نرخ شیوع اعتیاد زنان در اصفهان به ۶ درصد رسیده است

اعتیاد به مواد مخدر یکی از معضلات اصلی جامعه جهانی است و در واقع نوعی بیماری بشمار می‌رود که ایجاد آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. در این میان به‌دلیل نقش زنان در شبکه خانواده و جامعه، اعتیاد آنها علاوه بر آسیب بر خود فرد، آسیب‌های بسیاری را نیز به سلامت خانواده و جامعه وارد می‌کند.
به گزارش ایمنا، گرایش مردان، زنان و جوانان به مواد مخدر و قرص‌های روانگردان زنگ هشداری برای مسئولین است که بدانند جامعه با صنعت شادی آشنایی ندارند و به دنبال شادی های کاذب می روند. در این میان گرایش زنان به مواد مخدر نیز موضوعی است که باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد؛ ضمن اینکه نحوه برخورد با زنان معتاد به عنوان بخشی از بیماران، نیازمند توجه جدی است و نباید به گونه ای باشد که این زنان از بطن خانواده و جامعه طرد شوند.
جامعه باید به این باور برسد که اعتیاد در زنان نوعی بیماری و نشات گرفته از بیماری‌های روحی و روان است. نداشتن اعتماد، وجود دیدگاه‌های منفی و عدم حمایت جامعه از زنانی که به بیماری اعتیاد دچار شده اند و این موضوع که حضور زنان معتاد را عامل بی بند و باری فساد می‌دانند از جمله عوامل باز دارنده‌ای است که آنها را از ترک اعتیاد دور می‌کند و در نتیجه پیامدهای غیر قابل جبران و مخربی را برای جامعه در پی خواهد داشت.
آنچه می خوانید گفت‌وگو با احسان شریفی کارشناس پژوهشی ستاد مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان درباره معضل اعتیاد در زنان است.
آمارها درباره مصرف مواد مخدر در زنان تا چه اندازه دقیق است؟
تحقیقات آماری کشور در خصوص گرایش و مقدار مصرف مواد مخدر در زنان تحقیقات علمی و غنی نیست و نمی توانیم به طور دقیق بگوییم که اعتیاد در زنان از چه سنی شروع می شود و در این‌باره تنها می توان تخمین زد. نرخ شیوع با اعتیاد کاملاً متفاوت است. نرخ شیوع به این معنا است که فرد، یک هفته یا یک ماه و یا یکسال گذشته مواد مصرف کرده است ولی اعتیاد به معنای مصرف روزانه مواد مخدر است که فرد در روز یک یا دو بار به مواد دسترسی دارد و در تمام آمارها نرخ شیوع مصرف مواد و نه اعتیاد، مورد نظر است.
سال۹۰ برای کشور نرخ ۲.۶۵ شیوع مواد مخدر تخمین زده شد که اصفهان در رتبه ۱۹ کشوری قرار داشت و در تحقیقاتی در سالهای ۹۴ و ۹۵ انجام شد نرخ شیوع بیش از ۵ در صد بود که این نرخ برای اصفهان به میزان ۲.۴ تخمین زده شد و بر اساس این نرخ، اصفهان در رتبه ۲۳ کشوری قرار دارد که نشان دهنده عملکردهای مثبت دستگاه‌های عضو شورا است.
منظورتان چه شورایی است و اعضای آن چه کسانی هستند؟
بر اساس مصوبه یا قانون مجمع مصلحت نظام که در سال ۸۹ اصلاحیه آن صورت گرفت ستاد مواد مخدر راه اندازی شد که دستگاه‌های ستاد وظایف متعددی دارند و اطلاعات، ناجا، اداره بهزیستی، علوم پزشکی، اداره ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی، شهردای و شوراها را شامل می شود و در همه استان‌ها نیز وجود دارد. رییس هماهنگی شورا استاندار است و کمیته‌های مختلفی زیرمجموعه این ستاد است که کمیته ستاد مبارزه با عرضه مواد مخدر، کمیته درمان وحمایت اجتماعی، کمیته توسعه مشارکت های مردمی و کمیته پژوهشی و حقوقی ازجمله این کمیته‌ها است.
تمام این گروه‌ها و دستگاه های مربوطه عملکرد خوبی در طی سالهای گذشته داشته‌اند و اصفهان نیز در میان استان‌های همجوار توانسته است که از رتبه از ۱۹ به ۲۳ برسد. سال ۹۰ اعلام شد که نرخ شیوع در زنان به ۹ درصد رسیده است و در سال ۹۴ دکتر حمید صرامی مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرد که نرخ شیوع به ۶ درصد رسیده است. اصفهان نیز ۵ میلیون جمعیت دارد و با توجه به آماری که از سنین بین ۱۵ تا ۶۴ سال گرفته شده، نرخ شیوع به ۶ درصد رسیده است.
تا چه اندازه در نوع و روش مصرف مواد مخدر تغییر ایجاد شده است؟
سیستم اعتیاد یک سیستم هوشمند و فعال است و هر روز روش‌های آن‌ها تغییر کرده و پویاتر می شود. در گذشته ممکن بود افراد بر اثر مصرف مواد مخدر لاغر یا سیاه می‌شدند اما الان ماده ای اختراع می کنند که بر صورت و لب ها و هیکل فرد تاثیر نگذارد و حتی ممکن است که صدا و پوست فرد زیباتر هم بشود که همه اینها متاسفانه سوغات صنعتی است.
مواد مخدری که در افغانستان بعد از جمله آمریکا به این کشور تولید می شود سالانه به ۱۰ تُن می رسد که ۳۰ در صد این تولید به مرزهای ایران وارد می شود. ایران منطقه استراتژیکی است که قاچاقچیان دوست دارند این بازار را در دست داشته باشند، البته دولت تمام مرزها را بسته و موانع بسیاری قرار داده اند و اکنون این مواد از راه دریایی به خلیج فارس وارد شده و به استان های کشور می رسد و در نهایت به کشورهای اروپایی نیز ارسال می‌کنند.
مصرف مواد مخدر در زنان عموما از چه موادی شروع می شوند؟
بر اساس تحقیقاتی که درکشور انجام شده است هنوز مصرف مواد از نوع سنتی شروع می شود، یعنی اول تریاک، شیشه و هروئین فشرده مصرف می کنند و در نهایت به مواد صنعتی و روانگردها می‌رسد. شیشه به دلیل داشتن بازار گسترده تبلیغاتی، نظر زنان را به خود جلب کرد ولی هنوز به اندازه مواد مخدر سنتی رشد نکرده است و با توجه به فعالیت هایی که اداره اطلاعات و ناجا انجام دادند آشپزخانه‌های تولید مواد صنعتی در کشور کنترل شده است. نحوه آشنایی زنان با مواد مخدر عموما توسط دوستان در مهمانی‌ها، باشگاه‌های بدنسازی و داروهایی که برای لاغری مصرف می شود و در بعضی مواقع توسط همسر، برادر و یا پدر انجام می شود.
در زنان علاقه به مصرف نوع مادۀ خاصی وجود دارد؟
در سال‌های جدید و با توجه به تحقیقات انجام شده، این نتیجه حاصل شده که مصرف مواد چند کاره شده است. زنان ممکن است شیشه یا تریاک مصرف کنند، هم‌چنین مصرف قرص های روان‌گردان هم در زنان و هم مردان گسترش پیدا کرده است که اثرات مخرب تری دارد و بر فعالیت های مغز تاثیر بسزایی دارد و باعث می شود که فرد دچار اختلال شناختی شود و بر روی تفکر و تلکم تاثیرات منفی می گذارد.
دلایل مصرف مواد در زنان چیست؟
دلایل مختلفی وجود دارد از جمله خانواده یا دوستان یا اگر شوهر مصرف کننده باشد ممکن است زن نیز به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کند. البته زنان نیاز دارند که مواد مخدر را همراه با شخصی مصرف کنند که میان آنها وابستگی عاطفی وجود داشته باشد که این شخص می تواند دوست، شوهر، برادر یا پدر و مانند آنها باشد که همه این افراد می توانند عوامل مصرف زنان باشند.
تحقیقاتی در سال‌های ۹۰ یا ۹۱ بر اساس نتایج مطالعه همایش ملی سلامت روان مطرح شد که نشان می‌داد ۸۰ درصد زنانی که مصرف کننده بودند اختلالات خلقی، اضطراب، افسردگی و بیماری دو قطبی داشتند حتی برخی افرادی که از دردهای قاعدگی رنج می برند برای کاهش درد دارو استفاده می‌کنند که در صدری از داروها مواد افیونی دارد که اگر زنان به مصرف این داروها گرایش پیدا کنند کم کم به مصرف داروها، روانگردان‌ها، مواد سنتی و یا صنعتی روی می آورند.
فرار از منزل و آشنایی با مجرمین نیز از دلایل دیگر مصرف مواد مخدر در زنان است، هم‌چنین گاهی برای اینکه در جمع همسالان خود پذیرش شوند با آنها مواد مصرف می‌کنند، یا فراموش کردن مشکلات و حتی حس کنجکاوی نیز می تواند از دلایل دیگر مصرف مواد مخدر باشد. ضمناینکه در بسیاری از مواقع افراد حس هیجان خواهی دارند و می خواهند نشاطی را در خود به وجود آورند چراکه بسیاری از جوانان جامعه با بحث شادی لذت بخش و صنعت شادی آشنایی ندارند و به همی دلیل به مواد مخدر گرایش پیدا می کنند.
ممکن است فردی حس خود بزرگ بینی داشته باشند یا حتی به شخصت هایی وابسته باشند و یا ممکن است فردی مهرطلب باشد یا کودکیِ مشوشی داشته باشند و یا اینکه مهارت‌های زندگی را بلد نباشند. فرزندپروری را در خانواده یا در مدرسه یاد نگرفته باشند و تصمیم‌گیری درستی ندارند. مهارت های کنترل استرس را ندارند و در نتیجه زمانی‌که وارد جامعه و کار می شوند به مواد مخدر گرایش پیدا می کنند.
اعتیاد در زنان به چه صورت شناخته و تشخیص داده می شود؟
شناخت و تشخیص اعتیاد در زنان بسیار مشکل است. جامعه نسبت به مصرف مواد مخدر در زنان دیدگاه منفی دارد و آن را عامل بی‌بند و باری در جامعه می دانند. زنان معتاد به صورت های اختیاری یا به صورت اجباری به مسائل غیر اخلاقی روی می آورند تا هزینه های خود را به دست آورند و یا گاهی شوهرش از زن و فرزندانش می خواهد که برای هزینه مواد به اقدامات خارج از عرف دست بزنند که چرخه اجباری روسپی‌گری را به وجود می‌آورد.
نقش زنان در گسترش اعتیاد در جامعه به چه صورت است؟
محققان بر اساس پژوهش‌های انجام شده، در حوزه اعتیاد به صورت تخمینی می‌گویند که اگر مردی معتاد باشد یک تا پنج نفر را وارد چرخه اعتیاد می‌کند اما یک زن ۱۰ الی ۱۵ نفر را وارد چرخه اعتیاد می‌کند. زنان زمانی‌که دچار بیماری مقاربتی می شود این موضوع باعث می شود که تعداد بیشتری به بیماری مقاربتی مبتلا شوند و این زنان به یک بمب متحرک برای جامعه به وجود تبدیل می شوند که مسئولین باید به این موضوع توجه داشته باشند و زنان را سریع‌تر کاشناسی و معرفی کنند تا فعالیت های درمانی زنان بیمار آغاز شود، ضمن اینکه درمان زیر نظر سازمان بهزیستی و علوم پزشکی انجام می‌شود و این دو سازمان به این افراد کمک های شایانی انجام می دهند.
عموما اعتیاد در زنان از چه سنی آغاز می شود؟
بحث حرمت نگه داشتن زنان و عفیفه بودن یکی از عواملی است که باعث می شود زنان خیلی دیرتر از مردان به مواد مخدر گرایش پیدا کنند. ممکن است نوجوان ۱۰ سالۀ پسر به هر کجا برود و بیشتر در معرض خطر قرار بگیرد و ممکن است زنی سالم و هیچ گونه اختلالی هم نداشته نباشد و حتی خانواده‌اش نیز همراهش است ولی ممکن است اعتیاد بعد از ازدواج به‌وجود آید.
اعتیاد برای زنان چه پیامدهایی را به همراه دارد؟
زنان در این مورد بیشتر نقش قربانی را بازی می کنند، منزوی و تنها می‌شوند و گرایش به روسپی‌گری و نا امیدی در میان آنها زیاد می شود. سرزنش‌هایی که از سوی اطرافیان و حتی از طرف خانواده انجام می‌شود و ممکن است دیگر خانواده پذیرای او نباشند و از او حمایت نکنند، مثلاً خانواده یا اطرافیان، مردی که معتاد است را راحت‌تر حمایت می کنند تا مواد را تر ک کند اما درمان در زنان بسیار سخت‌تر است.
ممکن است یک مرد در چرخه درمان قرار بگیرد اما در مورد یک زن این طور نیست و به دلیل ویژگی‌ها و ساختار بدنی آنها و حمایت از فرزندانشان و فعالیت‌هایی که در خانه انجام می‌دهند درمان آنها سخت‌تر می شود، حتی ممکن است شوهر وی دوست نداشته باشد که درمان همسرش انجام شود. متاسفانه زنان از حمایت اجتماعی لازم برای ترک مواد برخوردار نیستند و از سویی نیز وابستگی آنها به‌دلیل مسائل مالی به آقایان بیشتر است و به همین دلیل حتی خود آنها ممکن است برای ترک تصمیم نگیرند، ضمن اینکه مصرف داروها در زنان برای کاهش دردها بیشتر از آقایان است.