خطر زلزله خاموش

پدیده فرونشست زمین در بادرود، تهدیدی خاموش برای این منطقه است و به گفته کارشناسان کاهش شدید سطح آب های زیرزمینی مهم ترین دلیل فرونشست زمین در منطقه کویری بادرود است.
به گزارش ایمنااز دیرباز تاکنون یکی از دشت های حاصلخیز و پر آب بوده و کشاورزی مهم ترین پیشه ساکنان این دیار است، همان طور که بیش از ۱۲ هزار هکتار از باغات و مزارع بخش بادرود زیر کشت انواع محصولات کشاورزی و باغی قرار داشت و یکی از قطب های مهم کشاورزی استان اصفهان به شمار می آمد، اما اکنون نزدیک به یک چهارم آن به دلیل بی‌آبی خشک شده است.
از مهم ترین عواملی که این منطقه را با بحران روبه رو کرد، عدم مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی، رعایت نکردن سهمیه برداشت آب توسط برخی کشاورزان و استفاده از روش های سنتی آبیاری موجب شد تا بخش قابل توجهی از منابع آبی موجود در این منطقه خشک شود و سطح سفره های زیر زمینی به شدت پایین بیاید این مساله موجب شده تا حفره های تهی از منابع آبی در اثر وارد آمدن فشار طبقات فوقانی زمین فرو بریزد و پدیده فرونشست زمین در بسیاری از مناطق اتفاق بیفتد.
فرونشست زمین، پدیده ای خطرآفرین و زلزله ای خاموش است که بی توجهی به آن ممکن است به خسارت مالی، جانی و حتی بحران های اجتماعی منجر شود، اما با این وجود، این پدیده قابل پیش بینی و پیشگیری است.
محمد رهگشای، استاد زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران با اشاره به آسیب جدی پدیده فرونشست به زمین های کشاورزی اظهار کرد: فرونشست پدیده ای است که می تواند در مساحت های چندین هکتاری و به ارتفاع تا چند متر، اتفاق بیفتد و باعث آسیب های جدی به زمین های کشاورزی و ساختارهای شهری شود.
وی با بیان اینکه عامل اصلی این پدیده، خشکسالی های پی در پی و برداشت های بی رویه از منابع و سفره های آب های زیرزمینی است، گفت: سفره های آب های زیرزمینی دارای یک بستر رسی هستند که از فرارِ آب جلوگیری کرده و همانند اسفنج آبِ زیادی را در خود نگهداری می کند.
این استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: در منطقه بادرود، این لایه های رسی به تناوب در اعماق مختلف و با ضخامت های متریک وجود دارند در حالی که سفره زیرزمینی آبِ خود را از دست بدهد، لایه رسی با خشک شدن تدریجی، فشرده و شکننده می شود و زمینِ بالای آن فرونشست می کند؛ متاسفانه این فرآیند برگشت ناپذیر است.
رهگشای با اشاره به عواملِ مهمِ پیشگیرانه از پدیده فرونشست در منطقه بادرود گفت: جلوگیری از برداشت بی رویه آب از سفره ها و منابع آبی زیرزمینی و نظارتِ دقیق بر بیلانِ سفره‌ها با توجه به میزانِ نزولاتِ جوی محدود در این رابطه بسیار مهم است
وی دومین عامل را نظارت و بازبینیِ طراحیِ ساختارهای شهری و هدایت آبهای سطحی در مسیرهای قابل نفوذ به منظور تغذیه مستمر آبخوان ها و تزریقِ طبیعیِ آب های روانِ سطحی عنون کرد و گفت: عامل سوم دقت در ایجادِ پوشش گیاهی منطقه است و کاشتنِ درخت در محیطی که با کمبودِ آب های سطحی مواجه است باعثِ عمیق تر شدنِ ریشه های درخت برای تغذیه خود از سفره های زیر زمینی شده و در نهایت باعث خشک شدنِ لایه های رسیِ کم عمق می شود.
فرونشست زمین کویر بادرود در ناحیه پایین دست چاه های قلعه گوشه
عبدالعظیم شکاری از فعالان محیط زیست بادرود با اشاره به برداشت های بی رویه آب های زیرزمینی اظهار کرد: برداشت بی رویه آب های زیر زمینی چه به صورت مجاز و چه به صورت غیر مجاز باعث شده است تا با خارج شدن آب از منفذهای زمین، تراکم مواد خاکی بیشتر و شکاف در سطح زمین و خرابی ساختمان ها ایجاد شود.
رییس انجمن حافظان محیط زیست بادرود گفت: متاسفانه به علت مدیریت غلط منابع آبی در طول چند دهه گذشته و برداشت غیر اصولی آب های سطحی و زیرزمینی، آینده منطقه بادرود را در معرض خشکسالی قرار داده است و در بازدیدهایی طی چندین سال در کویر بادرود صورت گرفته به یک نتیجه قطعی رسیدیم که دقیقا فرونشست زمین کویر بادرود در ناحیه پایین دست چاه های قلعه گوشه، قابل مقایسه با دیگر مناطق این کویر نبوده و یکی از علت های اصلی آن برداشت بی رویه آبهای زیرزمینی چاه های کشاورزی حوزه قلعه گوشه است.
وی تصریح کرد: فروریزش و فرونشست می تواند در اثر پدیده های طبیعی زمین شناسی مانند زمین لرزه، انحلال سنگ های گچی، نمکی یا آهکی، آب شدن یخ ها و تراکم نهشته ها، حرکت های آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمین یا فعالیت های انسانی مانند معدن کاری، برداشت سیالات زیرزمینی مانند آب های زیرزمینی، نفت یا گاز ایجاد شود، اما به گفته کارشناسان این حوزه کاهش شدید سطح آب های زیرزمینی مهم ترین دلیل فرونشست زمین در منطقه کویری بادرود است.
سالانه شش میلیارد متر مکعب از ذخایر آب های زیر زمینی استفاده می شود
پیش از این سید مسعود میرمحمد صادقی، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان اصفهان در نشست با مسئولان شهرستان نطنز با بیان اینکه دشت شهرهای بادرود و خالدآباد به عنوان دشت های نمونه کشوری در بحث ذخیره آب انتخاب شده اند، اظهار کرد: پس از اقدام های انجام شده پیرامون کنترل آب در این دشت ها و هوشمندسازی کنتور چاه ها، سطح آب در سفره های زیرزمینی نه تنها کاهش پیدا نکرد، بلکه دو سانتی متر نیز افزایش یافت.
وی افزود: سالانه شش میلیارد متر مکعب از ذخایر آب های زیر زمینی استفاده می شود که از این میزان حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون متر مکعب آن سهم استان اصفهان است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان اصفهان با بیان اینکه بحران آب یک پدیده سراسری است و باید با تعامل و همکاری از آن عبور کرد، گفت: چاه های غیر مجاز زیادی در استان اصفهان وجود دارد که باعث تشدید شدن بحران آب و افت شدید سطح آب در سفره های زیر زمینی شده است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بیش از ۱۷۵ حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق کشاورزی در منطقه بادرود وجود دارند که روزانه هزاران لیتر آب از آنها برداشت می شود.

•