رج به رج رنج زنان قالیباف

دستان پینه بسته مادری نان آور که از سپیده صبح تا سیاهی شب پشت دار قالی می نشیند و با هر گره ای که بر گره دیگر می‌تند، گویا تلخی و شیرینی های زندگی خویش را به تار و پودهای این قالی گره می زند، بی شک قابل ستایش است. به گزارش ایسنا، گویا دستان توانمند قالیبافان روحی در خود دارد که جانی تازه به گل های رنگارنگ قالی می دهد.
زنان و دختران روستایی با ذوق، حوصله و هنری که با روحشان عجین شده گره های قالی را یکی پس از دیگری در هم می‌تنند و به تک تک تار و پودهای آن جانی بی همتا می بخشند. این هنر از مادر به دختر به ارث می رسد و به مثابه ثروتی در دست زنان و دختران است.
از هنر قالیبافی و دستان توانمند قالیبافان هرچه بگوییم، بی شک کم گفته ایم، فقط کافیست یکبار از نزدیک انگشتان زن قالیبافی را دیده باشیم تا از زخم های بند بند انگشتش مشقت و سختی این هنر بی نظیر را درک کنیم.
در هر خطه ای که قالیبافی رونقی حتی اندک داشته باشد، زنان و دختران به امید کمک به اقتصاد خانواده گره بر گره این فرش می گذارند تا علاوه بر اینکه هنر دستان خود را در چهره قالی ها به رخ بکشند، گامی کوچک در امرار معاش خانواده داشته باشند، اما امروز شاید بدون اغراق می‌توان گفت که بر چهره قالیبافی شهرستان گلپایگان غباری از بی توجهی نشسته است!
عدم بیمه تعداد قابل توجهی از قالیبافان گلپایگانی، یکی از دغدغه هایی است که با هر شانه ای که بر دار می کوبند فکر آن رهایشان نمی کند، گرچه تعدادی از آنها هم بیمه هستند، اما گویا به تازگی به آنها گفته شده هر یک از بیمه شدگان باید یک دارقالی در منزل داشته باشند تا بیمه آنها قطع نشود که عملا این کار برای یک زن قالیباف غیر ممکن است.
قاب زندگی همواره پر بود از تصویر مردان و زنانی که روزهای خود را گاه با شادی و یا غم سپری کرده اند، اما دستان پینه بسته مادری نان آور که از سپیده صبح تا سیاهی شب پشت دار قالی می نشیند و با هر گره ای که بر گره دیگر می‌تند گویا تلخی ها و شیرینی های زندگی خویش را به تار و پود قالی گره می زند، بی شک قابل ستایش است.
دختران و زنان قالیباف گلپایگان برای کسب روزی حلال از هنر خود مایه می گذارند، اما روزگاریست که از سر اجبار، چوب حراج بر دست رنج خود زنده اند و آرزوهایشان را تنها پشت دار قالی در سر می پرورانند، گرچه دیگر از آرزوی زنان قالیباف باید گذشت، چرا که آنها اکنون تنها به این فکر می کنند که درآمدشان به اندازه ای باشد که بتوانند خرج بیماری های خود که در اثر سال‌ها پشت دار نشستن نصیبشان شده، را پرداخت کنند تا مبادا باری بر دوش خانواده شوند.

حمایتی از بافندگان قالی نمی شود
مریم سهرابی یکی از افرادی که با راه اندازی کارگاه قالی بافی در گلپایگان چندین نفر را بر سر کار آورده، وی به خبرنگار ایسنا، گفت: از سال 71 کارگاه را تاسیس کردیم، اما برایمان سودی ندارد، هیچ حمایتی از بافنده نمی شود، وقتی برای وام مراجعه می کنیم کسی اهمیت نمی دهد. اگر بتوانیم فرش را برای خودمان ببافیم و بعد آن را بفروشیم سودی که نصیب بافنده می شود بیشتر است که این کار نیاز به سرمایه دارد.
وی ادامه داد: 12 نفر در این کارگاه مشغول به کار هستند که روزانه 13 ساعت کار می کنند، اما همه این افراد بیمه نیستند و به آن تعدادی هم که بیمه هستند به تازگی گفته شده که برای ادامه روند بیمه قالیبافی هر قالیباف باید در منزل خود، دار قالی داشته باشد، در حالیکه این شرایط برای بافنده سخت است و امکان اینکه هر فرد به طور مجزا برای خود در منزل دار قالی نصب کند، وجود ندارد.
سهرابی افزود: هر فرش دستبافی که می بافیم حدود 4 میلیون تومان دستمزد بافندگان آن است در حالیکه واسطه آن را در بازار 9، 18، 25 میلیون تومان و یا بیشتر فروشد. اگر سرمایه داشته باشیم که برای خودمان فرش ببافیم و بعد آن را بفروشیم، سودمان بیشتر است، اما در این راستا هیچ حمایتی نمی شویم، هنوز هم نمی دانیم دلیل این که وامی در این راستا به ما نمی دهند چیست؟ دو سه سال پیش برای دریافت وام، اقدام کردم، اما هنوز هم نتوانستیم وامی را دریافت کنیم.
وی در خصوص اینکه هر ساله یکم خرداد ماه روز فرش گلپایگان است، اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: هر از گاهی به ما می گفتند در تهران نمایشگاه فرش است، اما تا به امروز در این نمایشگاه ها و یا جلساتشان حضور نداشتیم و تنها در زمان رای گیری ها حضور داریم.

از سال 90 هیچ قالیبافی دیگر بیمه نشد
مشاغل خانگی صنعت معدن و تجارت شهرستان گلپایگان نیز در این باره به خبرنگار ایسنا در گلپایگان، گفت: حدود سه هزار قالیباف شناسایی شده و شناسایی نشده در گلپایگان داریم که برخی از آنها بیمه و تعدادی از آنها بیمه ندارند. 560 نفر بیمه قالیبافی هستند و بقیه خودمختار کار می کنند، آمار دقیقی نداریم، اما حدود 1700 نفر از آنها به صورت کارگاهی مشغول به کار هستند و حدود 1800 نفر هم به صورت مستقل کار می کنند.
منصور احمدی ادامه داد: حدود 170 نفر کارگاه قالیبافی در شهرستان راه اندازی و اشتغال ایجاد کرده اند. بیمه قالیبافی یک پنجم بیمه آزاد است، اما دولت از سال 90 به بعد دیگر هیچ قالیبافی را بیمه نکرده است.
وی با بیان اینکه در شهر گلشهر کارگاه های قالیبافی زیادی وجود دارد، خاطر نشان کرد: فرش گلپایگان فرش خوبی است، اما متاسفانه این حرفه را در این منطقه هماهنگ، منسجم و ساماندهی نمی کند. تنها بازار فروش کسانی که ساپورت می شوند، خوب است.
سال 72 گلپایگان رتبه نخست تولید فرش در کشور داشت
مدیرعامل شرکت تعاونی فرش دستباف گلپایگان نیز خصوص صنعت قالیبابی این شهرستان به خبرنگار ایسنا، گفت: شرکت تعاونی فرش در سال 68 توسط جهاد سازندگی تشکیل شد، اما این مجموعه اکنون زیرمجموعه صنعت، معدن و تجارت است که در تولید و توسعه فرش و خدمات دهی به بافندگان از طریق تهیه مصالح مرغوب و گیاهی گام بر می دارد.
محمد سمیعی ادامه داد: در شرکت فرش گلپایگان، فرش بافندگان را به صورت امانی می فروشیم و سه درصد از مبلغ فروش را برداشت می کنیم که جز درآمد تعاونی محسوب می شود، هم‌چنین افرادی از گلپایگان، اراک، تاجران گلپایگانی ساکن تهران و ... خریداران فرش گلپایگان هستند.
وی گفت: فرش های بافته شده، ساروغ است که با طرح های افشان با رنگ های مختلف، لچک و ترنج افشان، نقشه های خشتی نوع بختیار که با مواد ساروغ (گیاهی) بافته می شود.
سمیعی با تاکید بر اینکه متاسفانه به دلیل تحریم ها آن‌طور که باید از صنعت فرش حمایت نمی شود و از سوی دیگر تولید فرش نیز کاهش یافته است، افزود: اگر ارتباط با کشورهای خارجی برقرار باشد، دنیا طالب فرش ایرانی هستند. درگذشته آمریکا خواهان فرش ایران بود، اما اکنون در تحریم هستیم و سایر کشورهای اروپایی نیز به دلیل شرایط سیاسی دیگر خریدار فرش ایرانی نیستند.
وی با بیان اینکه درگذشته بافندگان فرش در گلپایگان زیاد بود، اما به دلیل عدم صادرات فرش از تعداد آنها کاسته شده است، تصریح کرد: فرش ماشینی و خارجی از دو کشور چین و هند رقبای ایران در تولید فرش هستند و در تولید خواسته آمریکا را برآورده می کنند.
مدیرعامل شرکت تعاونی فرش دستباف گلپایگان یادآور شد: در سال 72 به دنبال روابط خوب ایران با کشور های خارجی، قالیبافی در اوج بود، در آن زمان گلپایگان رتبه نخست تولید فرش ایران را داشت.
وی گفت: شرکت تعاونی فرش دستباف گلپایگان 1200 نفر عضو دارد، اما تنها حدود 200 نفر آنها فعال هستند، با این وجود سود سهام برای غیرفعال ها نیز در نظر گرفته می شود. دولت باید از صنعت فرش به خصوص صادرات آن حمایت کند چرا که تا صادراتی نباشد، تولیدی انجام نمی شود. دغدغه یک قالیباف این است که پس از بافت قالی، آیا بازار فروش دارد یا نه؟

برنامه ریزی در صنعت قالیبافی نداشتیم
رئیس صنعت، معدن و تجارت شهرستان گلپایگان با اشاره به وضعیت سخت این صنعت به خبرنگار ایسنا، گفت: اسم وام را گذاشتند تسهیلات، در حالیکه وام ریاضت و سختی است. بودجه تسهیلات همیشه محدود است، مثلا برای گلپایگان 100 میلیون تومان در نظر می گیرند که می توانیم به 20 نفر، پنج میلیون تومان بدهیم درحالیکه تعداد بافندگی بیشتر از این تعداد است.
محسن اتحادی بیمه قالیبافان را موضوع مهمی دانست و تاکید کرد: زمانی فرش گلپایگان جز بهترین ها بود، اما به دلیل اینکه سیستم مارکتینگ، برندینگ و بازار یابی انجام نشد و این صنعت در گلپایگان رها شد و متاسفانه بافندگان در حال آسیب هستند.
وی افزود: اگر بافندگان فرش ساماندهی و نظارت و مواد اولیه آنها به صورت یکپارچه تامین و به شکل هیئت مدیره ای عمل شود و قالیبافان عضو آن باشند و دیگر مواد اولیه توسط شرکتی برای آنها تامین نشود و نظارت دولت بر آن بیشتر شود می توان به رشد قالیبافی و بهبود این صنعت در گلپایگان امید بست.
اتحادی با بیان اینکه فرش گلپایگان جای کار دارد و دارای نقشه های زیبایی است، گفت: فرش گلپایگان با ارسال به فروشگاه های اراک و تهران به قیمت بالایی فروخته می شود، در حالیکه می توان آنها را اینترنتی به فروش رساند و پول آن را به طور مستقیم به قالیباف داد.
وی با بیان اینکه طی چند سال اخیر در زمینه قالیبافی زیاد برنامه ریزی نشده است، خاطرنشان کرد: قالیبافی شغلی سخت و فرسایشی است که متاسفانه درآمد بسیار پایینی دارد. تاکنون برنامه ریزی خاصی برای این قشر انجام نشده، اما امیدواریم تا چند ماه آینده استارت این کار را بزنیم.
رئیس صنعت معدن و تجارت شهرستان گلپایگان وعده داد که تا دو ماه آینده برنامه ای برای کمک و ساماندهی قالیبافان در نظر بگیرد که نخستین گام آن تشکیل بانک اطلاعاتی این قشر است.
در این که همه می دانیم قالیبافی هنری پر مشقت است شکی نیست و شاید همه هم بدانیم که مزد یک قالیباف به اندازه زحمتی که در پشت دار قالی متحمل می شود نیست اما این دانستن ها کافی نمی باشد و مسئولین مربوطه باید به طور جد وارد میدان عمل شوند و در کنار شعار های قشنگ و پر رنگ و لعابی که می دهند برای رفع مشکلات این افراد گام محکم و استواری را بردارند و قدم به قدم در کنار قالیبافان با هر گره ای که دستان هنرمند آنها برتار و پود فرش ایرانی میزند ،مسئولین نیز گره از مشکلات آنها باز کنند.
به گزارش ایسنا، اینکه همواره از اشتغال زایی در روستاها، جلوگیری از عدم مهاجرت روستاییان به شهر، اشتغال پایدار و... سخن گفته می شود بسیار خوب است اما باید این شعارها تا چه زمانی محقق می شود؟ اگر این وعده ها تنها برای امیدبخشی مردم باشد، باید توجه داشت که اینگونه حرف ها همچون مسکنی کم دوام است و تا زمانی که مردم شهرستان ایجاد اشتغال و درآمدزایی را در منطقه احساس نکنند دیگر نمی توانند به این وعده ها دل ببندند. با این وجود قالیبافان گلپایگانی امروز با هر گره ای که بر گره دیگر می گذارند، هنوز به دنبال بارقه ای از امید برای رونق فرش گلپایگان هستند.