پا در هر کفشی نکنید
بسیاری از علاقه‌مندان به طبیعت از اهمیت کفش‌های کوهنوردی در حفظ ایمنی و سلامت مطلع نیستند
بهار از راه می‌رسد و رفته‌رفته هوا گرم‌تر می‌شود. گرم‌تر شدن هوا به همراه آب‌وهوای مطبوع و طبیعت زیبا، در بهار و تابستان افراد بسیاری را مشتاق حضور در طبیعت می‌کند. اگرچه پیک‌نیک‌های ساده کنار جاده‌ای امری ساده است، اما حضور در دل طبیعت برای بیشتر از یک روز نیازمند اندکی دانش و توجه است. یکی از مهمترین ابزارهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی کفش مناسب است. از آن‌جایی که در طبیعت نیاز است تا گاهی مسافت‌های طولانی پیموده شود، کفش مناسب و کاربردی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بدیهی است که با کفش‌های معمولی که از آنها استفاده روزانه می‌شود، نمی‌توان به کوه رفت و از آنها کارآیی بالا انتظار داشت، علاوه بر این کفش مناسب گاهی اوقات حتی ممکن است موجب نجات جان شما نیز بشود. کفش مناسب به‌خوبی از مچ پای شما محافظت می‌کند و موجب می‌شود در شرایط پست و بلندی زمین مچ پا پیچ نخورد. کفش مناسب با عاج‌هایی که در کف آن وجود دارد، در شرایط لغزندگی زمین شما را به خوبی روی زمین نگه می‌دارد. در این نوشتار سعی می‌کنیم راهنمایی کامل درباره چگونگی خرید کفش کوهنوردی، انواع آن و نحوه نگهداری از آن به شما ارایه کنیم.
جدا شدن ناخن شست پا از بستر آن در برنامه‌های کوهنوردی
گاهی اوقات در یک روز پس از كوهنوردي چند ساعته، با وجودي كه كفش و جوراب كوهنوردي خوبی پوشيده‌اید، ممکن است ناخن شست پا بر اثر فشار كبود و دچار درد شدید شود. براي كاهش درد و درمان اين زائده و تكرار نشدن آن چه بايد کرد؟ مشکل شایعی در کوهنوردی وجود دارد که برای بسیاری از کوهنوردان امکان دارد اتفاق افتد و آن‌هم خونریزی در زیر ناخن‌ها بعد از یک برنامه کوهنوردی یک یا چند روزه سنگین است. بعد از چند ساعت کوهنوردی امکان دارد حتی ناخن از بستر خود جدا شود و بعد از چند روز بیفتد که در صورت تکرار آن شاید باعث نگرانی کوهنورد شود. لازم است در این‌جا نکاتی را در این زمینه ذکر کنیم:
١- معمولا در چنین مواردی نیازی به درمان‌های خاص برای کاهش درد نیست و درد ناشی از فشار به ناخن‌ها با مُسکن ساده کاهش می‌یابد.
٢- ممکن است جدا شدن ناخن از بستر خود بارها تکرار شود و این مشکل باز هم به‌وجود آید، البته این موارد بیشتر در افرادی پیش می‌آید که از کفش تنگ استفاده می‌کنند و ناخن شست در معرض ضربه‌های متوالی در حین برنامه قرار می‌گیرد، ولی می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد، ازجمله سابقه سرمازدگی قبلی در برنامه‌های کوهنوردی، همچنین این مشکل در برنامه‌های فصل سرد سال بیشتر اتفاق می‌افتد، ولی به هیچ‌وجه جای نگرانی نیست و خودبه‌خود بهبود می‌یابد.
٣- در روزهای بعد از برنامه احتمال دارد ناخن خودبه‌خود از بستر جدا شود و بیفتد یا این افتادن ناخن چندین روز طول بکشد.
٤- می‌توان با یک چسب‌زخم ساده و با هدف کاهش حرکت ناخن از بستر جداشده درد را کاهش داد.
٥- در مواردی که مشکل جداشدن ناخن از بستر خود خیلی دردناک است با درآوردن ناخن به روش‌های بسیار ساده توسط پزشک می‌توان ترمیم آن را تسهیل کرد.
انواع کفش کوهنوردی و طبیعت‌گردی در یک نگاه
١ کفش صعود‌هاي هيماليایي
اين نوع کفش‌ها شامل کفش‌هاي ٣ پوش و ٢ پوش است که بيشتر کاربرد زمستاني دارد.
٢ کفش کوهنوردي سنگين
اين کفش‌ها شامل کفش‌هاي سنگين و بسيار قوي کوهنوردي است که تمام آنها قابليت نصب گرامپون را دارند و برخي به دليل ويژگي لايه‌هاي مصرف‌شده در توليد آنها قابل استفاده در صعود‌هاي بلند زمستاني نيز است.
٣ کفش کوهنوردي نیمه‌سنگین
براي صعود‌هاي چند روزه در ٣ فصل قابل استفاده است و برخي از آنها که لايه گورتکس يا سيمپاتکس دارند براي صعود زمستاني کاملا سبک کاربرد دارند.
٤ کفش کوهپيمایي
شامل کفش‌هاي سبک کوهپيمایي است و از آنها بايد در حد صعود‌هاي يک روزه انتظار داشت و به دليل داشتن دوخت در روي کفش نبايد از آنها در مسيرهاي سنگلاخي يا فرود از شن اسکي استفاده کرد.
٥ کفش‌هاي راهپيمایي
شامل کفش‌هايي است که در مسيرهاي ساده قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شوک‌گير استفاده شده است.
٦ کفش سنگ‌نوردي
اين کفش‌ها که اصطلاحا کتاني سنگ نيز ناميده مي‌شوند کفش‌هايي است که فقط براي صعود‌هاي سالني و يا ديواره‌هاي سالني استفاده مي‌شود.
چطور یک کفش کوهنوردی خوب بخریم؟
١- کفش‌هایی را انتخاب کنید که مستحکم و بادوام بوده و نسبت به حرارت و رطوبت عایق‌بندی شده باشند.
٢- مطمئن شوید کفی کفشی که می‌خرید در عین مستحکم و سفت بودن، انعطاف‌پذیر است.
٣- کفش کوهنوردی باید ساق بلند (١٤تا ١٩سانتیمتر) باشد تا مچ پا را محکم نگه داشته و خوب محافظت کند.
۴- کفش‌های مناسب یک لایه چرمی باریک به‌عنوان کفی دارند. این کفی به کوهنورد کمک می‌کند بدون دغدغه انواع سطوح سفت و صخره‌ای را بپیماید.
۵- پوتین‌های مناسب یک لایه چرمی باریک به‌عنوان کفی دارند. این کفی به کوهنورد کمک می‌کند بدون دغدغه انواع سطوح سفت و صخره‌ای را بپیماید. استحکام و منعطف‌بودن از ویژگی‌های ضروری کفی کفش کوهنوردی است.
۶- پای شما در کفش مناسب کاملا راحت است. کفش نباید هیچ‌گونه فشاری بر انگشتان شست از لایه بیرونی و روی انگشت کوچک‌تان از لایه درونی و کناری و قوس استخوانی روی پای‌تان وارد کند. پیش از خرید کفش، با پوشیدن آن، بستن بندهایش و راه رفتن با آن می‌توانید از راحت بودنش مطمئن شوید.
۸- تخت ويبرام براي توليد اصطكاك روي مسيرهاي لغزنده برفي، گلي و پوشش‌هاي گياهي لازم و ضروري است.
۹- وجود لايه عايق بين تخت و قسمت روكش ضروري است، اين لايه يك نوار لاستيكي و عايق است كه به ضدآب‌بودن آن كمك مي‌كند.
۱۰- يك صفحه داخلي در قسمت پاشنه پا بايد وجود داشته باشد كه باعث افزايش ثبات و راحتي پاشنه هنگام فرود از شيب‌ها مي‌شود.
نحوه نگهداری کفش‌های کوهنوردی
۱- ابتدا بندهای کفش را کامل باز می‌کنیم و سپس کفی داخل کفش را خارج می‌کنیم. کفی کفش میزان بخار و رطوبت زیادی را به خود جذب می‌کند که ممکن است موجب از بین رفتن آن شود، این نکته به‌ویژه در برنامه‌های چند روزه مورد توجه قرار می‌گیرد.
۲- سطح روی کفش را با برس بسیار نرم و آب ولرم و صابون رقیق به آرامی شست‌وشو می‌دهیم تا خاک‌وگل و لای روی آن کاملا پاک شود و سطح خارجی کفش مجددا قابلیت تنفس را داشته باشد.
۳- در این مرحله باید به ضد آب‌کردن لایه بیرونی بپردازیم. برای این منظور در حالی که هنوز کفش دارای رطوبت است، اسپری ضد آب‌کننده را روی آن می‌زنیم تا منافذ کفش مملو از این ماده شوند.
۴- بعد از مرحله اسپری‌کردن باید از کرم‌های مخصوصی که برای جلوگیری ازترک‌خوردن سطح کفش ساخته شده‌اند، استفاده کرد در غیر این صورت ممکن است سطح خارجی دچار ترک‌های غیرقابل برگشتی بشود (توجه داشته باشید استفاده از موادی مثل پیه گوسفند و شتر نه‌تنها مفید نیست بلکه به علت غیربهداشتی بودن موجب تجمع باکتری‌ها در سطح کفش و تجزیه سریع‌تر لایه بیرونی خواهد شد؛ ضمن آن‌که در مورد کفش‌هایی که قابلیت تنفس دارند، موجب بسته‌شدن منافذ و از بین رفتن این قابلیت می‌شود).
۵- در این مرحله باید زمان کافی برای خشک‌شدن کفش اختصاص دهیم؛ اما توجه کنید که برای خشک‌شدن هرگز کفش را روی شوفاژ یا کنار اجاق و امثال آن قرار ندهید؛ چون به مرور موجب ایجاد شکاف‌هایی در سطح کف و سست‌شدن چسب مورد استفاده در کفش می‌شود.
۶- در این مرحله و برای حفظ شکل ظاهری کفش از قالب‌های چوبی مخصوص کفش و یا پرکردن فضای داخلی کفش از روزنامه استفاده می‌کنیم و بندهای کفش را به نحوی می‌بندیم که گویی پاهای ما داخل کفش‌هاست، همچنین کفش‌ها را در خودرو یا در فضاهای مرطوب نگهداری نمی‌کنیم. بهترین مکان برای نگهداری کفش، جعبه خود کفش است.
چگونگی تنظیم اندازه کفش کوهنوردی
تنظیم اندازه کفش کوهنوردی دارای نکات ظریفی است که در این‌جا به آن می‌پردازیم:
۱- هنگام خرید و امتحان‌کردن کفش کوهنوردی، پیش از بستن بندهای آن، پای خود را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه پای‌تان را کاملا در جلوی کفش قرار دهید، در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.
۲- پس از مرحله یک، بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد، پای‌تان در داخل آن کاملا راحت است. در این حالت کفش نباید هیچ‌گونه فشاری بر انگشتان شست از لایه بیرونی و روی انگشت کوچک‌تان از لایه درونی و کناری و قوس استخوانی روی پای‌تان وارد کند. هنگام راه‌رفتن با آن می‌توانید از راحت بودنش مطمئن شوید.
۳- پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر به دیوار ضربه وارد کنید، اگر کفش مناسب باشد، در این حالت هیچ‌گونه ضربه‌ای به‌طور مستقیم به پای‌تان وارد نمی‌شود.
۴- بعد از پوشیدن کفش و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره خارجی پای خود، مطمئن شوید کفش از قوزک پای‌تان محافظت می‌کند.
یک کفش خوب چه مشخصاتی دارد؟
اگر می‌خواهید کفش بگیرید اول باید تعیین کنید که در چه شرایطی می‌خواهید از کفش استفاده کنید.
- کوهنورد حرفه‌ای چهار فصل هستید؟
- کوهنورد معمولی هستید؟
- طبیعت‌گرد حرفه‌ای هستید؟
- طبیعت‌گردی تفریحی کار می‌کنید؟
هر کدام از این شرایط کفش مخصوص به خودش را می‌خواهد.
١- کفش کوه:
این کفش‌ها، کفش‌هایی سنگین با چندین لایه مختلف، ضد آب، عایق حرارتی خوب و بسیار محکم است. کفی کفش خیلی ضخیم است و روی هر سطحی به راحتی می‌شود با آن راه رفت. خود این کفش‌ها به دو دسته مهم تقسیم‌بندی می‌شوند:
الف- کفش‌های ساق‌کوتاه: برای کوهنوردی سبک استفاده می‌شوند. ارتفاع ساق آنها کم هستند و فقط مچ پا را می‌گیرند. سبک‌ترند؛ ولی در شرایط برفی در صورت نداشتن گتر، ممکن است برف وارد پا بشود.
ب- کفش‌های ساق بلند: کفش‌هایی کاملا حرفه‌ای هستند. ساق بلند این کفش‌ها باعث می‌شود در هر شرایطی از پا خوب محافظت کنند.
٢- کفش ترکینگ
این کفش‌ها برای طبیعت‌گردی‌های حرفه‌ای و تا حدی کوهنوردی مناسب هستند و در مقابل سرما مقاومت خوبی دارند. نسبت به کفش‌های کوه سبک‌تر و در مقابل نفوذ آب مقاوم هستند.
٣- کفش‌های هایکینگ
استفاده این کفش‌ها یک رده پایین‌تر از کفش‌های ترکینگ است؛ یعنی برای ارتفاع‌های کمتر و شرایط آب و هوایی مناسب‌تر. وزن این کفش‌ها سبک‌تر از مدل‌های قبلی است و طبیعتا مقاومت این کفش‌ها در مقابل سرما و رطوبت هم کمتر است. این کفش هم مدل‌های مختلفی دارد و قیمتش هم در حد قیمت کفش‌های ترکینگ است.
منبع: روزنامه شرق