والدین؛ متهم ردیف اول اضطراب کودکان

مینا عباسپور- اصفهان امروز: سه سال متوالی است که سازمان بهزیستی استان اصفهان طرح غربالگری اضطراب را روی حدود 2 هزار کودک در مهدهای کودک چهار شهر استان ازجمله اصفهان، کاشان، شاهین‌شهر و شهرضا اجرا کرده است، نتیجه آن هم مشاهده وجود نشانه‌های اضطراب در 42 درصد بچه‌های سه تا پنج ساله بوده است. با توجه به اینکه حساسیت غربال‌گری در این پژوهش بالاست، معیار و استاندارد خروجی کمی سخت‌گیرانه قلمداد می‌شود و آمار خروجی آن معمولا عدد بالایی است؛ اما در ادامه کودکانی که نشانه اختلال اضطرابی در آنها مشاهده‌شده است به مراکز مشاوره اعزام و معرفی می‌شوند تا مورد بررسی‌های بالینی بیشتر قرارگرفته و علت اختلال اضطرابی‌شان مورد کندوکاو قرار گیرد. طبیعی است در بخشی از این کودکان وجود اضطراب تشخیص داده نمی‌شود و آمار نهایی میزان کمتری از عدد اعلام‌شده خواهد بود.

ارجاع 800 خانواده به مراکز مشاوره از سوی بهزیستی اصفهان

مجتبی ناجی، معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان دراین‌باره به اصفهان امروز می‌گوید: اختلالات اضطرابی در جامعه به این میزان نیست و با احتساب تمام اختلالات روان‌پزشکی که بیش از 100 نوع هستند، تنها 23 تا 24 درصد کل افراد جامعه به آن مبتلا هستند؛ بنابراین میزان ابتلا به اختلال اضطرابی در یک گروه سنی قطعا 42 درصد نیست و تنها نشانه‌های آن مشاهده‌شده است. این در حالی است که آنچه از اختلالات روانی در اصفهان مشاهده‌شده با بقیه شهرهای کشور تفاوت چندانی ندارد. در راستای طرح غربال‌گری نیز حدود 800 خانواده را به کلینیک‌ها ارجاع داده‌اند اما باوجوداینکه دولت بودجه‌ای را به مشاوره این خانواده‌ها اختصاص داده است ممکن است همه از آن استقبال نکنند، بنابراین عدد دقیقی از میزان نهایی تشخیص این اختلال به دست نیامده است.

امنیت روانی کودک تنها توسط پدر و مادر تأمین می‌شود

در واکاوی بروز اختلال اضطرابی در کودکان به‌سادگی می‌توان این نکته را مشاهده کرد که کودک به‌تنهایی نگرانی خاصی مانند تأمین مسکن و شغل ندارد، بنابراین اضطراب او متأثر از محیط خانواده است. درواقع آنچه از رفتار محیط خانواده و پدر و مادر به کودک منتقل می‌شود عامل ایجادکننده اضطراب خواهد بود. در همین راستا افشین طباطبایی، پژوهشگر حوزه خانواده به اصفهان امروز می‌گوید: علت اصلی بروز اضطراب در کودکان روابط پدر مادر و محیط زندگی است. چون امنیت روانی کودک از وجود پدر و مادر، رابطه احساسی و عاطفی این دو نفر و رفتارهای فردی‌شان با کودک تأمین می‌شود. علت دیگر این است که پدر و مادر در گیرودار رفتارهایی هستند که زندگی امروزی و شهری به آنها تحمیل کرده است. مثل اینکه سال‌هاست دیگر خبری از خانه‌های هزار متری با حیاط‌های بزرگ و باغچه‌های سرسبز نیست. خانواده امروزی در خانه‌های کوچک و فضاهای بسته آپارتمانی زندگی می‌کنند که تحرک در آنها کم است. این فضاهای محدود باعث می‌شود کودک دائم به فضای بسته برخورده و مجبور شود در خود فرو برود، پای تلویزیون بنشینید یا مشغول بازی‌های کامپیوتری شود که خود آن بازی‌ها به کودک استرس وارد می‌کند و از همه مهمتر اینکه تحرک را از او می‌گیرد.

فشار جامعه، تنگنای خانواده

طباطبایی ریشه دیگر اختلالات اضطرابی را در وضعیت معیشتی این روزها دنبال می‌کند و ادامه می‌دهد: در وضعیت کنونی پدر و مادر هر دو مجبورند برای تأمین نیازهای اقتصادی خانواده کار کنند که این امر تمام جنبه‌های خانواده را تحت تأثیر قرار داده و بچه‌ها از این معضلات مستثنا نیستند. پدر و مادری که خسته و مضطرب از کار و محیط خارج از منزل هستند این اضطراب را به کودکان خود منتقل می‌کنند. درصورتی‌که 50 سال پیش مادران استرس و اضطرابی نداشتند چون عناصر و عوامل ایجادکننده آن به شکل امروزی وجود نداشت؛ اما امروز عوامل متعددی همچون ترافیک شهری، آلودگی هوا، فضاهای تنگ و کوچک آپارتمانی، آلودگی صوتی، فشار و کنترل‌های محدودکننده پدر و مادر در تربیت کودک از عوامل ایجادکننده استرس هستند.

ورزش، غذای خانگی، تحرک راهکار پیشگیری از استرس

با توجه به تغییر شیوه زندگی امروز و محدودیت منابع موجود در زندگی مدرن شهری قطعا نمی‌توان به گذشته بازگشت و راهکاری در شیوه زندگی قدیم را برای حل معضلات امروزی یافت. بلکه باید بر اساس شرایط موجود راهکاری برای رفع و یا کاهش اضطراب و استرس در زندگی امروزی پیدا کرد. این پژوهشگر حوزه خانواده معتقد است: قطعا برای کاهش اضطراب پدر و مادرها و جلوگیری از انتقال آن به کودکان راهکارهایی وجود دارد. راهکار اصلی این است که پدر و مادر فعالیت اجتماعی مانند ورزش را به‌صورت جدی انجام دهند. چون ورزش استرس را دفع می‌کند و بسیاری از تنش‌ها را از بدن افراد خارج می‌کند. همچنین از خوردن فست فود اجتناب کنند چون این ادویه‌های موجود در این نوع غذا استرس و تنش را در افراد بالا می‌برد. راهکار دیگر این است که برای فرزند خود محیط باز فراهم کنند که در آن شرایط سروکله زدن با گل، پرنده و طبیعت فراهم باشد و کودک به‌جای درگیر شدن با عوامل استرزا با آنها سرگرم باشد. درواقع پدر و مادر باید تا جای ممکن حداقل روزی یک‌ بار کودک خود را از فضای خانه بیرون ببرند تا او کمی بدود، بازی کند و سرگرم باشد و اجازه دهند اگر انباشتی از استرس در او ایجادشده باشد از این طریق تخلیه شود.