تاثیر قطعی ۳۰درصدی سوابق تحصیلی؛ به‌نفع یا ضرر کنکوری‌ها؟

تاثیر قطعی ۳۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرده و صدای بسیاری از دانش‌آموزان را بلند کرده‌ است؛ اما این طرح به نفع یا به ضرر کنکوری‌هاست؟ گروهی می‌گویند این طرح برای حذف کنکور ایجاد شده و خوب است و گروهی دیگر می‌گویند با این روند برگزاری امتحانات نهایی حق کنکوری‌ها ضایع می‌شود؛ اما مشکل اصلی تراز کنکور و امتحانات نهایی است.
از سال ۸۶ طرحی در مجلس به جریان افتاد که مربوط به حذف کنکور بود؛ طرحی که هدفش را اینطور عنوان می‌کرد که می‌خواهد برای کم‌کردن استرس و فشار کنکور و اینکه سرنوشت داوطلبان در یک آزمون ۴ ساعته رقم نخورد و در طی چند سال سنجیده شوند، کنکور حذف شود و سوابق تحصیلی ملاک ورود به دانشگاه‌ها شود؛ اما بعد از گذشت چند سال از نظر عملیاتی این طرح به مشکل خورد و اجرایی نشد. به‌همین خاطر سال ۹۲ نمایندگان مجلس طرح دیگری را تصویب کردند به اسم طرح سنجش و پذیرش دانشجو. سرفصل اصلی این طرح این بود که به‌طور مشخص طی ۵ سال، ۸۵ درصد ظرفیت ورود به دانشگاه‌های کشور بدون کنکور و صرفا با سابقه تحصیلی و نمرات امتحان نهایی سال سوم دبیرستان که به‌صورت کشوری برگزار می‌شود، باشد. برای پیشبرد اجرای این طرح هم قرار شد شورایی تشکیل شود تحت عنوان شورای سنجش و پذیرش دانشجو.
تا اینجای کار مشکلی وجود نداشت و هر سال سازمان سنجش تعدادی از دانشگاه‌ها را بدون کنکور اعلام می‌کرد و هر سال تعداد آنها بیشتر می‌شد و در نهایت در حال حاضر که در سال ۹۷ هستیم بیشتر از ۸۵ درصد رشته‌ها و دانشگاه‌ها بدون کنکور هستند. در واقع دانش‌آموز کافی است مدرک دیپلمش را بردارد، به دانشگاه موردنظر برود و ثبت‌نام کند؛ اما برای کمتر از ۱۵ درصد رشته‌های باقیمانده مثل پزشکی، دندان‌پزشکی یا رشته‌های تاپ در دانشگاه‌های معتبر باید در کنکور شرکت و رقابت کنند. مشکلی که وجود دارد این است که طراحان این طرح، برای همین ۱۵ درصد رشته پرطرفدار هم می‌خواهند که کنکور نباشد. این تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور در سال ۹۲ به‌صورت تاثیر مستقیم ۲۵ درصدی بود. تاثیر مثبت هم به این شکل است که لحاظ‌کردن سوابق تحصیلی کمک می‌کرد که رتبه داوطلب بهتر شود.
تاثیر قطعی باشد، نه مستقیم!
تا اینجای کار هم همه راضی بودند و هیچ‌کس اعتراضی نداشت؛ اما از سال ۹۲ باز هم عده‌ای از داوطلبان گفتند که موافق این طرح نیستند و می‌خواستند که تاثیر سوابق تحصیلی نه به‌صورت مستقیم که به‌صورت قطعی باشد. یعنی چه به نفع داوطلب و چه به‌ضرر داوطلب، در نتیجه کنکورش تاثیر بگذارد. این طرح باعث شد که داوطلبان به دیوان عدالت اداری شکایت کنند و در نهایت دیوان رای داد که مصوبه تاثیر قطعی سوابق تحصیلی باطل شود. مجلس نهم باز هم به این قضیه ورود کرد و قانون را به‌نحوی اصلاح کردند که بتواند رای دیوان عدالت را دور بزنند؛ اما باز برای اینکه جو آرام شود و به‌علت تعداد زیاد نارضایتی دانش‌آموزان در کنکورهای ۹۵، ۹۶ و ۹۷ تاثیر به شکل تاثیر مثبت بود تا اینکه الان مجددا شورای سنجش و پذیرش دانشجو تشکیل جلسه دادند و تصویب کردند که تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور ۹۸ به شکل تاثیر قطعی بازگردد.
تاثیر قطعی سوابق تحصیلی چه نتایجی در بردارد؟
در کنکور سراسری برای اینکه رتبه یک داوطلب مشخص شود از سیستمی استفاده می‌شود به اسم ترازبندی. در امتحانات نهایی هم بازه نمرات حداکثر ۸۰ نمره است که بسیار کم‌تر از بازه درصدی نمرات کنکور است. حالا این موضوع چه مشکلی ایجاد می‌کند؟ اگر داوطلبی درس زیست را ۱۰۰ درصد بزند و تراز اول را کسب کند، اگر نمره امتحان نهایی‌اش در این درس ۱۹ باشد، ترازی که این نمره امتحان نهایی می‌دهد، حدود ۸ هزار است.
به‌علت تفاوت سطح و گستردگی داوطلبان و محدودیت بازه نمره‌ای که وجود دارد و اینکه اساسا امتحان نهایی و فلسفه امتحانات مدرسه ایجاد تفکیک بین داوطلبان نیست، تراز نمره امتحان نهایی حتی اگر داوطلبی ۲۰ بگیرد به مرتب پایین‌تر از تراز رتبه کنکور است. حالا اگر سوابق تحصیلی تاثیر ۳۰ درصدی قطعی داشته باشد، چه اتفاقی برای داوطلب میفتد؟
به‌عنوان مثال داوطلب زیست را ۱۰۰ درصد زده و تراز ۱۴ هزار گرفته است، با ۳۰ درصد تاثیر سوابق تحصیلی و ۷۰ درصد کنکور، جمعشان می‌شود ۱۲ هزار و ۲۰۰. یعنی داوطلب با تراز ۱۴ هزار کنکور به‌خاطر تاثیر قطعی سوابق تحصیلی حدودا ۲ هزار رتبه افت می‌کند. حالا داوطلبی را در نظر بگیریم که سوابق تحصیلی برایش حساب نمی‌شود؛ مثلا داوطلب یا قبل از سال ۸۴ دیپلم گرفته که آن زمان امتحان نهایی نبوده و شامل سوابق تحصیلی نمی‌شود یا دیپلم غیرمرتبط دارد و حالا می‌خواهد کنکور تجربی بدهد.
این فرد حتی اگر معدلش ده باشد و زیست را ۱۰۰ بزند تراز ۱۴ هزار را می‌گیرد و از آنجایی که سوابق تحصیلی برایش لحاظ نمی‌شود، همان تراز ۱۴ هزار به او تعلق می‌گیرد. پس با تاثیر سوابق تحصیلی به‌صورت قطعی اگر فردی دیپلم انسانی داشته باشد و کنکور تجربی بدهد یا قبل از سال ۸۴ دیپلم گرفته باشد، سوابق تحصیلی برای او لحاظ نمی‌شود و رتبه بالاتری کسب می‌کند از داوطلبی که نمره ۱۹ در درس زیست گرفته است.
راه‌حل حذف کنکور همین است
در همین میان داوود محمدی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در واکنش به اعتراض دانش‌آموزان به تاثیر قطعی۳۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور گفته است: «به آنها قول می‌دهیم که این مسئله را دنبال می‌کنیم، همچنین مذاکره می‌کنیم تا دوباره این مصوبه مورد بازبینی قرار گیرد. با توجه به این‌که قانون حذف تدریجی کنکور در مجلس شواری اسلامی تصویب شده، ما از وزات علوم و وزارت آموزش‌و‌پرورش خواسته‌ایم آن را طبق قانون اجرایی کنند و راه اجرایی آن نیز همین است. این تصمیم باید گرفته می‌شد و چاره دیگری نبود.
ما باید سوابق علمی دانش‌آموزان را جایگزین آزمونی کنیم که حداکثر دو تا سه ساعت زمان می‌برد و در واقع آن شاخص‌های لازم برای تشخیص توان علمی دانش‌آموزان را ندارد، این در حالی است که سوابق تحصیلی دانش‌آموزان که در دوران دبیرستان به دست آورده‌اند باید با دقت استخراج شود. خانواده‌ها و دانش‌آموزان باید با شرایط کنکور کاملا آگاه باشند؛ ضمن اینکه چگونگی برگزاری امتحانات در مدارس باید با دقت کافی باشد و عادلانه در رابطه با توانمندی‌های یک داوطلب اظهارنظر دقیق صورت بگیرد.»
لزوم نظارت جدی بر امتحات نهایی
با این حال برخی کنکوری‌ها این اتفاق را بی‌عدالتی می‌دانند و معتقدند که در امتحانات هم تقلب و هم در تصحیح اشتباه صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل تاثیر مستقیم سوابق عادلانه نیست. در واقع به‌نظر می‌رسد اگر این طرح برای حذف تدریجی کنکور است، باید نظارت جدی بر امتحان‌های نهایی انجام شود تا از رفتارها و روش‌های سلیقه‌ای جلوگیری شود. در همین میان از یکی از کاربران نوشته است: «یک زمانی فکر می‌کردم کنکور خیلی نامردیه ولی الان به این نتیجه رسیدم با این وضع نظارت مسئولین غیر از کنکور هر راه دیگری در ایران غلط است.»
کاربر دیگری نوشته است: «من سال ۸۸ دیپلم گرفتم؛ الان یک مدرک دارم که هیچ فایده‌ای نداره و می‌خوام دوباره کنکور بدم اما معدلم خوب نیست. اون زمان که ما امتحان نهایی دادیم اصلا حرف از تاثیر مستقیم سوابق تحصیلی نبود، من از کجا می‌دونستم یه روزی معدل سومم تو آینده‌آم تاثیر داره.» کاربر دیگری هم نوشته است: «همه این طرح‌ها منجر می‌شود تا کنکوری‌ها به کلاس کنکور و مدارس غیرانتفاعی میل پیدا کنند. اینا همه برای اینه که ملت بچه‌هاشون رو بفرستن مدرسه غیر انتفاعی و بعضی‌ها به نون و نوایی برسن و هم بچه به راحتی نمره عالی بگیره.»
خبرآنلاین /فاطیما فردوس