دیگر غریبه نیستید

نخستین گام برای تحقق شهرداری تمام شیشه‌ای محقق شد و یکی از مهمترین میراث شهردار مستعفی تهران حالا در معرض دید شهروندان تهرانی قرار دارد، هرچند که هنوز راهی طولانی تا شفافیت کامل در مدیریت شهری پایتخت ایران باقی مانده است. «بهاره آروین»، عضو هیأت‌رئیسه شورای شهر تهران و رئیس کمیته شفافیت این شورا دیروز و پس از جلسه علنی پارلمان شهری، در یک نشست خبری به سوالاتی درباره «سامانه شفافیت شهرداری تهران» پاسخ گفت و هدف این سامانه را نظارت عمومی بر شهر و نه افشاگری دانست. این سامانه که جلسه رونمایی آن در آخرین روز کاری «محمدعلی نجفی»، شهردار سابق تهران برگزار شد، اکنون دو بخش از اسناد مربوط به شهرداری را منتشر کرده است: قراردادهای کلان شهرداری و همچنین لایحه پیشنهادی بودجه ٩٧.
نقاط قوت و ضعف یک سامانه پرسروصدا
این‌روزها خیابان‌های مختلفی از پایتخت ایران، میزبان بنرهایی در ستایش از اقدام جدید شهرداری و با نظارت و درخواست شورای شهر تهران است؛ «در شهرداری تهران شما دیگر غریبه نیستید. تمام اطلاعات قراردادهای کلان در اختیار شهروندان.» اما شهروندان تا چه اندازه غریبه نیستند و آیا این اقدام بی‌سابقه، زمینه شفافیت کامل در نحوه عملکرد مدیریت شهری را فراهم می‌کند؟ این سوال بسیاری از کارشناسان و شهروندان است که دیروز هم در نشست خبری رئیس کمیته شفافیت شورا هم به آنها پرداخته شد. یک بخش از این سامانه مربوط به لایحه بودجه ۹۷ است که پیش از این هم به‌طور کامل در پایگاه خبری شورا و شهرداری منتشر شده بود اما بخش مهم و تازه آن به قراردادهای شهرداری اختصاص دارد؛ قراردادهای هزینه‌ای منعقده بالای یک‌میلیارد تومان که در دوره زمانی مدیریت شهری جدید (از تاریخ ٥ شهریورماه ١٣٩٦ تاکنون) منعقد شده است. این سامانه که به شکل برخط (آنلاین) قراردادهای ثبت‌شده شهرداری را منتشر می‌کند، دایم درحال تغییر است به‌گونه‌ای که تا لحظه تنظیم این گزارش تعداد آنها به عدد ۳۱۲ رسیده است. یکی دیگر از نقاط قوت این سامانه هم به فراهم‌آوردن زمینه‌ای برای بیان تخلفات و شکایات مردمی برمی‌گردد که شهروندان می‌توانند با استفاده از سامانه ۱۸۸۸ هرگونه تخلف را با جزییات به مرکز نظارت همگانی شهرداری تهران گزارش کنند. کم‌سابقه‌بودن این اقدام اگرچه ستایش کارشناسان شهری را به همراه داشته، اما ناظران این اقدام را کافی نمی‌دانند؛ چراکه در این سامانه تنها به قراردادهای بالای یک میلیارد تومان اختصاص دارد و درباره قراردادها با مبلغ کمتر، شفافیتی وجود ندارد، تکلیف قراردادهای محرمانه را مشخص نمی‌کند، با توجه به بودجه شهرداری و مبالغ این قراردادها شفافیت بودجه‌ای در بالاترین حالت حدود ۱۰‌درصد خواهد بود و این موارد تنها بخشی از انتقادات است که آروین در نشست خبری خود تلاش کرد به آنها پاسخ دهد.
تکلیف غیرشفاف‌بودن بیش از
۹۰‌درصد بودجه شهرداری چه خواهد شد؟
مبلغ قراردادهای منتشره در این سامانه از ۵ شهریور۹۶ تا ۲۵ فروردین ۹۷، نزدیک به ۸۰۰میلیارد تومان است و این درحالی است که مبلغ بودجه ‌سال ۹۷ شهرداری، حدود ۱۸‌هزار‌میلیارد تومان است؛ یعنی در بازه نزدیک به ۸ماه، کمتر از ۵‌درصد بودجه شهرداری تهران در معرض نظارت شهروندان قرار گرفته است و در خوشبینانه‌ترین حالت، پس از یک‌سال میزان شفافیت شهرداری به ۱۰‌درصد کل بودجه خواهید رسید. تکلیف ۹۰‌درصد دیگر چه خواهد شد و آیا این میزان از شفافیت با شعار شهرداری تمام شیشه‌ای سازگار است؟ این پرسش «شهروند» از رئیس کمیته شفافیت شورا بود که آروین در پاسخ به این موضوع از افزایش میزان شفافیت در ماه‌های آینده سخن گفت. او توضیح داد: «درباره بودجه شهرداری، مثل همه دستگاه‌های دولتی بخشی از بودجه صرف حقوق و دستمزد می‌شود. این سامانه به بحث قراردادها می‌پردازد، البته این سامانه لایحه بودجه را به ‌صورت اکسل منتشر کرده که امکان تحلیل را بیشتر می‌کند و با بررسی این بودجه می‌شود درباره شفافیت آن بررسی‌های لازم را انجام داد. ما پیگیر هستیم که حتی یک مورد وجود نداشته باشد که قراردادی ثبت شود و در این سامانه بارگذاری نشود و تعداد این قراردادها قطعا بیشتر خواهد شد. فعلا شفاف‌سازی درباره قراردادهای بالای یک‌میلیارد تومان است که در آینده اطلاعات بیشتری منتشر خواهد شد.» او در حاشیه این برنامه هم در این‌باره می‌گوید: «من فکر می‌کنم‌ سال ۹۷ در این زمینه شاهد اتفاقات مهمی خواهیم بود و راه خوبی در پیش است. ما تلاش می‌کنیم که عملکرد بودجه شفاف و در دسترس عموم باشد. خود بودجه و عملکرد آن اگر شفاف و در دسترس باشد، کار مهمی در زمینه شفاف‌سازی انجام خواهد شد.»
یکی دیگر از موارد بحث‌برانگیز درباره قراردادهای شهرداری با پیمانکاران، روند برگزاری مناقصه است، به‌طوری‌ که در بخشی از مناطق، یک پیمانکار چندین‌ سال پشت‌سرهم، مناقصه پروژه‌ها را برنده می‌شود و به نظر می‌آید این روند در برخی مناطق همچنان ادامه دارد. آروین در ادامه و در پاسخ به پرسش «شهروند» مبنی بر نبود گزارش جلسه مناقصات و چگونگی انتخاب پیمانکاران در این سامانه هم گفت: «شناسه ملی و کد اقتصادی مجری برنده در این سامانه وجود دارد که اطلاعات ارزشمندی به ما می‌دهد. با این اطلاعات می‌توان در روزنامه‌های رسمی جست‌و‌جو کرد و کاملا تمام اطلاعات شرکت‌کننده‌ها را مشاهده کرد. اتفاقا ما این موارد را برای دریافت اطلاعات بیشتر از مراجع رسمی، در این سامانه قرار دادیم. در مورد مجری‌های مختلف هم اگر سوالی وجود دارد، حتما پیگیری خواهیم کرد.»
تکلیف قراردادهای زیر یک‌میلیاردتومان چه خواهد شد؟
یکی از انتقادات درباره این سامانه، نبود اطلاعات مربوط به قراردادهای زیر یک میلیاردتومان است که این قراردادها معمولا امکان ایجاد فساد بیشتری هم دارند؛ این پرسش را یکی از خبرنگاران حاضر در این نشست هم مطرح کرد که آروین از امید خود برای انتشار این قراردادها در آینده سخن گفت.
او توضیح داد: «خود ما درباره معیار یک‌میلیارد تومان سوال داشتیم ولی ما در کمترین زمان ممکن و پس از گفت‌و‌گوی شهردار نخستین گام را این مرحله قرار دادیم. من با سوال شما همراهم و کمیته شفافیت معتقد است که باید معیار قراردادها به‌گونه‌ای باشد که موارد بیشتری را شامل شود. دلیل دیگر هم این‌که اطلاعات به‌گونه‌ای نباشد که به دلیل فراوانی، امکان استفاده از آن وجود نداشته باشد. در فازهای بعدی تلاش می‌کنیم قراردادهای زیر یک‌میلیارد هم منتشر شود.»
قراردادهای دوره قالیباف هم منتشر خواهند شد؟
اطلاعات موجود در این سامانه از تاریخ ۵ شهریور ‌سال گذشته یعنی نخستین روز فعالیت نجفی در کسوت شهردار تهران شروع شد و شامل قراردادهای پیش از این نمی‌شود. آروین درباره دلیل این اقدام و این‌که آیا این قراردادها هم به مرور در این سامانه قرار خواهند گرفت هم گفت: «هدف این سامانه شفافیت و نه افشاگری است. به همین دلیل و با نیت پیشگیری از فساد اقدام کردیم. الان چون هدف پیشگیری و نظارت همگانی بر دوره‌ای است که ما بتوانیم مسئولیت آن را برعهده بگیریم، از ۵ شهریور پارسال را بارگذاری کردیم. درباره قراردادهای مربوط به پیش از این تاریخ باید تصمیم‌گیری شود.» او در توضیح بیشتر این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «اجازه دهید شاید تصمیم بگیریم و آنها را هم منتشر کنیم که امکان مقایسه برای شهروندان فراهم شود. در ادامه و با گذشت زمان، برای این‌که امکان مقایسه فراهم شود، شاید این کار را انجام دهیم. فاز بعدی این سامانه می‌تواند انتشار این قراردادها باشد.»
چرا درباره میزان حقوق خود شفاف‌سازی نمی‌کنید؟
بخشی از پرسش‌های مطرح‌شده در این نشست هم به ضرورت شفاف‌سازی درباره دیگر بخش‌های مدیریت شهری و شورای شهر مربوط بود؛ از نحوه برخورد شورا در ماجرای استعفای شهردار تا میزان حقوق اعضا و همچنین نحوه استخدام افرادی که در ماه‌های گذشته به استخدام شورای شهر درآمدند. آروین در پاسخ به پرسشی درباره حقوق این عضو شورا، از علاقه خود به شفاف‌سازی در این زمینه گفت: «در مورد حقوق و دستمزد اگر دولت پیشتاز شود آن موقع می‌توان تصمیم گرفت که چه فرمت و استایلی را پیش گرفت. این موضوع در برنامه میان‌مدت شورا است. دستمزد ما عدد ناچیزی است و از شفاف‌سازی در این زمینه استقبال می‌کنم، من مشکلی ندارم اما این موضوع مربوط به شفافیت شورا است. من این مطالبه را به همکاران منتقل می‌کنم و به نظرم این شفاف‌سازی به شورا کمک خواهد کرد.» پرسش دیگر هم به قراردادهای محرمانه شهرداری اختصاص داشت و این‌که آیا این قراردادها در این سامانه منتشر خواهند شد؟ رئیس کمیته شفا‌ف‌سازی شورا با اشاره به این‌که احتمالا چنین قراردادهایی وجود خواهد داشت، گفت: «ابتدا باید نوع و دلیل محرمانه‌بودن این قرارداد مشخص شود ولی هنوز تصمیمی در این زمینه اتخاذ نشده است. به دنبال این هستیم درباره این‌که اساسا قرارداد محرمانه در شهرداری چگونه لحاظ می‌شود، شفاف‌سازی لازم را داشته باشیم و در مرحله بعد هم درباره تعداد و مبالغ آنها اطلاع‌رسانی شود.»

منبع: روزنامه شهروند