وقتی قدر گوهر را نمی‌دانیم

گروه اقتصاد - فاطمه کاویانی: سنگ‌های قیمتی چهارمین رشته سودآور دنیا به‌حساب می‌آیند اما برای افزایش ارزآوری توسعه و ارتقای تجهیزات در این زمینه چندان موردتوجه نبوده است. همیشه وجود صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات خام در تمام حوزه‌ها تأثیرات زیادی را از خود به‌جای گذاشته است و توانسته در صادرات و به دنبال آن صرفه‌جویی ارزی بویژه در شرایط بحران اقتصادی موجود کمک‌کننده‌ای به بازار پرتنش باشد. این بار نبود صنایع و تجهیزات در بخش سنگ‌های قیمتی عاملی شده که بازار ارزآور و پرسود این بخش به دست فراموشی سپرده شود و عملاً چراغ توسعه صادرات در این بخش خاموش شود. فراوری سنگ‌های قیمتی فرصت سرمایه‌گذاری مناسبی ایجاد می‌کند که برخی از کشورها با بهره‌گیری از آن باوجودآنکه منابع معدنی زیادی در اختیار ندارند با واردات سنگ‌های قیمتی و فراوری آن‌ها از درآمد صادراتی زیادی برخوردار شوند. گردش مالی این صنعت در جهان میلیاردها دلار است و ایران باوجودآنکه منابع مناسبی در اختیار دارد ولی در فراوری این سنگ‌ها سرمایه‌گذاری چندانی را پیش‌بینی نکرده و نتیجه آن اینکه بازاری با چنین اهمیت بالایی را به رقبا سپرده است. در کشور ما همچنان استخراج سنگ‌های قیمتی به‌صورت کاملاً سنتی صورت می‌گیرد، بسیاری از کشورهای جهان با خرید خام این سنگ‌ها و فرآوری و تبدیل به چندین محصول دوباره به قیمت‌های گزافی به سایر کشورها صادر می‌کنند.

*سنگ‌های قیمتی، چهارمین رشته سودآور دنیا

سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی چهارمین رشته سودآور دنیا به‌حساب می‌آیند درحالی‌که جايگاه ایران به لحاظ ذخاير سنگ‌های قیمتی جزو 10 كشور مطرح دنيا است می‌تواند بستری مناسب برای توسعه صادرات غیرنفتی به‌حساب بیاید و دراین‌بین اصفهان نيز جزو 5 استان دارای اين معادن کشور است. این در حالی است که به گفته مسئول کمیته فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی اتاق بازرگانی اصفهان این بازار می‌تواند سهم زیادی از اشتغال‌زایی داشته باشند اما این موضوع در کشور ما چندان موردتوجه قرار نگرفته است تا حدی که تقریباً تمام مصرف داخلی کشور توسط واردات انجام می‌شود. ابراهیم حبیب الهی در گفتگو با اصفهان امروز با اشاره به اینکه از لحاظ فناوری تراش سنگ‌های قیمتی به‌پای کشورهای پیشرفته از این نظر همچون تایلند، اتریش، هند و پاکستان نرسیده‌ایم و خام فروشی در کشور بیشتر رخ می‌دهد، گفت: در حال حاضر هیچ بستر حمایتی از کارگاه‌های تولیدی سنگ‌های قیمتی و تراش این سنگ‌ها در کشور وجود ندارد، از سوی دیگر هیچ‌گونه حمایتی از این صنعت توسط سازمان صنایع‌دستی، وزارت صنعت و معدن و اتحادیه‌ها و تشکل‌ها صنعت طلا و جواهر ایران صورت نمی‌گیرد. او در مورد مشکلی که پیش روی این صنعت در کشور که باعث شده سیستم تراش سنگ و صنعت سنگ‌های قیمتی ایران با خطر جدی روبرو شود، اضافه کرد: فاصله بین معادن تا کارگاه‌های تهیه مواد اولیه، آموزش‌هایی که به‌روزرسانی نشده، قدیمی بودن دستگاه‌های موجود در کشور و بومی‌سازی نشدن و هنرمندانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند از مشکلات پیش روی این صنعت به‌حساب می‌آید.

*واردات تنها سهم ایران از بازار سنگ‌های قیمتی

این فعال صنعت طلا و سنگ‌های قیمتی اظهار داشت: تراش سنگ‌های ایران به‌صورت محدود است و باید با بهره‌گیری از دانش سایر کشورها این هنر صنعت را به‌صورت بومی‌سازی داشته باشیم. با توجه به اینکه بستر این موضوع ضعیف است. او بابیان اینکه صادرات در این زمینه اندک و نزدیک به صفر است اذعان داشت: تقریباً تمام مصرف کشور درزمینه سنگ‌های قیمتی وارداتی است و این در حالی است که بستر واردات نیز به‌صورت چمدانی و قاچاق انجام می‌شود و هیچ آیین‌نامه‌ای برای واردات وجود ندارد. مسئول کمیته فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی اتاق بازرگانی اصفهان سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی ادامه داد: از سوی دیگر همه سنگ‌ها و کانی‌ها در ایران وجود ندارد و اگر هست کیفیت خوبی را ندارند، سنگی که در هند و یمن تراشیده می‌شود عدد و قیمت آن سنگ خیلی ناچیز درمی‌آید تا وقتی‌که بخواهیم سنگ را در داخل آن را بتراشیم، این تفاوت قیمت چیزی حدود یک‌به‌ده خواهد بود این موضوع به دلیل نبود امکانات و تجهیزات در کشور ما رخ می‌دهد. او در ادامه بابیان اینکه این موضوعات باعث شده در حال حاضر به‌جز یکی دو مورد که در سیستم سنگ دارای فعالیت محدود هستند عملاً صادرات تأثیرگذاری نداشته باشیم، عنوان کرد: درصورتی‌که بخواهیم در صنعت سنگ جایگاهی را به دست آوریم چه به‌صورت خام و یا ساخته‌شده لازمه آن ایجاد بازارچه‌های خارجی ثابت است تا هم بتوانیم در کشورهای خارجی حضورداشته باشیم و از تجارب آن‌ها بهره‌مند شویم و در این راه جز حمایت دولت راهی وجود ندارد.

*فرآوری سنگ‌های قیمتی ارزآوری بالایی دارد

حبیب الهی از کمبود کانی‌های گوناگون به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی پیش روی صنعت سنگ‌های قیمتی دانست عنوان کرد: به علت اینکه همه کانی‌های موردنیاز در صنعت را نداریم احتیاج به یک سری از کانی‌های خام داریم که وارد کشور شود تا بتوانیم بهینه‌سازی کنیم و از حالت کوهی و تراش نخورده خارج کنیم و به‌صورت سنگی بفروشیم هنگامی‌که یک سنگ از معدن خریداری می‌شود، به‌صورت تنی خواهد بود، وقتی قرار می‌شود تراش‌های کوچک‌تر بخورد به‌صورت کیلویی فروخته می‌شود و وقتی برش ظریف خورده می‌شود به قیمت آن قیراطی محاسبه می‌شود این فرایند ارزآوری سنگ را افزایش می‌دهد. مسئول کمیته فلزات گران‌بها و سنگ‌های قیمتی اتاق بازرگانی اصفهان سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی بیان داشت: درزمینه سنگ‌های قیمتی باید تجهیزات و بومی‌سازی دانش روز و حمایت از کارگاه‌های و تولیدکنندگان از سوی دولت صورت گیرد تا بتوانیم با کشورهای دیگر رقابت کنیم. او تصریح کرد: در کل دنیا 4 نمایشگاه تخصصی در بحث سنگ‌کار می‌کنند و اگر ما بتوانیم در این 4 نمایشگاه حضورداشته باشیم و سهمی را به خود اختصاص دهیم می‌توان به آینده این صنعت ارزآور برای بهبود وضعیت و درآمدهای غیرنفتی امیدوار بود.