تغییر آری، استیضاح...؟

چند ماهی است که در راهروهای مجلس زمزمه استیضاح برخی از وزرای دولت دوم روحانی شنیده می‌شود. نمایندگان از عملکرد تعدادی از اعضای کابینه دوازدهم راضی نیستند. عده‌ای از تغییرات در تیم اقتصادی دولت سخن می‌گویند و بعضی‌ها مشکلات اقتصادی کشور را ناشی از ضعف عملکرد مردان روحانی می‌دانند.

به گزارش ایسنا، ششم تیر بود که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از ارسال نامه مشترک با امضای غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به رئیس‌جمهور خبر داد و خواستار تغییر فوری تیم اقتصادی دولت شد. محمدرضا پورابراهیمی در حاشیه جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در جمع خبرنگاران پارلمانی گفت: اگر رئیس‌جمهور به این مسئله توجه نکند مجلس با استفاده از ابراز قانونی خود به این مورد ورود می‌کند.

وی افزود: از وضعیت اقتصادی این روزهای کشور انتقاد داریم و معتقدیم که دولت با این تیم اقتصادی نمی‌تواند کار چندانی از پیش ببرد. تیم اقتصادی باید جوان و چابک شود و ما انتظارمان را به دولت‌مردان برای تغییر تیم اقتصادی دولت اعلام کرده‌ایم.

این نماینده مردم کرمان و راور یادآور شد: در همین راستا بنده به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی و آقای تاجگردون به عنوان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه نامه‌ای به رئیس‌جمهور نوشتیم و تاکید کردیم که ضرورت تغییر تیم اقتصادی دولت در شرایط کنونی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است که البته رئیس‌جمهور نیز در سخنرانی خود بر این موضوع صحه گذاشته است. به نظر ما عملکرد نامناسب مدیران ارشد اقتصادی طی سال‌های اخیر موجب بی‌اعتمادی روزافزون مردم به تصمیمات اجرایی کشور شده است.

پورابراهیمی همچنین بیان کرد: در این نامه تاکید کردیم ما هم مثل شما از تیم اقتصادی دولت انتقاد داریم و خواستار اصلاح این تیم هستیم و اعلام کردیم انتظار داریم در راستای تغییر تیم اقتصادی دولت اقدام شود گرچه مجلس با استفاده از ابزارها و اختیارات خود می‌تواند نسبت به این مهم اقدام کند، اما خواهش می‌کنیم دولت در این امر پیشگام شده و تغییراتی در تیم اقتصادی خود ایجاد کند.

وی در جایی دیگر اظهار کرد: برخی از اعضای کابینه دولت با جنگ اقتصادی امروز همخوانی ندارند و آقای واعظی در مصاحبه‌ای اعلام کرده نظر آقای روحانی بر تغییر تیم اقتصادی دولت است که امیدواریم هرچه زودتر این مهم صورت گیرد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با تاکید بر اینکه "مطالبه مجلس شورای اسلامی از دولت ترمیم تیم اقتصادی است"، بیان کرد: ما روی کارآمدی تیم اقتصادی دولت حرف داریم و بازنگری در تیم اقتصادی یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

پورابراهیمی با بیان اینکه "استیضاح تیم اقتصادی دولت آغاز شده"، گفت: استیضاح وزیر رفاه در دستور کار است و استیضاح وزیر اقتصاد کلید خورده و ایشان برای پاسخ به سوالات طرح استیضاح به کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی خواهند آمد.

در همان روز محمدرضا تابش نماینده یزد در مجلس شورای اسلامی از نامه جمعی از نمایندگان به رئیس‌جمهور برای ترمیم تیم اقتصادی کابینه خبر داد و گفت: نمایندگان پیش از این از آقای روحانی برای حضور در مجلس دعوت کرده‌ بودند تا جلسه‌ای تعاملی درباره شرایط کشور داشته باشیم اما ظاهرا ایشان عازم ماموریت (اروپا) هستند لذا برای جلوگیری از فوت وقت نامه‌ای مورد وفاق هر سه فراکسیون تهیه شد.

وی همچنین اظهار کرد در این نامه خطاب به رئیس‌جمهور دغدغه نمایندگان نسبت به اوضاع مردم و ضرورت ترمیم تیم اقتصادی کابینه مورد توجه قرار گرفته که نمایندگان در حال امضای این نامه هستند.

این اظهارات تابش و پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس و نامه مشترک او با رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس و جمعی از نمایندگان به رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که اقتصادی‌ها و به طور کلی بیشتر نمایندگان مجلس از عملکرد تیم اقتصادی دولت رضایت ندارند. عدم رضایتی که با توجه به وضعیت ارز و سکه و افزایش لحظه‌ای قیمت‌ها در جامعه هم می‌توان به خوبی آن را حس کرد. بسیاری از مردم از وضع اقتصادی و معیشتی فعلی راضی نیستند. این موضوع حتی می‌تواند به اعتراض هم منجر شود. همان‌طور که در دی ماه ۹۶ اعتراضاتی را که منجر به اغتشاش شد به وجود آورد.

در همان تاریخ رمضانعلی سبحانی‌فر نماینده اصلاح‌طلب مجلس از آغاز تغییرات تیم اقتصادی دولت خبر داد و عنوان کرد: مسائل بانکی، پولی و ارزی کشور ریشه در تصمیمات بانک مرکزی دارد و بر اساس اطلاعات واصله، آغاز تغییرات تیم اقتصادی دولت از بانک مرکزی خواهد بود.

وی همچنین افزود: باید طرح‌های صریح و فوریت‌دار در مجلس تصویب شود و دولت نیز باید هرچه زودتر در تیم اقتصادی خود با نگاه و فکری نو، انعطاف‌پذیر و ریسک‌پذیر تغییر به وجود آورد و بنده مطمئن هستم این مهم در دستور کار رئیس‌جمهور و دولت محترم هم قرار دارد و به زودی این تغییرات را اعمال خواهد کرد.

در چند ماه اخیر بسیاری از نمایندگان مجلس، کارشناسان و سیاسیون از لزوم تغییر در کابینه به ویژه ترمیم تیم اقتصادی دولت دوازدهم سخن گفته‌اند و می‌گویند. نمونه‌هایی از این اظهارات را می‌توان در گفت‌وگوهایی که با ایسنا داشته‌اند، دید.

در این زمینه دبیرکل حزب اراده ملت با اشاره به اینکه ایجاد تغییر و ترمیم در بخش اقتصادی دولت در اولویت قرار دارد، گفت: مهم‌ترین مشکل جامعه ما مسائل معیشتی و اقتصادی است که می‌طلبد دولت کارهای بیشتری در این زمینه انجام دهد و صورت منطقی‌اش همین است که عملکردها ارزیابی شده و کابینه در مقابل فعالیت‌هایش پاسخگو باشد.

احمد حکیمی‌پور همچنین تاکید کرد: سه سال برای دولت فرصت کمی نیست بلکه زمان مفیدی است، پس دولت وارد عمل شود و تعارف هم نکند چرا که دولت امانت مردم است و قرار نیست فردی همیشه در کابینه باشد یا اینکه بگوییم این فرد، سهم فلان جریان است. ضمن اینکه فکر نمی‌کنم آقای روحانی هم به این حرف‌ها اعتقادی داشته باشد.

محسن رهامی عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها هم با اشاره به اینکه جامعه نسبت به بخش اقتصادی دولت به دلیل مشکلات به وجود آمده اخیر در حوزه ارز انتقاد دارد، بیان کرد: ‌اگر دولت می‌خواهد به مطالبات مردم پاسخ دهد باید در حوزه‌های مربوط به صنایع، تجارت، بازرگانی‌ خارجی، اقتصاد و بانک مرکزی تغییراتی ایجاد کند.

در پارلمان محمد قسیم عثمانی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس با تاکید بر ضرورت تغییر سیاست‌های اقتصادی اظهار کرد: جامعه علاوه بر تغییر سیاست‌ها و رویه‌ها انتظار تغییر چهره‌ در بخش مدیران اقتصادی نیز دارد. به نظر من دولت هم از نظر روانی و هم از نظر کارکردی نیاز به ترمیم خصوصا در بخش اقتصادی دارد و باید خودش در این زمینه پیش‌قدم شود. چرا که مجلس ولو برای پاسخ به افکار عمومی هم شده این کار را خواهد کرد و بهتر است این تغییرات با هزینه کمتری اتفاق بیفتد و دولت خودش برای ترمیم بخش اقتصادی کابینه‌ پیش قدم شود.

در همین رابطه پروانه سلحشوری نماینده تهران عنوان کرد: مدت‌هاست که ما بر لزوم ترمیم کابینه تاکید کردیم آن هم در وضعیتی که خود رئیس‌جمهور اعلام می‌کند برخی از وزرایش انگیزه و توانمندی لازم را ندارند این سوال پیش می‌آید که مگر غیر از رئیس‌جمهور کسی است که بتواند کابینه را ترمیم کند؟ چه چیزی مانع می‌شود که او این کار را انجام ندهد؟ اصلا چه مشغله‌ای مهم‌تر از تغییر وزرایی است که عملکرد موفقی نداشته‌اند؟ قطعا رئیس‌جمهور مسئول است و باید ورود پیدا کند.

این عضو شورای مرکزی فراکسیون امید افزود: متاسفانه شاهد تعلل در ترمیم کابینه هستیم. آقای روحانی یادش نرود که مردم در سال ۹۶ با امید به او رای دادند. نباید روزنه‌های امید را بست آن هم در وضعیتی که نابسامانی‌ها جدی شده و تا حدی کنترل امور دشوار شده است. اکنون نیاز به وارد کردن یک شوک در کابینه هستیم به خصوص درباره وزرایی که نشان دادند کارآمدی لازم را ندارند و نمی‌توانند در شرایط بحرانی عملکرد موفقی داشته باشند.

وی با اشاره به نامه‌ ۲۰۰ نماینده به رئیس‌جمهور برای تغییر تیم اقتصادی دولت گفت: ما قبل از بروز بحران خواستار ترمیم تیم اقتصادی بودیم. مجلس تنها می‌تواند وزرا را استیضاح کند. برخی دیگر باید مستقیما از سوی رئیس‌جمهور برکنار شوند. دست دولت باز است. باید به افکار عمومی و صحبت‌های کارشناسان احترام گذاشته و در عین حال از تصمیمات آنی، راهکارهای عجولانی و بدون کار کارشناسی پرهیز کنیم.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم با بیان اینکه "دولتی‌ها به اختلاف بین کابینه اذعان دارند" تاکید کرد: در شرایط فعلی ترمیم کابینه امر محتومی است. دولتی‌ها منکر اختلاف بین خودشان نمی‌شوند، این موضوع را می‌توان به عینه دید به طوری که هیات دولت موضعی را اعلام می‌کند اما یک وزیر عکس آن را عمل می‌نماید.

وی ادامه داد: با وجودی که مجلس هم در جلسه غیرعلنی بر همدلی بین دو قوه تاکید کرد و حتی از دولت خواست که در صورت نیاز لوایحی را به مجلس اعلام کند اما باز هم دولت به وجود تیم اقتصادی متشکل و منسجم نیاز دارد که چنین چیزی در حال حاضر دیده نمی‌شود.

فلاحت‌پیشه افزود: کسانی که نزدیک دولت هستند، می‌پذیرند که همراهی بین کابینه دولت وجود ندارد، اینها همه نشان از ترمیم کابینه دارد به همین دلیل فکر می‌کنم ترمیم کابینه امر محتومی است. حوزه‌های ضعف دولت مشخص است، باید دولت حوزه‌هایی که نیازمند پوشاندن ضعفش است را شناسایی کرده، حوزه‌هایی که در دو بخش نظارتی و معاونتی مشهود است و باید ترمیم شود.

همچنین ابوالفضل ابوترابی عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس با اشاره به ضرورت ترمیم کابینه در شرایط فعلی، بیان کرد: خداوند به هر کسی به یک میزان توانایی داده و هر کسی را بهر کاری ساخته است. میدان رزم نیز مرد خود را می‌طلبد. واقعیت این است که بعضی اعضای کابینه موجود و حتی معاونین رئیس‌جمهور با وجود اینکه انسان‌های خوبی هستند این عزم و این توان را در خیلی از موارد ندارد لذا حتما باید آقای رئیس‌جمهور از توان تمامی افراد با نگاه‌های مختلف سیاسی استفاده کند و کابینه موجود را ترمیم سازد.

عبدالرضا هاشم‌زایی عضو دیگر کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس درباره این موضوع عنوان کرد: دولت باید در وزرای اقتصادی و بقیه بخش‌ها نظیر بانک مرکزی تغییراتی را ایجاد کند. ترمیم کابینه آرامش را به افکار عمومی مردم باز می‌گرداند و به نوعی احترام به مردم است. درست است که شاید ما در این مدت به حدی مدیریت‌ها را تضعیف کردیم که شاید ترمیم کابینه در حل مشکلات چندان موثر نباشد اما همین که به افکار عمومی مردم و نمایندگان احترام گذاشته شود اقدام مثبتی است و با توجه به بحران‌هایی که وجود دارد این اقدام لازم است.

این نماینده تهران در ادامه خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی بخش اقتصادی بیش از هر بخشی نیاز به ترمیم دارد، امروز مشکل ما ناشی از اقتصاد است. ممکن است که مشکلات اقتصادی بعضا به مسائل اجتماعی و سیاسی نیز تبدیل شود اما امروز بحرانی که وجود دارد بحث معیشت، کار، بیکاری و رانت است. ممکن است که شعارهایی نیز به مسائل سیاست داخلی و سیاست خارجی برگردد که بر روی توسعه اقتصادی کشور اثر بگذارد اما نهایتا در راس بحران‌ها اقتصاد قرار دارد و در بخش اقتصادی، دولت باید کابینه خود را ترمیم کند.

جلال میرزایی عضو فراکسیون امید مجلس هم با بیان اینکه "تغییرات در کابینه می‌تواند به حفظ اعتماد جامعه نسبت به رئیس‌جمهور کمک کند و رئیس‌جمهور باید با نگاه کارآمد کردن دولت تغییراتی در دولت ایجاد کند"، تصریح کرد: انتظارات زیادی برای ترمیم کابینه و ایجاد تغییرات در آن وجود دارد. این تغییرات می‌تواند به حفظ اعتماد جامعه نسبت به رئیس‌جمهور کمک کند اما باید به گونه‌ای عمل شود که این هدف محقق شود.

این نماینده مردم ایلام در مجلس ادامه داد: رئیس‌جمهور نباید به گونه‌ای عمل کند که حمایت حامیان خود را نیز از دست بدهد. امروز انتظار عمومی جامعه تغییر کابینه اقتصادی است. در سازمان مدیریت و برخی از وزارت‌خانه‌ها که به نوعی با معیشت و زندگی روزمره مردم سرکار دارند باید تغییراتی ایجاد شود.

نماینده دیگر، ابوالفضل سروش عضو شورای مرکزی فراکسیون امید بود که عملکرد تیم اقتصادی دولت را ضعیف ارزیابی و بر لزوم تغییر تیم اقتصادی تاکید کرد و گفت: زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که دولت می‌خواهد تیم اقتصادی‌اش را عوض کند که اگر این اتفاق نیفتد مجلس ورود پیدا کرده و وزرای صنعت و اقتصاد را استیضاح می‌کند.

وی تغییر تیم اقتصادی کابینه را ضروری خواند و اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی و توقع و انتظار افکار عمومی و بخصوص عملکرد ضعیف تیم اقتصادی دولت لازم است که وزرای صنعت، اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه تغییر پیدا کنند. ما به دولت نامه نوشتیم که تیم اقتصادی‌اش را تغییر دهد، قول داده، زمزمه‌هایی هم شنیده شده که قصد این کار را دارد که اگر این اتفاق نیفتد مجلس در مورد دو وزیر صنعت و اقتصاد استیضاح‌ها را امضاء کرده و قطعا آنها را تا یک ماه آینده با استیضاح عزل می‌کند. این کار ربطی به فراکسیون خاصی ندارد و سیاسی نیست بلکه مطالبه افکار عمومی محسوب می‌شود.

همچنین علیرضا رحیمی عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید با بیان اینکه "رئیس‌جمهور برای تغییرات احتمالی در کابینه منتظر تعیین تکلیف لوایح تفکیک وزارتخانه‌هاست" گفت: مجلس از ترمیم کابینه استقبال می‌کند چون هر تغییری باعث بهتر شدن وضعیت می‌شود. مدیریت کابینه به عهده رئیس‌جمهور است. رئیس‌جمهور گلایه‌هایی از وزرا داشته و وزرا نیز گلایه‌هایی از رئیس‌جمهور دارند که به مصلحت ندیدند آن را در افکار عمومی مطرح کنند، لذا به نظر می‌رسد که حرکت کلی کابینه به سمتی رود که وظایف و تکالیف سنگین برعهده آنها به بهترین شکل انجام شود.

این نماینده تهران در ادامه تاکید کرد: اگر واقعا رئیس‌جمهور احساس می‌کند که وزیری با او همراهی ندارد به لحاظ اجرایی، مدیریتی و قانونی حق جابجایی وزرا و ترمیم کابینه را دارد البته این نباید منجر به اختلال در امور جاری کشور شود. رئیس‌جمهور در جلسه غیرعلنی که با نمایندگان داشتند، اعلام کرد که برای ترمیم کابینه و جابجایی‌ها منتظر تعیین تکلیف لوایح تفکیک وزارتخانه‌ها است و به نوعی انتظار خود از مجلس را مطرح کرد تا در تصویب این لوایح سرعت بیشتری داشته باشند لذا اگر قرار به ترمیمی در کابینه باشد رئیس‌جمهور منتظر تعیین تکلیف این لوایح است تا نسبت به جابجایی وزرا تصمیم گیری کند.

با نگاه به این اظهارات و بسیاری دیگر از اظهار نظرها می‌توان گفت که ترمیم کابینه یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. اما نکته‌ای که می‌توان به آن اشاره کرده ضرورت تغییر در کابینه آن هم بدون هزینه است. ترمیم کابینه می‌تواند به دو صورت انجام شود. یا مجلس با استیضاح وزرا، آن‌ها را از سمت خود برکنار کند تا وزیر قدرتمندتری بر پست وزارت تکیه زند یا خود رئیس‌جمهور دست به کار شود و با برکناری کسانی که نسبت به عملکرد آن‌ها انتقادات فراوانی وجود دارد وزرای کارآمدتری را به دولتش اضافه کند. هر دو راه قانونی است اما از هر نظرکه نگاه کنیم راه دوم هزینه کمتری دارد. طرح استیضاح و رفت‌وآمد وزرا و نمایندگانشان به مجلس، لابی‌هایی که صورت می‌گیرد، ایجاد تنش بین دولت و مجلس و زمانی که از دولت و مجلس در این میان گرفته می‌شود می‌تواند به عنوان هزینه‌های استیضاح مطرح شود.

از طرفی مجلس تنها می‌تواند وزرا را استیضاح و برکنار کند در حالی که علاوه بر چند وزیر، چند نفر از معاونان رئیس‌جمهور و روسای سازمان‌های اقتصادی هستند که عملکرد ضعیف آن‌ها موجب انتقادات فراوانی شده و تنها رئیس‌جمهور می‌تواند آنها را برکنار کند.

به نظر می‌رسد بهتر است روحانی همان‌طور که بسیاری از نمایندگان و کارشناسان گفتند هر چه زودتر نسبت به ترمیم کم‌هزینه کابینه خود اقدام کند چرا که در صورتی که این اقدام انجام نشود، مجلس به این مساله ورود پیدا خواهد کرد پس چه بهتر که هم وقت کمتری از قوا گرفته شده و هم تغییراتی اساسی در وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌هایی که وزرا و روسای آن‌ها عملکرد ضعیفی داشته‌اند صورت گیرد تا شاید قطار اقتصادی کشور که حرکتش کند و در جاهایی دچار اختلال شده، از مسیر اصلی و درست خود خارج نشود و در شرایط فشار همه‌جانبه آمریکا، مردم ایران امید خود را به دولت از دست ندهند چرا که ناامیدی مردم آن هم زمانی که همراه با نارضایتی باشد می‌تواند عواقب وخیمی برای کشور به همراه داشته باشد.