ریشه فرزندآزاری در عزت نفس پایین است

مدیر مرکز مشاوره صدرا گفت: فرزندآزاری ریشه در عزت نفس پایین دارد و اگر والدین عزت نفس داشته و برای فرزندانشان نیز عزت‌نفس قائل شوند مشکلات در این حوزه کمتر می‌شود.
محمدعلی جمشیدی در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با کودک آزاری به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی اظهار کرد: کودک آزاری جنبه‌های جسمی، جنسی و عاطفی دارد که متاسفانه امروزه در جامعه شاهد آسیب در هر سه بخش هستیم.
وی با بیان اینکه سیاست‌های کلی باید به سمت پیشگیری از کودک‌آزاری سوق پیدا کند، افزود: اولین محور توانمندسازی کودکان است؛ به عنوان مثال تربیت جنسی کودکان باید به‌گونه‌ای انجام شود که "قدرت نه گفتن"، "ابراز وجود" و "عزت نفس" در کودک نهادینه شود تا برای مثال در صورتی که مورد تعرض جنسی قرار گرفت توان نه گفتن و دفاع از خود را داشته باشد.
لزوم توجه ویژه به تربیت جنسی کودکان
جمشیدی ادامه داد: محور دوم در بحث کودک آزاری والدین هستند؛ باید به والدین شیوه صحیح تعامل با کودکان را آموزش داد تا برای رسیدن به اهدافشان از آزار و اذیت جسمی و عاطفی استفاده نکنند؛ زیرا والدین به دلیل عدم آگاهی از سبک های تربیتی و روشهای اصلاح و تغییر رفتار، نوع تربیتشان به صورت آزار و اذیت، تهدید عاطفی و تنبیه جسمی است.
مدیر مرکز مشاوره صدرا به اهمیت آگاهی بخشی به کسانی که در ارتباط با کودکان هستند تأکید کرد و گفت: در بحث کودک‌آزاری والدین و مربیان کودک جمعیت هدف هستند اما به دلیل غیر قابل جبران بودن آثار کودک آزاری جنسی بیشترین توجه باید به تربیت جنسی کودکان باشد.
خط سیر تاریخی در تحول نگرش به کودکان
جمشیدی با اشاره به اینکه در طول تاریخ نگرش‌های متفاوتی به حضور کودک در جامعه و خانواده وجود داشته است، بیان کرد: در نگرش اول والدین مالک فرزندان خود بوده و آنها را جزئی از دارایی خود می‌دانستند، بنابراین می‌توانستند هر تصمیمی در مورد فرزندان گرفته و حتی آنها را خرید و فروش و یا زنده به گور کنند؛ در نگرش دوم کودکان نیازمند مراقبت والدین بودند و والدین وظیفه جلوگیری از عوامل خطرساز را داشتند، گرچه در این مرحله بد رفتاری کمتر شد.
امروزه نگرش به کودکان نه غربی و نه اسلامی است
این روانشناس و مشاور خانواده با بیان اینکه در نگرش های اول و دوم نگاه دینی وجود نداشت، افزود: در نگرش سوم که ریشه در فرهنگ اسلام و قرآن دارد والدین کودکان را امانت الهی دانسته و به همین دلیل کودکان را همچون والدین صاحب حقوق و جایگاه می‌دانستند؛ در این مرحله بخشی از مشکلات حل شد اما متاسفانه امروزه نگرش به کودکان نه غربی و نه اسلامی است.
مدیر مرکز مشاوره صدرا گفت: سبک زندگی هنوز آنطور که باید با آموزه‌های اسلام و فضای تربیت دینی عجین نشده است از این‌رو شاهد کودک آزاری در خانواده‌ها هستیم؛ لذا اگر نگرش‌ اسلامی به کودکان در خانواده‌ها نهادینه شود و والدین خود را امانت دار بدانند نه مالک بی قید و شرط می‌توان منتظر بود کودک آزاری به حداقل برسد.
دیدگاه اسلام نسبت به کودکان
جمشیدی در رابطه با نگاه دین به کودکان، گفت: اسلام کودکان را هدیه‌های الهی و فرزند صالح را گلی از گلهای بهشت می داند، که سبب می‌شود گناهان انسان آمرزیده شده و فرزندپروری خوب باعث نظر لطف خداوند به انسان می شود، همچنین امام سجاد(ع) در مناجاتی میفرمایند خدایا به من توفیق بده تا بتوانم به فرزندانم نیکی کنم؛ بنابراین در ادبیات دینی نیکی به فرزندان یک توفیق الهی است چراکه نگاه به فرزندان نگاه امانتداری و نه مالکیت است.
وی افزود: مصادیق فرزندآزاری مانند بدرفتاری‌های جسمی و عاطفی، غفلت از فرزندان و نیازهای آنها، استثمار کودکان و عدم مراقبت جسمی و روحی و روانی از فرزندان در نگاه دینی جزء رذائل اخلاقی مطرح می‌شود و انسان مومن معتقد است در روز قیامت از نوع رفتار با فرزندان از او پرسیده می‌شود پس خود را آماده میکند تا پدر و مادر خوبی برای فرزندان باشد؛ پس اگر نگاه و فرهنگ اسلامی در زندگی نهادینه شود والدین اجازه کودک‌آزاری به خود نمی‌دهند.
کودکانی که بیشتر در معرض آسیب هستند
مدیر مرکز مشاوره صدرا گفت: با بررسی مصادیق کودک‌آزاری میتوان فهمید چه کودکانی بیشتر در معرض آسیب هستند مثلا کودک آزاری جسمی مانند کتک زدن، سوزاندن و خفه کردن و کودک آزاری عاطفی مانند تهدید و اجبار کردن، ترساندن، دست کم گرفتن، تحقیر، تمسخر، تبعیض در خانواده یا محدود کردن بیش از حد فعالیت های کودک است.
وی در رابطه با مسائلی که منجر به کودک آزاری در خانواده ها می‌شود، بیان کرد: تفکرات قالبی درمورد کودکان وجود دارد مثلا کودکان ناخواسته، کودکانی که جنسیتشان مطابق خواست والدین نیست و کودکان با بیماری‌های خاص یا ناقص‌الخلقه زمینه را برای بدرفتاری و کودک آزاری ایجاد می‌کنند زیرا در تفکرات قالبی انسان‌ها این کودکان ارزشمند نیستند.
جمشیدی ادامه داد: سبک تربیتی "پدرسالار" خود تولید بدرفتاری با کودکان میکند یا "بزرگسال سالاری" در خانواده که خواهر یا برادر بزرگتر فرزندان کوچکتر را مورد آزار و اذیت قرار دهد سبب کودک آزاری در خانواده می‌شود؛ همچنین کودکانی که به لحاظ روحی و روانی جزء عقب مانده‌های ذهنی هستند بیشتر مورد آسیب قرار می گیرند.
کودک‌آزاری عاطفی یک بحث فرهنگی است
مدیر مرکز مشاوره صدرا با بیان اینکه کودک آزاری عاطفی یک بحث فرهنگی است، گفت: بسیاری از خانواده‌ها از مصادیق کودک‌آزاری عاطفی آگاه نبوده و نمی‌دانند رفتارهایشان از مصادیق کودک آزاری عاطفی است؛ نهادهای اجتماعی-فرهنگی نیز نتوانسته‌اند ارزش‌هایی که باید در فضای تربیتی و خانوادگی باشد را آموزش دهند؛ متاسفانه در این موضوع به آموزه‌های دینی اعتباربخشی نشده است.
وی افزود: خانواده‌ها نمی‌دانند غفلت از کودکان یا تهدید آنها کودک آزاری است و کودک به لحاظ هیجانی آسیب می‌بیند و نادیده گرفتن کودکان و عدم پرداختن به نیازهای عاطفی و روحی و روانی آسیب‌هایی را در سنین بزرگسالی برای آنها به وجود می‌آورد و متاسفانه خانواده‌ها خیلی نگران مشکلات روحی و روانی کودکان نیستند و به مشکلات عاطفی کودکان توجه نمی‌کنند.
جمشیدی در پایان گفت: در کودک‌آزاری عواملی مانند سابقه بیماری در کودک یا والدین، اعتیاد، ناتوانی در مراقبت از کودکان، تک سرپرستی، بارداری ناخواسته، کودک نارس، عقب ماندگی ذهنی، کودکان بیش فعال و وضعیت اجتماعی-اقتصادی ضعیف وجود دارد که سبب غفلت والدین از کودکان می شود اما باید توجه کرد که ریشه همه این عوامل در عزت نفس پایین است.