خطر در کمین رگ اقتصاد و تبادلات سیاسی

حسن روانشید- اصفهان امروز: آنچه توانست سرزمین بزرگ پارس را در تاریخ دیرینه آن زبانزد جهانیان کرده و با دورترین فاصله آن یعنی چین متصل کند تنها راه ارتباطی مابین آن‌ها یعنی جاده ابریشم بود که در طول چند هزار کیلومتری خود فرهنگ و اقتصاد را به هم مرتبط ساخت. مسیری که نظیر آن در هیچ نقطه از کره خاکی یافت نشده است. جاده ابریشم از شهرستان توان هوانگ در چین به ولایت کانسو می‌آمد و از آنجا داخل ترکستان شرقی امروز می‌شد و از آسیای مرکزی می‌گذشت. سپس مناطق بیش بالیغ، آلمالیغ، اترار، سمرقند و بخارا را طی می‌کرد و از طریق مرو، سرخس، نیشابور، گرگان، بام و صفی‌آباد وارد ری می‌شد و آنگاه به قزوین، زنجان، شمال همدان و سمت کبودرآهنگ، کوه قولی یابا و اردبیل به تبریز و ایروان می‌رفت و از آنجا به ترابوزان و به یکی از بنادر شام ختم می‌شد. قسمت فرعی این راه از طریق سمرقند به خوارزم، سرای، هشترخان و از آنجا به کنار رودخانه «دن» و بنادر دریای «آژف» پایان می‌یافت. مهمترین کالایی که از ایران می‌گذشت ابریشم بود، اما چون ایرانیان رقم بسیاری از ابریشم خام چین را وارد می‌کردند می‌توانستند تولیدات خود را به هر بهایی که می‌خواستند به کشورهای باختری صادر کنند و این‌گونه با استفاده از بهترین جاده ارتباطی موجود، درآمد کلانی به‌منظور تأمین هزینه‌های جامعه فراهم نمایند که حاصل رایزنی سیاستمداران زمان خود در امر ساخت جاده ابریشم بود. این جاده شبکه راه‌های به‌هم‌پیوسته‌ای با اهداف سیاسی بازرگانی بود که خاور و باختر و همچنین جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا متصل می‌کرد. مسیری که تا قرن پانزدهم میلادی به مدت 1700 سال بزرگترین شبکه ارتباطی دنیا بود. امروز علاوه بر جاده‌ها، ریل‌های راه‌آهن و خطوط کشتیرانی اما سریع‌ترین و مطمئن‌ترین وسیله ارتباطات فیزیکی مسیر هوایی است که با هواپیما امکان استفاده از آن می‌باشد که همین وسیله حمل‌ونقل استراتژیک یکی از چالش‌های ورود کشور به دامنه برجام بود تا بتواند با حذف تحریم‌ها به بازسازی شبکه فرسوده نیم‌قرنی آن بپردازد. اگرچه این قرارداد جهانی با عهدشکنی یکی از اعضای آن به چالش کشیده شد اما این فرصت طلایی موقت را برای ایران ایجاد نمود تا معدودی قرارداد خرید هواپیمای نو و قطعات را با طرف‌های اروپایی منعقد و عددی از آن‌ها را دریافت نماید. امروز جفا است که این مسیر استراتژیک و مهم سیاسی اقتصادی را با کج‌سلیقگی در اولویت‌های استفاده از ارز دولتی به حاشیه فرستاده و خسارات غیرقابل جبرانی را به کشور تحمیل کنیم. اگر جذب توریست را از این طریق نادیده انگاشته و به دیگران فرصت استفاده از موقعیت را بدهیم اما نمی‌توانیم ارتباط سیاسی و اجتماعی و درنهایت اقتصادی که تنها از این طریق قابل انجام است نادیده بگیریم. سیاست‌های جدید اقتصادی و افزایش برابری ارزها باعث شده که پروازهای خارجی برای مقاصد ایرانیان در برخی مسیرها تا سه برابر و در خطوط دورتر مانند ژاپن ۵ برابر شود! نرخ ارز ثانویه شاید کمک کند تا تولید داخلی جان تازه‌ای بگیرد اما این تفاوت‌ها می‌توانند همه امتیازات به‌دست‌آمده برای اقتصاد را نقش بر آب کنند و از سویی خسارات فراوانی به ایرلاین‌های داخلی که قادر به رقابت نیستند وارد کنند. قطع ناخواسته مبادلات سریع و رایزنی‌های بدون فوت وقت و حضور در بازارهای اقتصادی جهان می‌تواند عواقبی جبران‌ناپذیر برای دایره تلاش‌هایی داشته باشد که در دامنه جهانی و تعاملات بین‌المللی به منصه ظهور رسیده است. اگرچه هیئت دولت تصمیم گرفته تا ارز مسافری را حذف نماید که به نظر می‌رسد اقدام پسندیده‌ای در این برهه از زمان باشد اما نباید فراموش کرد با اجرای این مصوبه سالانه رقمی معادل 12 هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی شده که می‌توان همین میزان را به‌عنوان سوبسید برای جاده ابریشم هوایی کشور اختصاص داد تا خدشه‌ای جبران‌ناپذیر به آن وارد نشود.
ادامه دارد