امید و نشاط در روزهای سالمندی

باید در کنار هر مهدکودکی که در کوچه و خیابان‌هاست، یک مهد سالمند هم داشته باشیم. این نظر معاون پیشگیری اداره کل بهزیستی استان اصفهان است که اعتقاد دارد به دلیل تغییر سبک زندگی و ساخت‌وسازهای زندگی شهری که باعث شده کوچه‌های پهن و خانه‌های حیاط‌دار جای خود را به آپارتمان‌های کوچک و تنگ بدهد، امکان دورهم بودن پدربزرگ و مادربزرگ‌ها و وقت گذارنی با همسالان خود مانند گذشته فراهم نیست.

افزایش 3 درصدی جمعیت سالمندان در اصفهان

این مهد سالمند کجاست که انتظار می‌رود دیواربه‌دیوار مهدهای کودک شاهد راه‌اندازی‌شان باشیم؟ این همان مراکز روزانه نگهداری از سالمندان هستند که باعث می‌شود دودلی‌های فرزندان میان عذاب وجدان حاصل از نداشتن فرصت در زندگی ماشینی روزانه برای نگهداری از پدر و مادر پیرشان و سپردن آنها به خانه سالمندان، به یکدلی تبدیل‌شده و صبح تا عصر خیالشان از بابت نگهداری پدر و مادر سالخورده راحت باشد؛ ضمن اینکه شب تمام خانواده سر یک سفره و زیر یک سقف دورهم جمع باشند. در حال حاضر در استان اصفهان پنج مرکز خدمات نگهداری روزانه از سالمندان ارائه می دهند که سه مرکز آن زیر نظر مراکز شبانه‌روزی نگه داری از سالمندان فعالیت دارند و دو مرکز خصوصی به‌صورت مستقل در استان مشغول به این فعالیت هستند. این دو مرکز خصوصی که یکی از سال گذشته کار خود را آغاز کرده و دیگری 15 سال سابقه فعالیت در این زمینه را دارد توانسته‌اند جای خود را در میان خانواده‌های اصفهانی باز کنند و خدمات توان‌بخشی و آموزشی متنوعی به سالمندان ارائه دهند. به گفته سید اصغر فیاض، معاون توان‌بخشی اداره کل بهزیستی استان اصفهان آمار سالمندان اصفهانی از 3/10 درصد در سال 96 به 64/10 درصد در سال جاری رسیده است. این امر از نظر افزایش سن امید و بهداشت روانی در میان سالمندان خوشحال کننده است اما با توجه به سونامی سالمندی که پیش‌بینی‌شده در سال 1425 در اصفهان با رشد 25 درصدی همراه باشد، کمی نگران کننده است. از این نظر که چگونه می توان از پس مدیریت این وضعیت برآمد. فیاض‌بخش معتقد است مراکز نگهداری روزانه سالمند می‌توانند نقش مؤثری در سلامتی سالمندان و بازگشت توانایی‌های حرکتی ضمن پیشگیری از بیماری آلزایمر در ایشان بسیار تأثیرگذار باشد. چراکه در بازدیدهای انجام‌شده از فعالیت و برنامه‌های این دو مرکز در اصفهان مشاهده‌شده که کلاس‌های آموزشی مانند زبان انگلیسی یا شطرنج برای سالمندانی که به این مراکز سپرده‌شده‌اند بازخورد چشمگیری داشته است.

این امر را می‌توان در خود مراکز و بر اساس برنامه‌هایی که در طول سال یا در مناسبتی مانند روز جهانی سالمند که پیش روست مشاهده کرد. در همین راستا مدیرمسئول و مسئول فنی مرکز روزانه نگهداری از سالمند کلبه نور در گفتگو با اصفهان امروز از تکریم سالمندان این مرکز سخن گفت که به دلیل تقارن این مناسبت با ماه محرم امکان برگزاری جشن و اجرای برنامه‌های شاد فراهم نبوده اما با اهدای هدایای کوچک و برگزاری یک دورهمی خانوادگی برای سالمندان و خانواده‌هایشان به استقبال این روز رفته‌اند. سودابه شجاعی در تشریح فعالیت‌های این مرکز می‌گوید: «در حال حاضر کلبه نور روزانه پذیرای 15 سالمند است که سه خانم و 12 آقا هستند. آنها در این محل هفته‌ای یک‌بار ویزیت پزشک عمومی می‌شوند، هفته‌ای یک‌بار گفتاردرمانی دارند. هفته‌ای یک‌بار هم برنامه کاردرمانی برایشان در نظر گرفته‌شده است. ضمن اینکه در این مجموعه برنامه‌هایی مانند گروه‌درمانی، موسیقی‌درمانی، بازی‌درمانی، کتاب‌خوانی و بازدید از مراکز دیدنی و زیارتی نیز وجود دارد که در محیطی شاد و صمیمی اجرا می‌شود. روزانه صبحانه،میان وعده و شام دارند البته برای کسانی که بخواهند تا عصر در این مرکز حضورداشته باشند اما برخی هم تا نیمه‌روز و وعده ناهار به مرکز ما سپرده می‌شوند. بااین‌وجود روز پنجشنبه که تا ساعت 2 ظهر پذیرای ایشان هستیم و جمعه‌ها نیز که روز تعطیل مجموعه است شاهدیم که سالمندان و خانواده‌ها تقاضا دارند همین روزها نیز در مجموعه حضورداشته باشند چون به‌واسطه حضور در کنار همسالان خود و برنامه‌هایی که برایشان در نظر گرفته‌شده زمان دلپذیری را سپری می‌کنند.»

دیگر مرکز روزانه نگهداری سالمندان در اصفهان با بیش از یک دهه فعالیت در این زمینه نیز به دلیل تقارن این روز با ماه محرم جشنی برگزار نکرد اما به بهانه این روز کتابی را تدوین و رونمایی کرد که حاصل تجربه تمام این سال‌هاست. نیلوفر هرندی‌زاده مدیرعامل مرکز روزانه نگهداری از سالمندان رنگین‌کمان سپید دراین‌باره می‌گوید: روز شنبه از کتاب «سبز گردد شاخساران کهن» تألیف نفیسه و نوشین نفیسی، نیلوفر و مرجان هرندی‌زاده در محل کتابخانه مرکزی رونمایی کردیم که موضوع آن دستاوردهای 17 سال فعالیت فرهنگی با سالمندان و میان‌سالان در مرکز روزانه آموزشی و توان‌بخشی رنگین‌کمان سپید بود و رونمایی کتاب با حضور نوش‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک تهران انجام شد. همچنین کارگاه‌های آموزشی سه‌روزه در محل خانه هنرمندان اصفهان برقرار است که در آن آموزش‌های مختلف ازجمله عکاسی قصه‌گویی و هنر محیطی برای سالمندان ارائه‌شده و در ادامه آثار تولیدشده ایشان به اجرا گذاشته می‌شود. همچنین روز چهارشنبه برنامه‌ای با عنوان «مادربزرگ و نوه» در نظر گرفته‌ایم که با حضور دانش آموزان یکی از مدرسه‌های استان اجرا خواهد شد. درمجموع تلاش شده تا این هفته برنامه‌های متفاوت و ویژه‌ای را برای سالخوردگان در نظر داشته و اجرا کنیم.

در مرکز رنگین‌کمان سپید بیش از 50 سالمند روزانه نگهداری می‌شوند که به گفته مسئول این مرکز نگهداری از آنها از 8 صبح تا یک ظهر ادامه دارد. به گفته هرندی‌زاده این مرکز بیشتر باهدف آموزش و توانمندسازی سالمندان فعالیت دارد و سعی بر این است که در راستای افزایش دامنه حرکتی افراد و آموزش فعالیت‌هایی که این امر را ارتقا می‌دهد خدمات ارائه شود. این در حالی است که شجاعی نیز بر ارائه آموزش‌هایی نظیر موسیقی‌درمانی و بازی‌درمانی‌هایی که به توانمند شدن سالمندان کمک می‌کند تأکید دارد. شجاعی دراین‌باره می‌گوید: «مرکز نگهداری کلبه نور در نظر دارد با اداره کل بهزیستی استان تفاهم‌نامه‌ای امضا کند که درپی آن بتوان به خانواده‌هایی که در محل زندگی خود نیاز به خدمات توانمندسازی دارند خدمات ارائه کنیم. ضمن اینکه افراد با حضور در این مجموعه نیز می‌توانند از چنین خدماتی بهره‌مند شوند.»

ماهیانه 600 هزار تومان هزینه نگهداری از سالمند

هزینه نگهداری از سالمندان در این مرکزها به‌طور میانگین حدود ماهیانه 600 هزار تومان برای صبح تا ظهر و یک‌میلیون و 100 هزار تومان برای صبح تا شب است که در صورت ارائه خدمات اضافی نظیر پوشک و غیره این عدد متغیر است. به گفته فیاض‌بخش این همان تعرفه سال 96 است که توسط این مجموعه‌ها دریافت می‌شود و هنوز ابلاغی برای افزایش قیمت آن اعلام‌نشده است. این در حالی است که با افزایش قیمت‌ها در ماه‌های گذشته ارائه خدمات به سالمندان در این مراکز با چالش‌هایی همراه شده است. در این راستا شجاعی که می‌گوید تمام خدمات مجموعه کلبه نور ازجمله مواد غذایی در خود مجموعه با نظارت کامل تهیه می‌شود در کنار دیگر خدمات ازجمله وسایل درمانی و کمک حرکتی با افزایش قیمت‌هایی مواجه بوده است و فعالیت با تعرفه قبلی پاسخگوی تمام این خدمات نیست بنابراین انتظار می‌رود تا نسبت به افزایش تعرفه‌ها اقدام شود. از سوی دیگر هرندی زاده معتقد است اگرچه در برگزاری برنامه‌های مختلف مجموعه رنگین‌کمان سپید همواره از سوی بهزیستی، شهرداری و حوزه هنری همکاری صورت گرفته است اما در این راستا باید دیگر سازمان‌ها نیز قدم به میدان گذاشته و برای بهتر دیده شدن برنامه‌های مربوط به سالمندان و همچنین ارائه خدمات به ایشان تلاش شود. به‌عنوان‌مثال سیستم حمل‌ونقل کشوری تدابیری در نظر بگیرد که عبور و مرور سالمندان تسهیل شده و امکان حضور ایشان در فعالیت جمعی افزایش یابد.