لابی سنگین تیم اوباما به نفع برجام

درشرایطی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا همچنان بر «وحشتناک» بودن توافق هسته‌ای با ایران تاکید دارد و در سخنان اخیرش نیز انتقاداتی را بر شیوه مذاکرات جان کری، وزیر خارجه سابق آمریکا وارد آورد، تارنمای خبری بوستون گلوب در گزارشی از لابی سنگین جان کری، سناتور پیشین کنگره در هفته‌های گذشته برای تداوم پایبندی کشورها به برجام و حفظ این توافق خبر داد. بوستون مرکز ایالت ماساچوست است، ایالتی که کری سال‌ها یکی از دو نماینده آن در سنای آمریکا بود. اکنون روزنامه بوستون گلاب گزارشی مفصل از تلاش‌های کری با هدف نجات توافق هسته‌ای منتشر کرده‌است.
به گزارش دنیای اقتصاد، برجام پس از جلسات مکرر میان وزرای امور خارجه ایران و گروه ۱+۵ حاصل شد، اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا آن را توافقی بد و ناکارآمد نامیده است. احتمال دارد آمریکا روز ۲۲ اردیبهشت ماه، به‌دلیل وجود آنچه ترامپ آن را «ایرادات اساسی» می‌داند، از برجام خارج شود. ایران نیز اعلام کرده که به تبع آمریکا برجام را ترک خواهد کرد. همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا، روز جمعه ۱۴ اردیبهشت در سخنانی بر رویکرد سختگیرانه از سوی دولتش در قبال کره‌شمالی و ایران تاکید کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «برای سال‌ها ما این مشکل را داشتیم، همه می‌گفتند؛ لطفا حرف نزنید. دولت قبلی ما خط مشی سکوت را در پیش گرفته بود و می‌گفت، حرف نزنید چراکه ممکن است آنها یا او را عصبانی کنید. اگر بیانیه بسیار بدی علیه ایالات‌متحده صادر کردند، می‌گفتند؛‌ شما لطفا چیزی نگویید.»
دونالد ترامپ اضافه کرد: «چنین رویکردی در قبال ایران نیز بود. ما آن توافق وحشتناک (با ایران) را امضا کرده‌ایم، بعد آنها در خیابان‌ها رژه می‌روند و شعار مرگ بر آمریکا سر می‌دهند. من پرسیدم چه کسی این توافق را امضا کرده وقتی آنها دارند توی خیابان‌ها شعار مرگ بر آمریکا می‌دهند؟» رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه با انتقاد از شیوه مذاکراتی جان کری تاکید کرد: «چه کسی توافق را امضا کرد؟ دولت قبلی که جان کری آن را نمایندگی می‌کرد. او بهترین مذاکره‌کننده نبود. او هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرد، به جز موقعی که در آن مسابقه دوچرخه‌سواری از روی دوچرخه زمین خورد و پایش شکست.» دونالد ترامپ اضافه کرد: «گفتم؛ حداقل اینکه پایت شکسته است را به آنها نگو. فقط داخل بمان و بگو تمایلی به مذاکره نداری تا بتوانی به توافق بهتری دست پیدا کنی.»
لابی سنگین جان کری
همزمان با این اظهارات ترامپ علیه جان کری، تارنمای خبری بوستون گلوب در گزارشی از لابی سنگین وزیر امور خارجه پیشین آمریکا در هفته‌های گذشته برای تداوم پایبندی کشورها به برجام و حفظ این توافق خبر داد. کری ماه گذشته در همین رابطه با «فرانک والتر اشتاین‌مایر» رئیس‌جمهوری آلمان و وزیر امور خارجه اسبق این کشور دیدار و رایزنی کرده است. او همچنین با «فدریکا موگرینی» دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا گفت‌وگوی تلفنی داشته و در پاریس و نیویورک به دیدار «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه رفته است. به گزارش اعتدال، بوستون گلوب مدعی است که او همچنین دو هفته پیش با «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران هم در نیویورک دیدار و با او درخصوص برجام رایزنی کرده است. در صورت صحت این خبر، این دومین بار در ماه‌های اخیر است که کری و ظریف که نقش اساسی در شکل‌گیری برجام داشتند، گفت وگو کرده‌اند.
پیش از این بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران دیدار ظریف و کری را که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ آلمان انجام شده بود تایید کرده و گفته بود که چنین دیدارهایی، در چارچوب دیپلماسی فعال و همه‌جانبه و به‌عنوان بخشی از سیاست‌ها و رایزنی برای تامین حداکثری منافع ملی صورت می‌گیرد. بوستون گلوب درخصوص دیگر تلاش‌های وزیر امورخارجه پیشین آمریکا برای حفظ برجام می‌نویسد: «وی در این رابطه در هفته‌های گذشته ده‌ها تماس تلفنی با نمایندگان کنگره این کشور از جمله «پل رایان» رئیس مجلس نمایندگان داشته است.» این رسانه ادامه می‌دهد: «کری اقدامات خود را با جمعی از مشاوران ارشدش در دوران وزارت امور خارجه هماهنگ می‌کند. این گروه که «دیپلماسی کارآمد است» نام گرفته، شورایی مشورتی دارد که اعضایی همچون «وندی شرمن» مذاکره‌کننده ارشد توافق هسته‌ای با ایران، «جان فاینر» رئیس پیشین کارکنان وزارت امور خارجه آمریکا و «جنیفر ساکی» سخنگوی پیشین این وزارتخانه را شامل می‌شود.»
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «این گروه برای حفظ برجام معتقد به لزوم تمرکز فعالیت‌ها روی اروپایی‌ها، اسرائیلی‌ها و کارشناسان غیرحزبی است. کری یکی از نشانه‌های موفقیت خود را نامه ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) ۲۶ مقام ارشد نظامی و امنیتی اسرائیلی خطاب به آمریکا برای پایبندی آن به برجام می‌داند.» بوستون گلوب با اشاره به فعالیت‌های کری در عرصه داخلی برای متقاعد کردن مقام‌های آمریکایی به پایبندی به برجام می‌نویسد: «وی اخیرا صبحانه‌ای کاری با اعضای مجلس نمایندگان و سنای آمریکا برای پاسخگویی به سوال‌های آنها (درخصوص برجام) و تاکید بر این موضوع داشت که چگونه اروپا درصورت خروج ترامپ از این توافق، امکان حفظ آن را خواهد داشت.»
این رسانه با اشاره به سکوت خبری فعلی درخصوص فعالیت‌های اخیر وزیر امورخارجه پیشین آمریکا ادامه می‌دهد: «او و متحدانش معتقدند که دفاع عمومی چهره‌های برجسته حزب دموکرات از برجام، نتیجه معکوس خواهد داشت و ترامپ را هر چه بیشتر به خروج از این توافق تحریک خواهد کرد.» بوستن گلوب می‌نویسد که تلاش‌های جان کری عمومی و رسانه‌ای نبوده، چرا که وی علاقه‌ای به تحریک دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا ندارد. آقای کری در ماه‌های اخیر با دیپلمات‌های بلندرتبه و رهبرانی دیدار کرده که در آینده برجام تاثیری مستقیم دارند. رئیس‌جمهوری آمریکا مطابق قانون مصوب کنگره این کشور تا تاریخ ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) فرصت دارد تا در رابطه با تداوم تعلیق تحریم‌ها علیه ایران تصمیم‌گیری کند. وی این اقدام را منوط به تحقق خواسته‌های گزافی همچون محدودکردن برنامه دفاع موشکی ایران و دائمی کردن محدودیت‌های اعمال شده بر برنامه هسته‌ای کشورمان دانسته است. کری سه‌شنبه گذشته در صفحه توئیتر خود درخصوص هرگونه اقدام نسنجیده احتمالی دولت آمریکا هشدار داد و خروج از توافق را موجب بازگشت واشنگتن به موقعیت یک دهه پیش خود دانسته بود.
هشدار مکرون
از دیگر سو امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در مصاحبه‌ای با مجله «اشپیگل» چاپ آلمان، درباره خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران هشدار داده و آن را به منزله «بازکردن جعبه پاندورا» خوانده است. جعبه پاندورا، به روایت افسانه‌های یونانی جعبه‌ای بود با محتوای تمامی بلاها و شوربختی‌های ناشناخته بشریت از جمله بیماری، مرگ و ...
امروزه اصطلاح «جعبه پاندورا» به‌عنوان ضرب‌المثل در رابطه با مواردی استفاده می‌شود که فلاکتی بی‌علاج به بار آمده باشد. مکرون در مصاحبه با «اشپیگل» درباره خروج آمریکا از برجام گفت: «این به منزله باز کردن جعبه پاندورا خواهد بود و می‌تواند به معنی جنگ باشد.» رئیس‌جمهوری فرانسه اما به‌‌رغم این گفت: «فکر نمی‌کنم دونالد ترامپ خواهان جنگ باشد.» او همچنین در این مصاحبه گفته اینکه می‌بیند ترامپ، توافق هسته‌ای با ایران را به خاطر آنکه توسط رئیس‌جمهوری سابق آمریکا حاصل شده «فاجعه» یا «کابوس» می‌خواند او را «بسیار ناراحت» می‌کند. مکرون گفته که در ماه سپتامبر تلاش کرده ترامپ را به ماندن در برجام و گسترش آن قانع کند. او می‌گوید در آن زمان ترامپ با این درخواست مخالفت کرد، بنابراین مکرون برای همگام شدن با ترامپ- آن‌طور که خودش می‌گوید- «طراحی (صحنه)» (choreography) را تغییر داده است. «اشپیگل» نوشته این راهبرد به معنی آن است که آمریکا و اروپا برجام را بسط می‌دهند. به همین دلیل مکرون در سفرش به واشنگتن از «توافق جدید» درخصوص برجام سخن به میان آورد. «هلگا اشمید»، معاون فدریکا موگرینی، هماهنگ‌کننده سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا هم در مصاحبه با این نشریه گفته است: «امیدوارم که آمریکا کماکان از این توافق حمایت کند. برجام بر اساس اعتماد بنا نشده، بلکه بر اساس تعهدات ملموس، ساز و کارهای راستی‌آزمایی و نظارت‌های بلندمدت آژانس استوار شده است.» مکرون دو هفته پیش در جریان سفر به ایالات‌متحده تلاش کرد تا ترامپ را به ماندن در برجام قانع کند، گرچه به نظر می‌رسد این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نبوده‌است.
توصیه فرماندار آمریکایی به ترامپ
همزمان با تلاش برخی مقامات و چهره‌های اروپایی و آمریکایی برای حفظ برجام اما برخی دیگر نیز تلاش دارند تا ترامپ را به خروج از برجام هدایت کنند. در این رابطه ریک اسکات، فرماندار ایالت فلوریدا در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری آمریکا برجام را غیرقابل اصلاح خوانده و خواستار خروج آمریکا از آن شده است. به گزارش خبرگزاری فارس، ریک اسکات در این نامه ضمن اعلام حمایت از رژیم صهیونیستی نوشته است: «مهم‌ترین موضوع که درحال‌حاضر بر اسرائیل اثر خواهد گذاشت، توافق ایران است که به ابتکار اوباما حاصل شد.» فرماندار فلوریدا در این نامه خطاب به ترامپ با بیان اینکه به اعتقاد او برجام را نمی‌توان اصلاح کرد، نوشته است: «من معتقدم باید از این توافق خارج شویم و آن را کاملا باطل کنیم.» وی نوشته است: «در جایگاه فرماندار من مجدانه برای نشان دادن تعهد بی‌وقفه و حمایت فلوریدا از اسرائیل تلاش کرده‌‌ام.»
توقف تجارت با ایران
از دیگرسو، سفیر جدید آمریکا در آلمان خواستار توقف تجارت شرکت‌های آلمانی با ایران شد. به گزارش «ایسنا» ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان در گفت‌وگو با شبکه فاکس‌نیوز، با طرح این ادعای بی‌اساس و واهی که ایران حامی تروریسم است، از شرکت‌های آلمانی خواست که تجارت خود را با ایران متوقف کنند. وی در ادامه ادعاهای خود گفت: «چرا یک کشور باید با آنها (ایرانی‌ها) تعاملات تجاری داشته باشد؟ بنابراین من فکر می‌کنم که وظیفه دارم به تاجران آلمانی بگویم که آنها نباید در ایران تجارتی انجام دهند. این کار صحیح نیست.» گرنل همچنین با بیان اینکه «شرکت‌های آلمانی هنوز برای توقف تجارت در ایران فرصت دارند»، گفت: «ما نمی‌توانیم شاهد چنین چیزی باشیم. به آنچه ایران انجام می‌دهد و سوابق حقوق بشری آنها توجه کنیم.» ریچارد گرنل که روز پنج‌شنبه به‌عنوان سفیر جدید آمریکا در برلین سوگند یاد کرد، یکی از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای با ایران و حامی اسرائیل محسوب می‌شود.
بنابر این گزارش، او درحالی خواستار توقف تجارت شرکت‌های آلمانی با تهران شده است که از زمان اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ابتدای سال ۲۰۱۶ روابط تجاری میان ایران و آلمان از ۶/ ۲ میلیارد یورو در ۲۰۱۶ به ۵/ ۳ میلیارد یورو در سال ۲۰۱۷ افزایش یافته است. به گفته کارشناسان اقتصادی آلمان روابط تجاری دوجانبه میان این دو کشور در کوتاه‌مدت می‌تواند به ۱۰ میلیارد یورو برسد. همچنین روزنامه نیویورک‌تایمز روز پنج‌شنبه گزارش داد که صادرات ایران به اتحادیه اروپا که عمده آن را فرآورده‌های سوختی و انرژی تشکیل می‌دهد، به ۵/ ۵ میلیارد یورو در سال گذشته رسیده است که در مقایسه با سال ۲۰۱۶ افزایش چشمگیری داشته است. علاوه بر این سرمایه‌گذاری در ایران به بیش از ۲۰ میلیارد یورو رسیده است. روزنامه صهیونیستی جروزالم پست نیز در ماه مارس به نقل از دو منبع آگاه نوشت که دولت مرکل در میان سه کشور اروپایی طرف برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان کمترین همکاری را برای دادن امتیاز درخصوص این توافق به منظور نگه داشتن آمریکا در برجام داشته است. ایران و پنج کشور عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (آمریکا، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) به علاوه آلمان در تیرماه سال ۱۳۹۴ به توافقی دست یافتند که قرار است در ازای ایجاد محدودیت در بخش‌هایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران، همه تحریم‌های بین‌المللی و یکجانبه مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را رفع کند. کارشکنی‌های آمریکا در اجرای برجام از زمان روی کار آمدن «دونالد ترامپ» به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا شدت گرفته؛ او در اقدامی که نقض صریح بندهای توافق هسته‌ای با ایران محسوب می‌شود، تهدید کرده کشورش را از توافق خارج خواهد کرد و درباره تجارت با ایران به کشورهای اروپایی هشدار داده است.