سرپناهی به نام خیابان...

گوشه ای از خیابان، خمود و ژولیده نشسته است و از شدت سرما مرتب دستهایش را به هم می کشد. مردی میانسال که صورتش را با کلاهی پشمی پوشانده است تا مبادا عابری او را بشناسد و چهره زرد و تکیده و رنجورش نمایان شود. زندگی روزمره اش چنین طی می شود...
به گزارش ایمنا؛ پیاده رو، کنار خیابان و گذر از پارک بدون هیچ هدف و آرزویی... شب فرامی رسد و هیچ مامن و سرپناهی نیست و چه جای سرپناهی جز خیابان های شهر... نام کارتن خوابی و بی خانمانی و طردشدن و بی سرپناهی دردناک است و بسیارند آنان که سرپناه و مامن‌شان کوچه ها و خیابان های شهر است و نام کارتن خواب برچسبی است بر این طردشدگان...
"بی خانمانی جرم نیست، اعتیاد یک بیماری است" این را محسن انصاری، مدیر خیریه پایان کارتن خوابی امید، می گوید و تاکید می کند: این دو مورد مقوله هایی جدا از هم هستند و در تنها گرمخانه این شهر، هم بی خانمان ها و هم افراد بی خانمان معتاد وجود دارند، بی خانمان هایی که به دلایل بیماری های مختلف‌، خانواده ها از عهده تامین هزینه های درمانی آنها عاجز هستند و همه این اشخاص در این گرمخانه تحت پوشش قرار می گیرند.
وی می افزاید: این مرکز با هدف پایان کارتن خوابی امید راه اندازی شده است و که اسکان، اطعام، آموزش و اشتغال ۲۴ ساعته به این افراد ارایه می شود؛ ضمن اینکه در گرمخانه خیریه امید روزانه با حضور پزشک، پرستار، روانشناس و گروه های روانشناس درمانی کلیه خدمات درمانی به اشخاص بی خانمان ارایه شده و در این مرکز به زندگی بسیاری از افراد کارتن خواب سر و سامان داده می شود، ضمن اینکه ظرفیت این گرمخانه ۱۰۰ نفر است و در فصل سرما تعداد افراد بیشتری در آن اسکان می یابند.
انصاری می گوید: در کارگروه های متفاوت سوادآموزی، فعالیت های آموزشی، اشتغالی و بازگشت به جامعه و برگزاری انجمن معتادان گمنام برای افراد بی خانمان برگزار می شود و در کلاس های آموزشی و باز پروری سعی می شود که این افراد بازتوانی شوند و همزمان با درمان اعتیاد به جامعه باز گردند. به نظر می آید با ارایۀ خدمات ۲۴ ساعته به این اشخاص، این مرکز از کامل ترین نوع ارایه خدمات در سطح منطقه و کشور برخوردار است و در یک سال و نیم گذشته که این گرمخانه به صورت رسمی راه اندازی شده، فعالیت های بسیاری در زمینه اطعام و درمان بی خانمان ها انجام داده است.
تاسیس مرکزی برای پوشش کارتن خواب های شهر
به گفته مصطفی هادی زاده، دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان، به طور معمول ۸۰ درصد کارتن خواب ها اعتیاد دارند، با این حال او تاکید می کند: این بدان معنا نیست همه کارتن خواب های شهر معتاد باشند.
هادی زاده می افزاید: با توجه به اینکه اصفهان در مرکز کشور واقع شده و مهاجر پذیر است، بخش قابل توجهی از این افراد از مردم استان اصفهان نیستند؛ ضمن اینکه از گذشته تا کنون در بخش کارتن خوابی سلسله اقداماتی انجام شده است. بعضی از مردم و خیرین و افراد علاقه مند نیز با شناسایی پاتوق های کارتن خواب ها به آنها امکانات و پتو و فضایی برای اسکان ارایه می دادند که ممکن است این برنامه هنوز هم تدوام داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه شهرداری ها مکلف به تاسیس مراکزی هستند تا افراد بی خانمان را از سطح شهرها جمع آوری کنند، تصریح می کند: از سال گذشته گروهی از تیم خیرین اقدام به تاسیس مرکزی کردند که در نهایت با اقدامات انجام شده و اخذ مجوز از استانداری اصفهان مراحل قانونی این کار صورت گرفت. هزینه ها نیز توسط بخش خصوصی و خیرین پرداخت می شود، همچنین گرمخانه بانوان نیز به زودی توسط این تیم تاسیس می شود و در ابتدا با ظرفیت ۳۰ نفر زنان کارتن خواب را پذیرش می کنند.
دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان می گوید: معتادان متجاهر شامل کارتن خواب ها می شود و کارتن خواب کسی است که حضورش در پارک، زیر پل و در کنار اتوبان آشکار است؛ ضمن اینکه آمار حداکثری کارتن خواب های مرد در اصفهان ۱۵۰ نفر و زنان بین ۳۰ تا ۵۰ نفر است البته اکثر آنها ساماندهی می شوند.
وی معتقد است: گروهی از کارتن خواب نیز علاقه ای به ساماندهی ندارند و بعد از چند بار ارجاع به مراکز دوباره به همان فضای بیرون بازمی گردند.
دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان با تاکید بر خدمات بهداشتی و درمانی رایگان در مرکز قلعه شور اصفهان، می گوید: در مرکز قلعه شور اصفهان ۱۸۰ نفر از معتادان متجاهر استان نگهداری می‌شدند که قریب به ۵۰ درصد این افراد از شهر اصفهان هستند که اکنون به صورت رایگان در این مرکز نگهداری می شوند.
وی می افزاید: سازمان های بهزیستی اصفهان، نیروی انتظامی و شهرداری برای جمع آوری کارتن خواب از شهر با هم در ارتباط هستند و علاوه براین تعدادی کمپ های ترک اعتیاد در خیابان امام خمینی زیر نظر سازمان بهزیستی در حال فعالیت هستند و یک سرپناه زنان در خیابان پروین زیر نظر بهزیستی خدمات ارایه می کند. راه اندازی مرکز ماده ۱۶ در طرح های آینده است که از استان تبریز الگو برداری شده و امکان پذیرش ۶۰۰ نفر را در هر دوره خواهد داشت تا علاوه بر درمان معتادان در زمینه توانمندسازی و اشتغال آنها نیز فعالیت کند.
وی در مورد مرگ و میر کارتن خواب ها می گوید: اشخاصی که به مرحله کارتن خوابی می رسند، معمولا برای تحمل سرما مصرف مواد بیشتری دارند و متاسفانه اینها گروهی هستند که بارها به مراکز برای درمان ارجاع داده شدند ولی علاقه مند به ساماندهی نبودند و دوباره به شرایط قبلی خود بازگشتند.
بهزیستی و مراکز توانمندسازی و جامع پذیری بهبود یافتگان
مجتبی ناجی، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان با اشاره به اینکه کارتن خواب ها تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند، می گوید: بهزیستی مرکزی تحت عنوان مرکز توانمندسازی و جامع پذیری بهبود یافتگان دارد که معمولا افرادی در آن پذیرش می شوند که شبکه فامیلی با کفایتی نداشته باشند.
وی ادامه می دهد: مرکز برای مردان و زنان فعال است اما با توجه به آمار بالای مردان تمرکز بیشتر بر روی این گروه است. در اکثر موارد افرادی که به دلیل اعتیاد از خانواده طرد می شود در مراکز اقامتی سازمان بهزیستی برای درمان اعتیاد پذیرش شده و بعد از درمان اعتیاد، تلاش برای بازگردان این افراد به کانون خانواده آغازمی شود.
ناجی تاکید می کند: در این مراکز به منظور توانمندسازی و جامع پذیری بهبود یافتگان در بخش حرفه آموزی و اشتغال و کاریابی این اشخاص، تلاش شده تا در نهایت با بهرمندی از حمایت های این مراکز بتوانند به کار مشغول شوند. همچنین برای افراد بهبود یافته ای که یک سال از قطع مصرف آنان گذشته است، تسهیلات بانکی در نظر گرفته شده تا بتوانند سرمایه ای برای خوداشتغالی فراهم کنند و یا کارآفرینانی که این افراد را به کار می گیرند از آنان حمایت کنند.
این مقام مسوول بهزیستی با اشاره به افراد کارتن خواب غیرمعتاد می افزاید: طیف دیگری از افراد کارتن خواب، غیرمعتاد و بی خانمان هستند که دارای مشکل اعتیاد نبوده و در مرکزی تحت نظارت شهرداری یا بهزیستی پذیرش می شوند و سازمان بهزیستی به این اشخاص بی خانمان خدمات مددکاری ارایه می دهد.
وی می گوید: بعد از پیگیری های مددکاری در گام اول سعی می کنیم تا این اشخاص بی خانمان به شبکه فامیلی متصل شوند و چنانچه از خانواده طرد شدند، مددکار در بازدیدی که از محل کار و منزل آنان دارد با گذاشتن جلسات مددکاری برای بازگشت این اشخاص به کانون خانواده و محل کار تلاش می کند.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی استان اصفهان در مورد تحت پوشش قراردادن بانوان و نوجوانان می گوید: بانوان نیز در مراکز سازمان بهزیستی پذیرش و سطح بندی می شوند. بعضی از این افراد آسیب دیده هستند که در مرکز ویژه آسیب دیده ها نگهداری می شوند و تعدادی از بانوان نیز در معرض آسیب قرار دارند که به خانه امن می روند، گروهی نیز در سنین پایین تر قراردارند که در خانه های نوجوانان پذیرش می شوند و خدمات حمایتی و مددکاری به این اشخاص ارایه می شود.
ناجی می افزاید: تعداد ۷۵ مرکز اقامتی ویژه مردان برای ترک اعتیاد و سه مرکز ویژه زنان وجوددارد که دو مرکز در اصفهان و یک مرکز در کاشان و یک مرکز ویژه در اصفهان برای زنان در این زمینه فعالیت می کند و با روش علمی- اجتماعی درمان‌مدار این افراد پذیرش شده و سیکل درمانی آنها شروع می شود.
به گفته وی کارتن خواب ها دارای مشکلات روانی، اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی هستند، اکثر افراد کارتن خواب مشکل تک موردی ندارند و در واقع مجموع مشکلات روانی، اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی را با هم دارند و از اختلالات روانپزشکی و اختلالات شخصیتی رنج می برند، همین امر مانع از همکاری متقابل مددجو با مددکار شده؛ ضمن اینکه کارتن خواب ها از همراهی کردن برای بازتوان شدن نیز اجتناب می کنند.
به گزارش ایمنا؛ بی خانمانی یا کارتن خوابی پدیده ای جهانی و کشور و استان اصفهان هم از این قاعده مستثنی نیست. کارتن خوابی یک مشکل اجتماعی است و عوامل زیادی در پیدایش آن نقش دارند که اعتیاد یکی از عوامل بسیار مهم در بی خانمانی است. در واقع امروزه یکی از پررنگ‌ترین جلوه‌های آسیب اجتماعی پدیده کارتن‌خوابی در کشور است و مطابق آمارهای ارایه شده در حوزه آسیب های اجتماعی حدود یک چهارم بی خانمان ها اختلال مزمن و شدید روانی دارند و بیش از پنجاه درصد از آن ها معتاد متجاهر هستند.