زندگی دوباره حمام خسروآقا اصفهان در دل دولتخانه صفوی

حمام خسروآقا اصفهان در دل دولتخانه صفوی از نوشکل گرفت.

به گزارش صدا و سیما ؛ در فرهنگ ایرانی و تا پیش از دوره معاصر، حمام فقط جایگاه‌ شست‌وشو نبود، بلکه یک مکان ارتباطی برای دیدار مردم و کسب اخبار و پرس‌وجو از احوال یکدیگر نیز بوده است در واقع حمام‌ها در آن زمان یک نهاد اجتماعی مهم محسوب می‌شده است.

اصفهان نیز به علت پایتختی صفویه و معماری نفیس حمام‌های تاریخی زیادی داشته است که از آن‌ها تعداد زیادی نمانده است حمام‌هایی که به بهانه توسعه به اجبار ویران شدند یکی از حمام‌هایی که به بهانه خیابان‌کشی در نصف جهان ویران شد حمام خسرو آقا بود.

حمام خسروآقا در ضلع شمالی محور عظیم دولت‌خانه صفوی قرار داشت و یکی از زیباترین و منحصر‌به‌‌فردترین حمام‌های تاریخی اصفهان بود.

اما داستان این حمام تاریخی که با اسلوب معماري خاص ساخته شده بود و به نگین معماری ایران مشهور بود جای تأمل دارد؛ حمام خسرو آقا با 920 متر مربع مساحت دردولتخانه صفوي قرار گرفته است محدوده اي كه اكنون به عنوان مركز تجاري ، تاريخي و گردشگري اصفهان شناخته مي شود و با احياي آن ، هسته مركزي اصفهان كه از جاذبه گردشگري برخورداراست، از هياهوي خودرو ها خالي و پراز شهرونداني مي شود كه پياده به قلب تاريخي اصفهان آمده اند تا جاني دوباره به اين محدوده تاريخي خسته از خودرو ها ببخشند.

حمام خسرو آقا يكي از عناصر تاريخي و فرهنگي در اين پياده رو خواهد بود.اين حمام كه در زمان شاه سليمان صفوي و به همت يكي از كارگزاران او به نام خسرو آقا (آغا) ساخته شد تا حدود پنجاه سال پيش مورد استفاده اصفهاني ها قرار مي گرفت، از سوی سازنده آن وقف شد تا عایدات آن صرف نسخه‌برداری از کتب شود. سال 1353 هم با شماره 976در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.

علیقلی آقا برادر خسرو آقا نیز حمام دیگری را در محلۀ بید آباد اصفهان در همان دوران بنا نهاد که خوشبختانه درحال حاضر مرمت شده و به عنوان موزۀ مردم شناسی پذیرای گردشگران است.

سربینه حمام تاریخی خسرو آقا اصفهان در سال 1354 تبدیل به مغازه شد و آسیب جدی دید اما بعد از آن کل بنا مرمت شد.

اين بناي تاريخي در سال 1358 از سوی افرادی ناشناس و سودجو که می‌خواستند شرایط را برای احداث امتداد خیابان استانداری اصفهان آماده کنند تا بتوانند زمین‌های منطقه را به بهای گران‌تر بفروشند، با شایعه تبدیل این مکان به محل تجمع افراد بزهکار، منفجر شد و پس از آن ميراث فرهنگي در چند مرحله اين حمام رامرمت‌ كرد.پس از اين اتفاق بود كه شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران براي پيشگيري از تخريب نهايي حمام خسرو آقا ، با مصوبه‌اي با تخريبش براي احداث ادامه خيابان استانداري مخالفت كرد براساس اسناد منتشر شده در سال 1372 از سوي وزارت مسكن و شهرسازي وضع حمام خسرو آقا در آن سال "در حال بازسازي" و كاربري پيشنهادي آن هم "فرهنگي، نمايشگاه آثار هنري دوره صفويه" معرفي شد.

اما بامداد 22 تير1374 حمام خسرو آقا تخريب و محوطه آن تسطيح شد. در همان سال با شكايت اداره کل ميراث فرهنگي استان اصفهان مبني بر تعقيب عاملان تخريب، حكم اجراي عمليات بازيابي فضا و اجراي معماري اين اثر تخريب شده از سوي دادسراي عمومي اصفهان صادر ‌شد. اما با وجود صدور اين حكم خيابان حكيم اصفهان روي اين بقاياي حمام در امتداد خيابان استانداري احداث شد و بخشي از بقاياي اين بناي تاريخي در زير خيابان قرار گرفت.

فرهاد نظری مدیرکل دفتر ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: متأسفانه تخریب این اثر باعث شد گنجینه آثار و خانه‌های تاریخی ایران دچار نقص شودوجبران ناپذیر است.

با این حال پايان داستان حمام تاريخي خسرو آقا اصفهان خوش است و مرحله اول مرمت حمام كه در خارج از خيابان قرار گرفته 18 خرداد پارسال با حضور معاون سازمان میراث‌فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری آغاز شد و هم اکنون با یک میلیارد ریال هزینه به پایان رسید .

معاون سازمان میراث‌فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری گفت:حمام تاریخی خسروآقا حدود 23 سال پیش به‌بهانه احداث خیابان تخریب ودر همان زمان با انتقادهای فراوان دوستداران میراث‌فرهنگی روبه‌رو شد و به‌ علت اهمیت این حمام تاریخی مرمت آن با همکاری شهرداری اصفهان در دستور کار قرار گرفت.

محمد‌حسن طالبیان ادامه داد: مرمت حمام خسروآقا که به دلیل قدمت زیاد فرسوده شده، در دو مرحله انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه حمام تاریخی خسروآقا یکی از بی‌نظیرترین آثار تاریخی استان اصفهان است، افزود: مرمت این بنای تاریخی می‌تواند به باززنده‌سازی بخشی از میراث‌فرهنگی اصفهان کمک کند.

به گفته مديرعامل سازمان نوسازي و بهسازي شهرداري اصفهان بخشي از حمام تاريخي خسرو آقا در محدوده دولتخانه صفويه كه خارج از خيابان حكيم قرار گرفته است با همکاری اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری شامل ورودي، سربينه وگرمخانه در اين مرحله مرمت و احيا شده اند..

حسيــن جعفــري افزود: درآینده‌ای نزدیک این حمام تاریخی به طور کامل احیامی‌شود.

مدیر کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان هم با اشاره به در اولویت بودن مرمت بخشی از حمام تاریخی خسرو آقا که در خیابان نیست گفت: بر این اساس احیای بخش های باقی مانده این اثر به مساحت 265 متر مربع توسط سازمان نوسازی و بهسازی شهردای اصفهان انجام شد.

فریدون اللهیاری افزود :در مورد احیای این حمام یک طرح جدی وجود دارد و آن این است که این احیا استمرار پیدا کند تا سایت کامل شود و این مستلزم تدابیر ترافیکی در خیابان حکیم است.

وی از امکان بازدید این بنای تاریخی بعد از مرمت و و بازسازی آن خبرداد.

حمام خسرو آقا اصفهان یادگار دوره صفویه از سمت جنوب به میدان چهارحوض، از سمت شرق به بازارمسگرها و میدان امام، از سمت غرب به باغ موزه چهلستون منتهی می شود..