز پس از این سخنان، وزارت خارجه آمریکا طی دستورالعملی خطاب به دیپلمات‌های آمریکایی مستقر در پاریس، لندن، برلین و بروکسل (مقر اتحادیه اروپا)، نوشته است که سیاست‌های ترسیم شده برای سفارتخانه‌های ایالات‌متحده «ملایم‌تر» از سخنان دونالد ترامپ در رابطه با آینده برجام است.
در همین رابطه مصاحبه ای با «ریچارد نیفیو» انجام شده است که از وی به عنوان معمار شبکه تحریم های آمریکا علیه ایران یاد می شود.
نیفیو فارغ‌التحصیل رشته مطالعات سیاست‌های امنیتی از دانشگاه «جرج واشنگتن» و عضو سابق تیم مذاکره کننده آمریکا در مذاکرات هسته‌ای با ایران است و مدتی نیز به عنوان هماهنگ کننده ارشد سیاست تحریم های آمریکا در وزارت خارجه این کشور مشغول به کار شد.
نیفیو همچنین مدتی با سمت مدیر بخش ایران در شورای امنیت ملی آمریکا در کاخ سفید مشغول به فعالیت بوده است. وی در حال حاضر محقق ‌مرکز سیاست انرژی جهانی در دانشگاه «کلمبیا» نیویورک است.
*اسناد جدید افشا شده از سوی وزارت خارجه آمریکا بیانگر آن است که شیب سنگ‌اندازی‌های واشنگتن در قبال توافق‌هسته‌ای ایران ملایم‌تر شده است. طبق این سند، آمریکا مسیری را ترسیم کرده که در آن، سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان «صرفا» به «بهبود بخشیدن» برجام «متعهد» می‌شوند. در مقابل این تعهد، دونالد ترامپدر اردیبهشت آینده از طریق تمدید تعلیق تحریم‌ها، برجام را زنده نگه ‌می‌دارد. براساس این سند، وزارت خارجه آمریکا به‌دنبال توافق با کشورهای اروپایی با هدف بهبود توافق هسته‌ای در یک بازه زمانی «نامشخص» است. اگر این اسناد صحت داشته باشد آیا این نوعی چرخش در سیاست ترامپ در خصوص برجام نیست؟
ترجیح می‌دهم در ارزیابی این دستورالعمل وزارت خارجه آمریکا، خیلی محتاط برخورد کنم. با توجه به تجربه‌هایم، این سند شباهت زیادی به آنچه مقامات وزارت خارجه در حالت کلی می‌نویسند، دارد. این‌ها اغلب انعکاس دقیقی از آنچه رئیس جمهورها می‌گویند ارائه نداده و در عوض، از زبانی دیپلماتیک و لحنی نرم‌تر استفاده می‌کنند. بنابراین، این (سند) ممکن است هیچ معنایی نداشته باشد. حتی اگر این سند نشان‌دهنده موضع متفاوتی از وزارت خارجه آمریکا باشدکه شک دارم این‌چنین باشد، لزوماً نشان‌دهنده این نیست که تصمیمی از جانب رئیس‌جمهوری است. مقامات وزارت‌خارجه به کنار، دیدگاه‌های شخص وی درباره این موضوع چنان متفاوت از دیدگاه اغلب مشاورین عالیرتبه‌اش هست که آنچه که ایشان فکر می‌کنند و می‌نویسند ممکن است بی‌اهمیت جلوه کند.
نهایت آنکه، موضوع ممکن است فقط این باشد که (مثلاً) این دستورالعمل مدت‌ها قبل از سخنرانی ترامپ نگاشته شده باشد و به‌این‌ترتیب، کلمات به طور ناخواسته کمی متفاوت هستند. البته این مورد در هر بوروکراسی بزرگی می‌تواند اتفاق بیفتد.
اگر این سند انعکاس دقیقی از موضعگیری ملایمتر باشد، پس البته به این معنی هم می‌تواند باشد که دولت (واشنگتن) رفته رفته به این موضوع که برآورده شدن شروط دشوارش غیرممکن است، پی می‌برد.
*اگر این اسناد صحت داشته باشد آیا به این معنا نیست که فشارهای ترامپ در خصوص برجام با هدف امتیاز گرفتن از ایران و احیاناً کشورهای اروپایی بوده است؟
فکر می‌کنم درست است که بگوییم مقصود ترامپ از اعمال فشار، جلب حمایت اروپایی‌ها برای واکنش نشان دادن به دیگر جنبه‌های مشکل‌آفرین سیاست‌خارجی ایران و در راستای بهبود توافق هسته‌ای از نقطه‌نظر آمریکا بود.
*خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام ارشد وزارت‌خارجه آمریکا نوشته است این امیدواری وجود دارد که «نقص‌های برجام» از طریق توافق برای تغییر بعضی از مفاد آن، امضای یک موافقت‌نامه الحاقی یا مراجعه به شورای امنیت سازمان ملل متحد برطرف شود. اگر کشورهای اروپایی با خواسته‌های آمریکا موافقت کنند آیا امکان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران، روسیه و چین میسر خواهد شد؟
قطعاً این امکان وجود دارد. البته امری بعید و نامحتمل به نظر می‌رسد. اگر مقامات اروپایی میلی برای بازمذاکره توافق هسته ای ندارند، پس دیگر جای توضیح برای اینکه مقامات ایران، روسیه و چین چه فکر می‌کنند، باقی نمی‌ماند یافرض کنیم مسئله طور دیگری باشد: ممکن است دیدار کنند و بحث و تبادل‌نظر داشته باشند. حتی ممکن است مذاکره هم بکنند. اما با توجه به مواضعی که در حال حاضر دارند، مشکل بتوانند به نتیجه سازنده‌ای برسند.
*برخی معتقد هستند سه راه‌حل احتمالی در خصوص برجام وجود دارد: 1-اصلاح توافق موجود، 2-مذاکره بر سر یک توافقنامه تکمیلی،3- پیگیری یک قطعنامه جدید از سوی شورای امنیت برای اعمال تغییرات جدید. به نظر شما کدام راه حل محتمل تر است؟
فکر می‌کنم یک احتمال هم برای رسیدن به توافقی که در آینده موضوعات به‌مراتب بیشتری را شامل شود، باقی می‌ماند. فکر می‌کنم با وجود سرخوردگی و خشم عمیق، رویکردی عملگرایانه در بررسی منافع ملی آن هم درهمه جوانب این مسئله وجود دارد. مذاکره‌کنندگان می‌توانند در آینده بر مبنای یک برجام موفق ملاقات داشته باشند تا راه‌های رسیدن به آن (توافق فراگیرتر) را بررسی کننداما هر روز که می‌گذرد با هر بحرانی که به وجود می‌آید، باور چنین مسئله‌ای دشوارتر و دشوارتر می‌شود.