سلفی با افسردگی

شبکه‌های اجتماعی روزانه بخش زیادی از فرصت و زمان انسان‌ها را به خود اختصاص می‌دهند، تا حدی که تبدیل به بخشی جدایی‌ناپذیر در زندگی روزانه شده‌اند. میلیون‌ها یا شاید میلیاردها ساعت از وقت مردم کره زمین در شبکه‌های اجتماعی صرف می‌شود. عاشقانه می‌نویسند، عکس از خودشان، طبیعت، غذاها یا چیزهایی که دوست دارند می‌گذارند، اخبار می‌خوانند و به صدها شیوه مختلف در دنیای بی‌انتهایی که عمرشان بسختی نزدیک دو دهه می‌شود، وقت می‌گذرانند. از شرایط و تاثیر عمده‌ای که شبکه‌های اجتماعی روی زندگی امروز ما و حتی روحیات انسان‌ها دارند نمی‌توان غافل بود. محققان زیادی در سراسر جهان با فراگیر شدن دسترسی مردم به فضای مجازی و به دنبال آن شبکه‌های اجتماعی وجهه اصلی همت خود را بر تحقیق در مورد تاثیرات این شبکه‌ها بر زندگی امروز بشر گذاشته‌اند. در تازه‌ترین تحقیق که انجمن سلطنتی بهداشت عمومی بریتانیا در خصوص شبکه‌های اجتماعی انجام داده، نتایج جالب توجهی در خصوص تاثیرات یکی از این شبکه‌ها روی مردم جهان به دست آمده است.
اینستاگرام که شبکه‌ای اجتماعی با محوریت به اشتراک گذاشتن عکس برای کاربران است، یکی از شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب در سطح جهان است که در ایران نیز توانسته مخاطبان میلیونی به دست آورد و روزانه صدها هزار نفر از ایرانیان تصاویر مختلف خود را روی این شبکه اجتماعی بارگذاری کنند. انجمن سلطنتی بهداشت عمومی بریتانیا در تازه‌ترین تحقیق خود به این نتیجه رسیده است که کاربران اینستاگرام بیشتر از سایر کاربران شبکه‌های دیگر احساس بدبختی می‌کنند! طبق گزارش این انجمن، اینستاگرام، بدترین شبکه از لحاظ تاثیرات منفی بر سلامت روان جوانان است؛ در حالی که این شبکه‌ها با هدف ایجاد ارتباط و گسترش روابط میان انسان‌ها طراحی شده‌اند، اما به نظر می‌رسد در عمل شاهد اثرات سوء این شبکه‌های ارتباطی هستیم. بیشترین کاربران اینستاگرام را افراد در رده‌های سنی 16 تا 24 سال تشکیل می‌دهند و برهمین اساس طبیعتا بیشترین تهدیدها و آسیب‌ها نیز معطوف به جوانان است. انجمن سلطنتی بهداشت عمومی در گزارش خود آورده که شبکه‌های اجتماعی ممکن است به بحران سلامت روان در میان کاربران جوان دامن بزند.
16 تا 24 ساله‌ها بیشترین مخاطب اینستاگرام
با توجه به آمارهایی که منتشر شده، گروه سنی 16 تا 24 سال از اینستاگرام بیشترین استفاده را می‌کنند و از آنجا که بخش زیادی از شکل‌گیری شخصیت افراد در این بازه سنی صورت می‌گیرد، این شبکه نقش مهمی در صورت‌بندی رفتارهای آنها دارد. نوجوانان به دلیل مواجه شدن با تغییرات روانی، جسمانی و هورمونی در معرض آسیب‌های متعدد هستند. گرچه این قبیل آسیب‌ها حتی پیش از پدید آمدن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سلامت روان نوجوانان را تهدید می‌کرد، اما پدیده اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌تواند آسیب‌های بیشتری را به این گروه سنی تحمیل کند.
کدام‌یک از شبکه‌های اجتماعی مخرب‌ترند؟
در این تحقیق وضعیت پنج شبکه اجتماعی یوتیوب، توییتر، فیسبوک، اسنپ‌چت و اینستاگرام بر وضعیت سلامت روان افراد مورد بررسی قرار گرفته است. برای این مطالعه ۱۴ شاخص موثر بر سلامت روان افراد شامل آگاهی، دسترسی، حمایت عاطفی، خود بیانگری، هویت فردی، ارتباطات اجتماعی، ارتباطات در دنیای واقعی، خشم، افسردگی، تنهایی، خواب، تصویر فرد از بدن خود، قلدری از سوی دیگر کاربران و ترس از دست دادن ارتباط اینترنتی ارزیابی شده است. براساس اندازه‌گیری این شاخص‌ها به ترتیب اینستاگرام بدترین و مضرترین شبکه اجتماعی و یوتیوب بهترین و کم‌ضررترین شبکه اجتماعی شناخته شدند.
سه شبکه اجتماعی دیگر شامل اسنپ‌چت، فیسبوک و توییتر نیز در میانه این طیف قرار دارند. گرچه بسیاری از این ویژگی‌های منفی در روند زندگی و سلامت کاربران اغلب شبکه‎های اجتماعی دیده می‌شود، اما در مجموع اثرات منفی اینستاگرام بر سلامت روان نوجوانان و جوانان بیشتر از دیگر شبکه‌های اجتماعی مورد بررسی در این تحقیق است. البته نباید از نکات مثبتی که در شبکه‌های اجتماعی نهفته و به طور کلی فضای مجازی چشم‌پوشی کرد که در صورت استفاده درست و مدیریت شده از آنها اثرات بسیاری در پی دارد؛ برای مثال می‌توان به افزایش سطح آگاهی عمومی و نحوه تعامل با دیگران را نام برد. حتی تحقیقات نشان می‌دهد کاربران شبکه‌های اجتماعی در زمان سختی‌ها و مشکلات از حمایت عاطفی دوستان مجازی خود سود برده‌اند. همچنین تحقیقات نشان می‌دهد زوج‌هایی که کمتر از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند 11 درصد شادتر از آنهایی هستند که دائم از این رسانه‌ها استفاده می‌کنند.
با توجه به این که مدت زمان رابطه‌های اجتماعی برای زندگی‌های متاهلی مهم است، طبق نتایج به دست آمده یک نفر از هر هفت‌فرد متاهل حاضر در این تحقیق اعلام کرد به دلیل نوع رفتار و عملکرد همسرش در شبکه‌های اجتماعی از قبیل فیسبوک، توییتر، واتس‌آپ و اسکایپ قصد جدایی و طلاق از او را دارد. همچنین دست‌کم یک نفر از هر چهار نفر شرکت‌کننده در این تحقیق اعلام کرده‌اند با همسر خود یک بار در هفته بر سر موضوعات مرتبط با شبکه‌های اجتماعی بحث و جدل می‌کنند و 17 درصد این افراد اعلام کردند روزانه با همسرانشان بر سر عملکرد آنها در شبکه‌های اجتماعی مشاجره می‌کنند و همچنین 58 درصد افراد اعتراف کرده‌اند که رمزهای عبور حساب‌های کاربری همسرانشان را گاه حتی بدون اطلاع آنها می‌دانند؛ از بررسی این آمار درمی‌یابیم که این رویکرد نشان‌دهنده شدت تلاش افراد برای نظارت بر رفتارهای اجتماعی همسرانشان است.
ارسال پست‌ها و استاتوس‌های غیرمفید و مبهم در فیسبوک براحتی می‌تواند تبدیل به عادتی زننده و مخرب در زندگی افرادی شود که غالبا از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. رقابت بی‌پایان برای به دست آوردن لایک بیشتر و کامنت‌های متعدد می‌تواند زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار دهد. همه همت و انگیزه افراد برای جلب رضایت و دیده شدن در شبکه های اجتماعی صرف می‌شود بی توجه به محتوای تولیدی.
براساس آمارهای رسمی، ۹۱ درصد جوانان ۲۴ـ16 ساله در بریتانیا در شبکه‌های اجتماعی به طور فعال عضو هستند. به نوشته یورونیوز، این میزان در گروه سنی 34-25 حدود ۸۹ درصد، در میان گروه سنی 44-35 حدود ۷۰درصد، در میان گروه سنی ۴۵‌تا‌۵۴ حدود ۶۶درصد، در میان گروه سنی 64-55 حدود ۵۱درصد و در افراد ۶۵ سال به بالا حدود ۲۳درصد است.
کاربران اینستاگرام دچار خشم و افسردگی بیشتری نسبت به کاربران سایر شبکه‌ها هستند. کمیت و کیفیت خواب آنها بشدت کاهش یافته و احساس بدتری نسبت به وضعیت بدن، ظاهر و زیبایی خود دارند. ارتباطات آنها با خانواده و اطرافیانشان در دنیای واقعی کم شده و بیشتر احساس تنهایی می‌کنند.
شبکه‌های اجتماعی ارتباط رو در رو و فیزیکی انسان‌ها را کاهش داده‌اند، کاربران شبکه‌های اجتماعی کمتر به دیدار دوستان و بستگان خود می‌‌روند و به جای آن به صورت آنلاین یا ارسال کامنت و گذاشتن پیام با آنها ارتباط برقرار می‌کنند، کمتر با اعضای خانواده خود صحبت می‌کنند و هنگامی که در کنار خانواده هستند همچنان مشغول کار با ابزارهای الکترونیک خود هستند.
منبع: روزنامه جام جم