خودکشی واگیر دارد
چند روز پیش عده‌ای از شهروندان اصفهانی شاهد سپری شدن ثانیه‌های پایانی زندگی مرد جوانی بودند که اقدام به خودکشی کرد. خبر خودکشی این مرد به‌سرعت در شهر منتشر شد. یکی از دلایل بازگویی آن تکرار این اقدام در محلی بود که پیش‌ازاین دو دختر دبیرستانی خودکشی کرده بودند. به‌این‌ترتیب در انعکاس خبر جدید هم توسط رسانه‌ها و هم توسط مردم به این محل خودکشی اشاره شد که وجود نرده‌کشی در این مکان مرتفع نتوانسته بود مانع از اقدام مرد جوان شود. اگرچه به دلیل نزدیک بودن یک مرکز اورژانس به محل حادثه در کمتر از دو دقیقه پس از اعلام خبر، هم‌زمان دو واحد اورژانس اعزام شدند، اما شدت صدمات وارده به این مرد بی‌هوش که شامل شکستگی در هر دو پا، دست‌ها، کمر، لگن و ضربه به سر بود، باعث شد باوجود اقدام‌های اولیه اورژانس از فیکس کردن بدن گرفته تا باز کردن راه تنفسی، همگی بی‌نتیجه بماند و مصدوم پیش از رسیدن به محل بیمارستان فوت کند.
مینا عباسپور - اصفهان امروز : چند روز پیش عده‌ای از شهروندان اصفهانی شاهد سپری شدن ثانیه‌های پایانی زندگی مرد جوانی بودند که اقدام به خودکشی کرد. خبر خودکشی این مرد به‌سرعت در شهر منتشر شد. یکی از دلایل بازگویی آن تکرار این اقدام در محلی بود که پیش‌ازاین دو دختر دبیرستانی خودکشی کرده بودند. به‌این‌ترتیب در انعکاس خبر جدید هم توسط رسانه‌ها و هم توسط مردم به این محل خودکشی اشاره شد که وجود نرده‌کشی در این مکان مرتفع نتوانسته بود مانع از اقدام مرد جوان شود. اگرچه به دلیل نزدیک بودن یک مرکز اورژانس به محل حادثه در کمتر از دو دقیقه پس از اعلام خبر، هم‌زمان دو واحد اورژانس اعزام شدند، اما شدت صدمات وارده به این مرد بی‌هوش که شامل شکستگی در هر دو پا، دست‌ها، کمر، لگن و ضربه به سر بود، باعث شد باوجود اقدام‌های اولیه اورژانس از فیکس کردن بدن گرفته تا باز کردن راه تنفسی، همگی بی‌نتیجه بماند و مصدوم پیش از رسیدن به محل بیمارستان فوت کند.
الگوبرداری از خودکشی
از زمان تصمیم نهایی این مرد به پایان دادن زندگی‌اش تا وقوع آن، مدت‌زمان کوتاهی صرف شد اما صحبت از این اتفاق و حاشیه‌های آن همچنان در میان مردم ادامه دارد و پلیس نیز به دنبال تحقیق بیشتر برای ریشه‌یابی این حادثه است. این اتفاق باعث شد تا نگاهی به وضعیت انتشار اخبار حوادث داشته باشیم و بویژه در زمینه اخبار مربوط به خودکشی وضعیت رسانه‌ها و اثرگذاری آن بر مردم را بررسی کنیم. این روزها خطر انتشار اخبار خودکشی در رسانه‌های مجازی به دلیل سرعت انتشار و دامنه فراگیری، بسیار بیشتر از رسانه‌های مکتوب است.
در همین راستا رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در گفتگو با اصفهان امروز گفت: تمام افراد جامعه می‌توانند در پیشگیری از خودکشی کمک کنند. انتشار گسترده و بی‌حدومرز عکس، تصاویر و اخبار مربوط به خودکشی، یکی از بدترین آسیب‌هایی است که دامن‌گیر تمام اقشار جامعه شده است. نوجوانان که به‌نوعی در آسیب‌پذیرترین گروه هدف هستند، در شرایط خاص از این تصاویر الگوبرداری می‌کنند. این در حالی است که مطابق اصطلاحی در روان‌پزشکی، خودکشی امری مسری و واگیردار به شمار می‌رود و افراد جامعه از آن الگو می‌گیرند. به همین دلیل پرداختن به جزئیات این اتفاق در اخبار و رسانه‌ها و اینکه گفته شود با چه وسیله یا در چه محلی این اتفاق رخ‌داده است می‌تواند برای افراد دیگر جامعه قابل‌تعمیم و تکرار بوده و با آموزش غیرمستقیم یک رفتار نادرست رواج پیدا کند.
خودکشی هرگز موفقیت نیست
دکتر مهدی حسن‌زاده در ادامه تصریح کرد: رفتار خودکشی عبارت است از فکر به خودکشی، نقشه برای خودکشی، اقدام به خودکشی و بالاخره خودکشی که منجر به مرگ می‌شود. این روان‌پزشک تأکید کرد: اصطلاح «خودکشی موفق» و «ناموفق» بار معنایی صحیحی ندارد چراکه خودکشی اقدامی نیست که انجام آن یک عمل موفقیت‌آمیز به‌حساب آید؛ بنابراین «اقدام به خودکشی» و «خودکشی منجر به مرگ» دو اصطلاحی است که در تفسیر و توضیح صحیح میزان خودکشی باید مورداستفاده قرار گیرد. او در مورد اینکه چرا برخی از افراد در مواجه با مشکلات دست به خودکشی می‌زنند گفت: خودکشی برخلاف آنچه مردم فکر می‌کنند پدیده جدیدی نیست و اینکه چرا یک فرد به خودکشی فکر می‌کند موضوعی در ابعاد مختلف است. حسن‌زاده خودکشی را پدیده‌ای زیستی، روان‌پزشکی و اجتماعی دانست و افزود: از دیدگاه زیستی این موضوع ناشی از عوامل بیولوژیکی است چراکه خودکشی جدای از افسردگی، در افراد دارای ژن خاص است. او تأکید کرد: از دیدگاه اختلالات روان‌پزشکی می‌توان به عامل افسردگی به‌عنوان مهمترین گزینه اشاره کرد و در مورد علت‌های اجتماعی فقر، تبعیض، بیکاری و فساد اجتماعی می‌توانند متهمان ردیف اول باشند.
راه اندازی خط تلفنی و سازمان پیشگیری از خودکشی
در ادامه رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران در مورد اینکه در بروز خودکشی مسئولیت پیگیری بر عهده چه نهاد یا سازمان اجتماعی است، گفت: هیچ سازمانی مسئول این موضوع نیست حتی در مورد مسائلی که مربوط به حوزه بهداشت است 70 درصد از مسائل بهداشتی خارج از محدوده وظایف وزارت بهداشت است. این در حالی است که وزارت بهداشت به‌نوعی نخستین متولی سلامت جامعه به‌حساب می‌آید. او در ادامه ضمن ارائه پیشنهادی در مورد ایجاد سازمانی که متولی پیشگیری از خودکشی در جامعه باشد، عنوان کرد: چنین سازمانی نیز به‌تنهایی نمی‌تواند تأثیرگذار باشد مگر اینکه تمام سازمان‌ها و حاکمیت‌ها همسو و هم‌جهت با اهداف این سازمان حرکت کنند. ضمن اینکه در بسیاری از کشورها خط تلفنی ویژه کسانی که تصمیم به خودکشی دارند یا به آن فکر می‌کنند وجود دارد که با عنوان «هات لاین» یا خط بحران شناخته می‌شود. این راه ارتباطی در سطح شهر تبلیغ می‌شود و کارشناسان از مردم می‌خواهند اگر کسی از زندگی خسته است یا تصمیم به پایان دادن زندگی‌اش گرفته و نیاز به صحبت دارد با این شماره تماس بگیرد. حسن‌زاده ادامه داد: شخص در حالت بحران تصمیم به خودکشی می‌گیرد، فقط در همان لحظه در این فکر است و ممکن است فردا چنین تصمیمی نداشته باشد؛ بنابراین افکار خودکشی دائمی نبوده و چون تکانشی هستند لحظه‌ای بروز می‌کنند. مصداق فردی که به‌اصطلاح دچار جنون آنی می‌شود؛ بنابراین فایده این خط تلفنی این است که اگر بتواند فرد را در آن لحظه از تصمیمش منصرف کند، در ادامه با کمک متخصصان نیز می‌تواند به وضعیت او کمک کرده و با همدلی او را آرام کند. پس به‌این‌ترتیب در لحظه بحرانی از وقوع خودکشی پیشگیری و جلوگیری می‌شود. او تصریح کرد: در حال حاضر در کشور ما خط تلفن 123 اورژانس اجتماعی وجود دارد اما نخست اینکه برای چندین مورد مختلف ازجمله کودک‌آزاری و همسر آزاری به کار می‌رود و ویژه خودکشی نیست. دوم اینکه هنوز همه مردم از وجود چنین شماره‌ای اطلاع ندارند و از آن استفاده نمی‌کنند.
خودکشی قابل پیشگیری است
حسن‌زاده اضافه کرد: باید در همه ابعاد پدیده خودکشی موردبررسی قرار گیرد؛ مثلا در مدارس و دانشگاه‌ها باید سیستم آموزشی مورد بازبینی قرارگرفته و یا از نظر فرهنگی باید سنجشی صورت گیرد تا از این طریق به علت‌های ایجاد پدیده خودکشی در قالب خودسوزی و آمار آن توجه ویژه شود؛ مثلا خودسوزی در برخی از مناطق مرزی و غربی ایران در میان زنان شایع است و مهمترین دلیل این موضوع می‌تواند ازدواج‌های اجباری باشد که در این مناطق به‌شدت شاهد وقوع آن هستیم. حسن‌زاده با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته بسیاری از مطالب در لفافه بیان می‌شد و این موضوع عاملی بود که نتوان به‌طور اصولی به عواقب و ناهنجاری‌های ناشی از آن رسیدگی کرد. او ایجاد سازمانی برای پیشگیری از خودکشی را که در سال‌های گذشته در کشور وجود داشته و هم‌اکنون جای خالی آن احساس می‌شود اولویتی دانست که باید به آن پرداخت. حسن‌زاده بابیان اینکه چنین سازمانی می‌تواند تا حد زیادی مانع خودکشی افراد شود، افزود: چنین سازمانی در کشورهایی همچون کانادا اجرایی شده و در کشورهایی که سابقه استفاده از چنین سازمان‌هایی را دارند تجارب قابل قبولی داشته است. او با اشاره به اینکه بسیاری از خودکشی‌ها قابل‌پیشگیری است، تصریح کرد: این حرکت نیاز به فعالیت‌های کارشناسانه است تا بتواند بهترین رویکرد را از خود نشان دهند. این در حالی است که معمولا این مراکز دولتی بوده و بدون دریافت هیچ‌وجهی این خدمات و مشاوره‌ها را ارائه می‌دهند. رئیس کمیته پیشگیری از خودکشی انجمن علمی روان‌پزشکان ایران بابیان اینکه دومین علت مرگ جوانان در جهان خودکشی است، عنوان کرد: خوشبختانه در حال حاضر حجم خودسوزی‌ها که خشن‌ترین نوع خودکشی و اعمال خشونت نسبت به خود به‌حساب می‌آید در کشور کاهش پیداکرده اما همچنان بالاترین آمار خودکشی در جامعه مربوط به جوانان است.
هر خودکشی هدر رفتن بخشی از سرمایه ملی است
حسن‌زاده برنامه‌ریزی برای بهبود کیفیت زندگی افراد را حرکت مناسبی دانست و تأکید کرد: هر جوانی دست به خودکشی می‌زند بخشی از سرمایه ملی یعنی عمر مفید جوان یک کشور از دست می‌رود و تأثیرات نامطلوبی نیز در روان سایر افراد جامعه خواهد داشت. او بیان کرد: هنگامی‌که فرد در محیط بسته و به‌دوراز چشم دیگران خودکشی می‌کند یک آسیب داریم اما هنگامی‌که فرد در جمع دست به خودکشی می‌زند چندین نفر درگیر آسیب می‌شوند. این امر باعث می‌شود اختلال استرس پس از حادثه در سایر افرادی که شاهد چنین رخدادی هستند به وجود آمده و این افراد تا سالیان سال ازنظر روانی درگیر این حادثه باشند.