کویر مرنجاب، تشنه برنامه ریزی

کویری مرکز کشور از جمله مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل با جاذبه های بی مانند گردشگری، تشنه برنامه ریزی و نیاز مند توجه جدی مسئولان است.
به گزارش ایرنا، کویر مرکزی ایران از جمله مرنجاب در شمال استان اصفهان با برخورداری از جاذبه های بی مانند طبیعی و تاریخی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی است و در صورت توجه و برنامه ریزی می تواند به قطب گردشگری منطقه تبدیل شود.
کاروانسرای مرنجاب که در گذشته میزبان مسافران دیار خراسان، اصفهان و ری در مسیر راه ابریشم بوده است، با برکه‌ای برخوردار از 2 چشمه آب شور و آب شیرین و همچنین منطقه بیابانی ریگ شق (در گویش محلی رق شق)از دیگر جاذبه های بی مانند این منطقه کویری است.
چاه تاریخی دستکن در قسمت شرق کویر که محل آبشخور شترهای کاروان ها بوده و جزیره سرگردان از جمله نقاط دیدنی مرنجاب است که در دریای بیکران کویر جز یک تا 2 ماه از سال (به دلیل بارندگی در منطقه) در سایر روزها به نمکزار تبدیل می شود.
صدها گردشگر داخلی و خارجی برای بازدید از این جاذبه های مرنجاب به کویر سفر می کنند اما فقدان استقرار دائم نیروهای امدادی و انتظامی در منطقه، فقدان پایگاهی اطلاع رسانی و عدم پوشش دهی تلفن همراه از جمله کاستی هایی است که در مواردی به رقم خوردن حادثه های ناگوار در این منطقه منجر شده است.
کاستی های مرنجاب و آشنا نبودن گردشگران با محیط کویر موجب شده تا علاوه برحادثه های واژگونی خودروها (که امری عادی است) دهها نفر در سال های گذشته در مرنجاب گم شوند و دست کم 2 نفر نیز جان خود را از دست بدهند.
گم شدن سه گردشگر در چهاردهم فرودین ماه امسال، تازه ترین مورد از حادثه هایی از این دست بود که در نهایت 2 نفر از گم شده ها پیدا شدند اما موضوع به اینجا ختم نشد و سوای هزینه های تحمیلی به دولت و مردم، جست و جوی نیروهای هلال احمر، راهنمایان محلی، کلوپ سافاری و آتش نشانی برای نفر یافتن نفر سوم به جایی نرسید تا در نهایت پیکر بی جان او پس از گذشت یک ماه از سوی ساربانان محلی در محدوده استان قم مشاهده شد.
کمبود اقامتگاه و نبود علائم راهنمایی و هشدار دهنده از دیگر کاستی های بارز این منطقه گردشگرپذیر است که تمهید آن می تواند از بسیاری حادثه های ناگوار در مرنجاب جلوگیری کند و کویر را محیط زیباتر و امن تری معرفی کند.
دریافت مبلغ 100 هزار ریال به ازای هر یک دستگاه خودروی سواری و 400 هزار ریال از اتوبوس ها در ابتدای مسیر خاکی نزدیک به 50 کیلومتری مرنجاب بدون ارائه خدماتی در منطقه اما وضعیت را جور دیگری رقم زده بطوری که موجب نارضایتی فعالان گردشگری محلی نیز شده است.
** گردشگری کویری جدی نگرفته نمی شود**
یک فعال گردشگری در آران و بیدگل به خبرنگار ایرنا گفت: کویر مرنجاب می توانست به یکی از قطب های گردشگری کویری ایران و جهان تبدیل شود اما به دلیل بی توجهی ها بتدریج در حال تبدیل شدن به محیطی زشت است.
حسین نجارزاده افزود: مرنجاب با این شرایط رو به نابودی می رود چرا که امروز رد پای زباله ها در اوج بلندترین تپه های ماسه ای به چشم می خورد و بطور طبیعی محیطی که با زباله مسموم شود، دیگر نمی تواند دلچسب باشد.
وی اضافه کرد: سال ها از وعده تبدیل کویر مرنجاب به منطقه نمونه گردشگری سپری شده و با وجود برگزاری جلسه ها و کارگروه هایی متعدد هنوز چیزی عاید گردشگری نشده لذا باید از این پس به دنبال راهکارهای حل مشکلات منطقه باشیم.
این فعال گردشگری با انتقاد از شرایط کنونی گفت: تنها دریافت وجوه ورودی از میان مصوبه های حوزه گردشگری کویر مرنجاب اجرایی شده و مشخص نیست مبالغ دریافتی در این سال ها چگونه هزینه شده است.
او ادامه داد: کاروانسرای مرنجاب نیز باید پیش از بهره برداری مورد رسیدگی قرار می گرفت که چنین اقدام هایی به چشم نمی خورد.
** نقاط کویری درگیر چندگانگی مدیریتی است**
رئیس کلوپ سافاری استان های جنوب غربی کشور در گفتگو با خبرنگار ایرنا تشریح کرد: مرنجاب نمونه ای مناسب از نمایش وضعیت گردشگری در دیگر نقاط کویری کشور است و شرایط آن نیز به حد کافی گویاست.
حسین انصاری فر افزود: محوطه قلعه مرنجاب در مالکیت میراث فرهنگی، محیط پیرامون کاروانسرا در مالکیت یکی از شرکت‌های خصوصی، تاغزارها و مراتع جزء اراضی ملی و مسیر خاکی نزدیک به 50 کیلومتری نیز تحت مدیریت یک شرکت دیگر است.
وی بیان کرد: شرایط کنونی منطقه نمونه گردشگری مرنجاب پذیرفتنی نیست و امکانات زیرساختی کنونی به عنوان یکی از ضرورت های اصلی توسعه حوزه گردشگری در شهرستان آران و بیدگل پاسخگوی نیازها نمی باشد.
رئیس کلوپ سافاری استان های جنوب غربی کشور اضافه کرد: امکانات رفاهی، خدماتی و اقامتی مناسب و استاندارد از جمله زیرساخت‌های اساسی و ضرورت های توسعه حوزه گردشگری در هر منطقه است که به رغم استقبال مناسب مسافران داخلی و گردشگران خارجی، مرنجاب با تاسف فاقد آنهاست.
او ادامه داد: با توجه به سفر تورهای خارجی به منطقه ضعف امکانات زیرساختی در کویر مرنجاب هنگام استقبال چشمگیر گردشگران با شدت بیشتری نمایان می شود چرا که مکانی استاندارد و دارای اندک امکانات اقامت در شب وجود ندارد.
انصاری فر همچنین حضور بی ضابطه علاقه مندان را از جمله نابسامانی های کویر مرنجاب عنوان کرد و گفت: کلوپ سافاری، مخالف محیط زیست و منابع طبیعی نیست و برای برداشتن گام های عملی جهت ساماندهی خودروهای دودیفرانسیل آمادگی دارد اما این مهم نیازمند همکاری بیشتر دستگاه های ذیربط است.
وی افزود: بحث جاده مرنجاب نیز باید با پیگیری مسئولان در کمیته طبیعت گردی کشور با تعامل وزارتخانه ها و سازمان های مختلف مطرح و ساماندهی شود و از این رو انتظار می رود که رئیس سازمان میراث فرهنگی توجهی ویژه به این منطقه نمونه گردشگری داشته باشد.

*** مرنجاب بدون پیش بینی های لازم مقصد گردشگری شد***
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان نیز به ایرنا گفت: کویر مرنجاب بدون پیش بینی های لازم برای ایجاد زیرساخت ها در گذشته به عنوان یک مقصد گردشگری مطرح شده و مشکلات کنونی آن ناشی از چنین اقدام هایی می باشد.
فریدون الهیاری با بیان اینکه طرح ساماندهی کویر مرنجاب امسال تکمیل می شود، افزود: مقدمات اجرای امور مربوط به تدوین طرح ساماندهی این منطقه آغاز شده و مطالعات جامع آن تا پایان امسال کامل خواهد شد.
وی با اشاره به تامین اعتبار لازم برای ساماندهی و تدوین طرح جامع ساماندهی کویر مرنجاب بیان کرد: تکلیف زیرساخت ها، سرمایه‌گذاری ها و مدیریت ها در این مطالعات مشخص می شود چرا که دوران آزمون و خطا گذشته و این منطقه بکر و بی مانند شایسته زیرساخت ها و سرمایه گذاری های لازم برای قرار گرفتن در جایگاه واقعی خود است.
پیش تر مجید نوری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل نیز در گفتگو با خبرنگار ایرنا از ساماندهی و آموزش راهنمایان بومی، اجباری شدن بیمه مسافر و خودرو برای تورهای گردشگری خبر داده بود.

** ضرورت تدوین چشم انداز جامع برای گردشگری کویری ایران **
به گزارش خبرنگار ایرنا، مجموع جاذبه های طبیعی و تاریخی مرنجاب تنها گوشه ای از دریای ظرفیت های گردشگری کویر آرام ایران زمین است که به رغم بی مهری ها همچنان و پذیرای گردشگران است اما گویا مشکلاتش را نقطه پایانی نیست .
کویر مرنجاب با تپه‌های شنی بلند و جنگل های تاغ در ارتفاع 850 متری از سطح آب های آزاد از شمال به دریاچه نمک، از غرب به کویر مسیله و دریاچه های نمک حوض سلطان و حوض مره، از شرق به کویر بند ریگ و پارک ملی کویر محدود می شود.
مرنجاب پوشیده از تپه های شنی و ریگزار و بیشتر پوشش گیاهی منطقه شامل گیاهان شور پسند مانند گز، تاغ و قیچ است و گرگ، شغال، کفتار، روباه شنی، گربه شنی، بزمجه، آفتاب پرست، انواع مارمولک، مار، عقرب، تیهو، عقاب و شاهین از جمله گونه های جانوری این منطقه می باشد.
مسیر مرنجاب به دلیل قرار نداشتن در حوزه راه های روستایی کشور امکان دریافت ردیف بودجه ندارد و در چنین شرایطی پذیرش مسئولیت جمع آوری زباله های رها شده در دل کویر مرکزی کمی دور از ذهن می نماید.
به اعتقاد کارشناسان این کاستی ها که محدود به مرنجاب نیست، در شرایطی در حال مخدوش کردن تدریجی چهره گردشگری کویری کشور است که می توانست موجب اشتغال و رونق حوزه گردشگری در سال اقتصاد مقاومتی شود.
پیگیری تخصصی کویرنوردی، آفرود، موتورسواری، سافاری، شترسواری، اقامت و استفاده از آسمان شب در کویر با نظارت دقیق بر فعالیت و کیفیت تورها بسته کامل گردشگری است که نیازمند سرمایه گذاری اندک و توجه بسیار می باشد.
گرچه محدودیت های مالی و رویکردهای جدید مدیریت منابع اجازه ورود 100 درصدی بخش دولتی را به این فعالیت ها نمی دهد اما استفاده از سرمایه بخش خصوصی در سایر کشورها با موفقیت همراه بوده، در شرایطی که استفاده از این ظرفیت تا کنون در دیدارها و گپ و گفت های مسئولان جایی نداشته و شاید طبیعی باشد که سرمایه گذاران نیز تمایلی برای فعالیت در بخش گردشگری کویری ندارند.
گام هایی هر چند کوچک و اقدام هایی هر چند اندک در این چند سال شاهد بودیم و قول های مساعدی نیز برای رسیدگی به مرنجاب در سال جاری داده شده اما واقعیت این است که حتی در صورت عملی شدن آنها، همچنان راه درازی تا به رسمیت شناخته شدن کویر به عنوان ظرفیت گردشگری پیش روست.
ضرورت چشم اندازی بلند مدت و یک برنامه جامع در سطح کلان برای ساماندهی، جلب سرمایه گذاری و رونق گردشگری کویری کشور احساس می شود و به نظر می رسد میراث فرهنگی، منابع طبیعی، محیط زیست و فدراسیون اتومبیلرانی می بایست وارد عمل شده و راه های بهره برداری ایمن و آسان از این ظرفیت خدادادی را تدوین کنند.
تاکید علاقه مندان، دوستداران محیط زیست و فعالان گردشگری بر تدوین برنامه ای جامع از آن جهت قابل تامل است که اقدام های مقطعی و مطالعه نشده می تواند منجر به هدر رفتن منابع مالی، بروز برخی آسیب های فرهنگی و اجتماعی، وارد آمدن آسیب های جبران ناپذیر و آلودگی های زیست محیطی نقاط کویری کشور از جمله در مرنجاب شهرستان آران و بیدگل واقع در شمال استان اصفهان شود.