معماری مترو اصفهان،خوب یا بد؟

با افتتاح ایستگاه‌های مترو اصفهان، شهروندان این کلانشهر به عنوان موکلان حکمرانان شهری برای نخستین بار ایستگاه‌های مترویی را دیدند که طی نزدیک به دو دهه هزینه‌های آن را تقبل کرده بودند.
به گزارش ایسنا، شیرین طغیانی- رییس کمیسیون عمران، معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان با انتقاد از ناهماهنگی میان معماری ایستگاه‌های مترو این کلانشهر، خواستار تهیه چارچوب طراحی ایستگاه‌های مترو برای خطوط بعدی شده است.
مدت کوتاهی است که مترو به عنوان کلان پروژه، کلان شهر اصفهان پس از نزدیک به دو دهه با همه کاستی‌ها افتتاح شده و در نخستین ماه بهره برداری نیز جمعیت قابل ملاحظه‌ای از آن استقبال کرده‌اند.
پروژه مترو اصفهان هم چون تعداد دیگری از پروژه‌های این کلانشهر که هنوز برنامه‌ریزی و شهرسازی دموکراتیک را تجربه نکرده است و در نردبان مشارکت برای عبور از پله نخست تلاش می‌کند، در تمام این سال‌ها در فضایی غیر شفاف پیش رفته و همین مساله باعث شده همواره حساسیت مضاعفی در رابطه با آن وجود داشته باشد.
علاوه بر همه مسائل فنی که شاید بتوان گفت باید به دست متخصصان و حرفه‌ مندان سپرده شود، معماری محیطی، معماری منظر یا هر آنچه نام آن را بگذاریم از جمله مواردی است که در همه دنیا اعتقادی مبنی بر لزوم نظرخواهی‌های عمومی در رابطه با آن وجود دارد.
کارشناسان معتقد هستند روح جمعی یک شهر که با معماری حاکم بر فضاهای شهری عجین شده و با آن خو گرفته است باید معماری عناصر عمومی شهر را بپذیرد. به خصوص در شهری هم چون اصفهان که مکتب معماری خاص خود را دارد.
شیرین طغیانی در نشست خبری «مترو و معماری» که در حاشیه نمایشگاه حمل و نقل پاک پس از ۱۷ سال سکوت برگزار شد با انتقاد از ناهماهنگی معماری در ایستگاه‌های مختلف مترو اصفهان خواستار تهیه چارچوب طراحی ایستگاه‌های خطوط بعدی شد.
وی همچنین معتقد است گرچه همه پروژه‌های عمرانی منتقدانی دارد، اما حقیقت این است که یک شرکت مشاور طی مطالعات گسترده به این طرح و نتایج رسیده است، اما به نظر می‌رسد در شهری هم چون اصفهان، ایستگاه‌های مترو می‌توانست بدون تقلید از گذشته نمادی از اصول معماری ایرانی، اسلامی و مکتب اصفهان باشد.
در مقابل علی سعادت‌پور- مدیر معماری و سازه سازمان قطار شهری شهرداری اصفهان تقصیر را از جانب دانشگاه و مجامع علمی می‌داند و معتقد است خروجی دانشگاه‌ها به گونه‌ای نیست که بتواند اثری واحد و شایسته خلق کند.
وی هم چنین در پاسخ به این مساله که چرا ایستگاه‌ها مترو اصفهان متحد و یکپارچه نیستند گفته است که طولانی شدن پروژه و فاصله زمانی میان طراحی ایستگاه‌های مختلف دلیل این امر است. گرچه به اعتقاد سعادت‌پور تغییراتی که در طی این سال‌ها در تکنولوژی معماری اتفاق افتاده نیز بی تاثیر نبوده است.
مدیر معماری و سازه سازمان قطار شهری شهرداری اصفهان نسبت به شیوه‌های انتخاب مجری نیز منتقد است و می‌گوید انتخاب مشاور و مجری بر اساس پایین‌ترین قیمت به هیچ عنوان شیوه صحیحی برای انتخاب، به خصوص در مسائلی با این درجه از اهمیت نیست.
طغیانی نیز با این عقیده موافق است و اظهار می‌کند بدترین اتفاقی که می‌تواند برای یک پرژه رخ بدهد این است که انتخاب بر اساس پایین‌ترین قیمت صورت بگیرد. وی همچنین تاکید می‌کند متاسفانه برخی از معمارها سعی می‌کنند خودشان را در طرح‌هایشان به رخ شهر بکشند.
حمید کریمیان- کاشناس ارشد معماری، به خبرنگار ایسنا می‌گوید: معماری ایستگاه‌های مترو اصفهان باید حد اقل از دو زاویه مورد بررسی قرار بگیرد. در هنگام تحلیل معماری همه مبلمان شهریُ، باید به معماری داخلی از یک سو و به معماری نما و جداری از سوی دیگر توجه شود.
وی معتقد است در همین مدت کوتاهی که توجه‌ها به معماری ایستگاه‌های مترو جلب شده است تنها به معماری داخلی ایستگاه‌ها توجه شده است. این در حالی است که بسیاری از ایستگاه‌های مترو اصفهان گرچه قابل نقد است، اما از زوایایی همچون انعطاف‌پذیری فضاهای طراحی شده قابل دفاع هستند.
این کارشناس معماری معتقد است از برخی مناظر، معماری نما و جداره ایستگاه‌های مترو کاملا غیر قابل دفاع بوده و نشان از بی توجهی معمار به مسائل کلیدی داشته است.
کریمیان به ورودی‌های مترو دروازه شیراز اشاره می‌کند و می‌گوید: تلفیق شیشه و ستون‌های سنگین فلزی که به شکلی صلب در گوشه‌های میدان قرار گرفته است، نه تنها هیچ تناسبی با معماری داخلی همان ایستگاه ندارد بلکه با هویت اصفهان نیز ارتباطی ایجاد نمی‌کند.
وی تاکید می‌کند: دو متریال شیشه و فلز هرگز ارتباط خوبی با هم بر قرار نکرده‌اند و از طرف دیگر هیچ کدام مناسب اقلیم اصفهان نیستند. فلز تیره و سنگین به کار رفته در این ورودی‌ها زیر آفتاب تند اصفهان داغ خواهد شد. از طرف دیگر شیشه، در شهری هم چون اصفهان که گرد و غبار و خاک زیادی در هوای آن وجود دارد خیلی زود کثیف می‌شود و نیازمند نظافت دائمی است. در بارندگی‌های اخیر این مشکل به روشنی دیده شده است.
در نتیجه باید پذیرفت بی تجربگی و شفاف نبودن فرایند اجرای پروژه‌ها موجب می‌شود نظارت عمومی مردم و تخصصی قشر خلاق جامعه بر روی اجرای پروژه‌ها وجود نداشته باشد. امیدواریم تغییر رویکرد حاضر در حکمرانی شهر اصفهان ادامه داشته و تجربه انباشته از اتفاقات گذشته مانع از تکرار آنها شود.