خشکی در کمین کاشان

بارش های بهاری 1397 گرچه به تن تشنه کویر مرکزی ایران در محدوده کاشان جانی دوباره بخشید اما به رغم جاری شدن سیلاب ها و روان آب ها در سطح شهرها و روستاها، در صورت تداوم الگوی مصرف کنونی نباید چندان هم به روزهای پیش رو خوش بین بود.

به گزارش ایرنا، کاشان نزدیک به یک دهه پیش وارد دوره خشکسالی شده به طوری که بنابر گفته های مسئولان امر رگبارهای بهاری باران و تگرگ امسال نیز مشکل کمبود آب آشامیدنی در این شهرستان را برطرف نکرده است.
گرچه برخی از رودخانه های فصلی و چشمه های تغذیه کننده از آب های سطحی افزایش داشتند اما به گفته کارشناسان، تغییر در سفره های زیرزمینی محسوس نیست.
نیاز بخش آشامیدنی منطقه کاشان پیش تر با انتقال نزدیک به 350 لیتر بر ثانیه آب از زاینده رود و 80 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق با میزان آبدهی 2 تا 20 لیتر بر ثانیه تامین می شد که با توجه به کاهش بارش ها و خشکسالی، هم اکنون آب انتقالی از اصفهان به شدت کاهش یافته است.
این شرایط نشان دهنده لزوم جدی گرفته شدن مدیریت مصرف از سوی همگان می باشد، چرا که ساکنان 11 شهر در محدوده کاشان و آران و بیدگل هم اکنون زیر پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب شهرستان کاشان هستند.
** پیوند تاریخی کاشان و بی آبی؟!
یادآوری این نکته شاید موجب شود تا نگاه دقیق و واقع بینانه تری به موضوع بارش ها و کمبود آب در منطقه داشته باشیم؛ کاشان در 200 کیلومتری شمال اصفهان با بیش از هفت هزار و 500 سال پیشینه به عنوان یکی از مهمترین خاستگاه های تمدن بشری شناخته می شود و اثرهای جدید شناسایی شده مربوطه به دوره پارینه سنگی، قدمت این منطقه را به بیش از 100 هزار سال پیش می تواند برساند.
شاید پرآب نبوده باشد ولی چنین رویش تمدنی به طور قطع بدون دسترسی به منابع آبی ممکن نبوده اما شرایط به جایی رسیده که دشت کاشان با وسعت بیش از هفت هزار کیلومترمربع از سال 1358 دشت بحرانی اعلام شده و امروز همچنان به عنوان یکی از بحرانی ترین دشت های کشور مطرح است.
گرچه منابع آبی کاشان همواره در نتیجه آب و هوای گرم و بیابانی منطقه محدود بوده و از سوی دیگر میزان بارش ها از تغییرات اقلیمی تاثیر گرفته، اما رشد جمعیت و مصرف مدیریت نشده طی سال ها شهرستان را با خطری جدی رو به رو کرده؛ کاهش مستمر بارش و بی آبی!
رئیس اداره هواشناسی کاشان در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: بخشی از مشکلات و نگرانی ها مبنی بر در پیش بودن تابستانی بسیار سخت فروکش کرده اما بارندگی ها نباید موجب گمراهی شود زیرا در این شهرستان همچنان با مشکل کمبود آب رو به رو هستیم.
عباس ارغوانی بیان کرد: بارش های سال زراعی جاری در شهرستان کاشان تا روز دوم خردادماه به 111.9 میلیمتر رسیده در حالی که سال زراعی گذشته در همین مدت 86.8 میلیمتر بارش ثبت شده بود.
وی میانگین بلند مدت بارش ها در شهرستان کاشان را 129.2 میلیمتر عنوان کرد و افزود: بارش های امسال نسبت به سال گذشته 28 درصد افزایش داشته اما در مقایسه با میانگین بلند مدت 14 درصد کاهش نشان می دهد.
*** استمرار کاهش بارش ها
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان در این زمینه گفت: این شهرستان از گذشته های دور به دلیل برخورداری از بارش هایی کمتر از استاندارد جهانی (سالانه 750 میلیمتر) با کمبود آب رو به روست.
محمدرضا اسدی افزود: میانگین بارش ها در کاشان نیز پیش تر نصف میانگین کشوری (120 تا 125 میلیمتر) بود که به دنبال خشکسالی به کمتر از 105 میلیمتر رسیده و از سوی دیگر به دلیل شدت دما 2 هزار و 100 میلیمتر (سه برابر میانگین جهانی) تبخیر داریم.
وی بیان کرد: میزان بارندگی سال زراعی جاری تا پیش از فروردین ماه 30 میلیمتر بود که با بارش های رگباری تا حدودی افزایش یافت اما نمی تواند چندان در شرایط منطقه اثرگذار باشد زیرا بیشتر تبدیل به روان آب شده و از دسترس خارج می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان با اشاره به نگرانی ها از کاهش بی سابقه بارش ها در حوزه زاینده رود اضافه کرد: گرچه بارش های اردیبهشت ماه اندکی سطح آب پشت سد را افزایش داده اما همچنان با مشکل رو به رو هستیم و تنها زمان خشکی از مرداد به شهریورماه تغییر یافته است.
او با اشاره به کاهش ورودی آب کاشان از زاینده رود گفت: ادامه روند کنونی می تواند مشکلاتی شدیدی در شهرستان ایجاد کند که در این راستا اقدام هایی از جمله برای تامین آب اضطراری کاشان صورت گرفته که هم اکنون 65 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
اسدی بیان کرد: بخشی از خط انتقال و حفر چاه ها در 15 کیلومتری کاشان انجام شده و امید است بخشی از کاهش منابع از این محل تامین شود.
وی ادامه داد: همچنین بخشی از آب استحصالی به دلیل فرسودگی شبکه پیش تر از دسترس خارج می شد که با توجه به شرایط، اصلاح 25 کیلومتر از شبکه در کاشان با اعتبار 130 میلیارد ریال در سال گذشته انجام شد و امسال هم این طرح در دستور کار است.
** کم آبی در کاهش بارندگی خلاصه نمی شود
کارشناسان معتقدند مشکلات آبی کاشان همچنان بر جای خود باقی است و افزایش ناگهانی دمای هوا در ماه های پیش رو می تواند منجر به مصرف بیشتر شود که با توجه به کاهش 20 درصدی ورودی خط انتقال زاینده رود، باید برای پیشگیری از قطعی آب و یا آمادگی برای استقبال از روزهایی سخت اقدام کنیم.
این شرایط نگاه ها را به سوی آب های زیرزمینی سوق داده که خود می تواند عاملی برای سرعت بخشی به کاهش سطح آب سفره های زیر زمینی و اضافه شدن مشکلی تازه به فهرست بلند بالای الزامات و کاستی های مسئله آب در شهرستان کاشان شود.
به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان، چاه های آب آشامیدنی با بارندگی های امسال وضعیت بهتری پیدا نکرده و تنها به روان آب تبدیل و سپس از دسترس خارج شده است.
اسدی با اشاره به سرانه مصرف 200 لیتری آب در کاشان بیان کرد: ضرورت دارد مردم مخاطرات بی آبی در منطقه را جدی گرفته و مصرف سرانه را دست کم تا 120 لیتر کاهش دهند زیرا تنها راه پیشگیری از بی آبی، توجه بیشتر و جدی تر همه مردم به الگوی صرفه جویی و مدیریت مصرف می باشد.
ضرورت این تغییر الگوی مصرف آنجا دوچندان می شود که درنگ بیشتری بر شرایط آبی کنونی حاکم بر شهرستان کاشان داشته باشیم؛ زیرا به گفته علیرضا صبوری مدیر امور آب و فاضلاب روستایی کاشان، آب آشامیدنی 55 روستا با 14 هزار و 600 مشترک تامین است اما 15 روستا همچنان زیر پوشش نیستند و به صورت موردی خدمات دریافت می کنند.
*** الزامات گذر از دوره کم آبی
کمبود آب به عقیده کارشناسان امر تنها مربوط به بارش ها نیست و برخی کشورها به رغم برخورداری از بارش های مناسب، به دلیل مصرف نادرست با کمبود رو به رو شدند.
شاهد مثال هوای دلپذیر بهار امسال است که در چنین شرایطی برخی را به اشتباه انداخت و خودروها با آب خانگی شسته شدند؛ هنگام شستن ظرف ها، دوش گرفتن و مسواک زدن مهمترین عنصر آب است و برخی خطر کمبود این مایه زندگی را با بارشی رگباری به فراموشی سپردند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان گفت: گرچه بخش های کشاورزی و صنعت بزرگترین مصرف کننده ها هستند اما بخش خانگی به دلیل در اختیار داشتن آب آشامیدنی باید با توجه به شرایط وارد عمل شده و با کاهش زمان و آب مورد استفاده در هنگام دوش گرفتن (روزانه 15 لیتر)، شست و شوی ظرف ها، استفاده از ادوات کاهنده مصرف برای شیرها و سردوش ها به میزان قابل توجهی از مصرف کنونی بکاهد.
اسدی افزود: چنان با کمبود آب در کاشان رو به رو هستیم که شست و شوی خودروها با آب لوله کشی در خانه ها و کوچه ها هیچ توجیهی ندارد و همه مشترکین باید برای عبور از شرایط دشوار کنونی این موارد مد نظر قرار دهند.
وی با اشاره به آغاز فصل گرما در کاشان اضافه کرد: هر یک دستگاه کولر آبی روزانه بیش از 220 لیتر آب مصرف می کند که تنها نصب یک سایبان موجب کاهش مصرف می شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب کاشان بیان کرد: شماره تماس 122 نیز از شانزدهم خردادماه فعال می شود تا مشترکین علاقه مند پس از نام نویسی در سامانه و ارائه درخواست، از بسته ادوات کاهنده مصرف آب به مبلغ 600 هزار ریال بهره مند شوند.
او تشریح کرد: تیم هایی برای مراجعه حضوری و نصب رایگان پرلاتور و سردوشی در راستای مصرف بهینه آب تشکیل شده و برای کمک به مشترکین مبلغ در 6 قسط کسر خواهد شد.
اسدی عنوان کرد: میزان مصرف آب در کاشان نزدیک به چهار دهه با منابع همخوانی نداشته که باید مراقبت بیشتری داشته باشیم و رعایت راهکارهای پیشنهادی در شرایط کم آبی کنونی می تواند منجر سپری کردن تابستانی آرام در این شهرستان شود.