فرونشست زمین در شهرضا، از شایعه تا واقعیت

به درستی نمی توان علت خاصی برای آن برشمرد، اما هرچه که هست ثمره نهایی آن، زلزله خاموشی است که سرانجامی جز ویرانی زیست بوم طبیعی و محیط زندگی ندارد.
حفره ها و شکاف هایی کوچک و بزرگ که گاه و بیگاه تصاویر آن را با زیرنویس هایی همچون "زمین شکاف برداشت"، "اینجا زمین دهان باز کرده" و یا "دل خشکیده زمین فروریخت"، در رسانه های مختلف مشاهده می کنیم، ممکن است همه ما را به فکر بیندازد و از خود بپرسیم آیا چنین رویدادی، محیط زندگی ما را هم تهدید می کند؟
"یوسف مردانی، یک کارشناس ارشد زمین شناسی" در گفت و گو با ایمنا ، با بیان اینکه مسائل زیست محیطی همواره برای مردم و رسانه ها اهمیت داشته است، می گوید: متاسفانه برخی پس از طرح اینگونه مسائل، بلافاصله با تفسیرهای سیاسی آن را به انحراف می کشند، در حالی که این مسائل اساسا علمی بوده و باید طبق موازین علمی پاسخ داده شود. وی با بیان اینکه مردم باید اطلاعات خود در این زمینه را از منابع موثق و تایید شده کسب کنند، تصریح می‌کند: متاسفانه بسیاری از مسائل طرح شده در شبکه های اجتماعی و یا رسانه های بیگانه در خصوص مسائل و معضلات زیست محیطی، با هدف تشویش اذهان عمومی و بزرگ‌نمایی مسائل به گونه ای بوده که بتوانند از آن برداشت سیاسی کنند، در حالی که این مسائل اساسا علمی است. این کارشناس ارشد زمین شناسی اضافه می کند: کم آبی در اثر کاهش نزولات جوی با ریشه های طبیعی و اقلیمی، برداشت‌های بی رویه از سفره‌های آب زیرزمینی، خشکسالی، ایجاد شکاف‌های عمیق، تخریب تاسیسات شهری و ... از مواردی هستند که به فرونشست زمین دامن می‌زنند.
فرونشست زمین یک سوم مساحت ایران را تهدید می‌کند
مردانی اظهار می کند: به عقیده برخی کارشناسان، فرونشست زمین یک سوم مساحت ایران را تهدید می‌کند، اما آنچه مهم است اثرات آن بر محیط زندگی انسان، حیوانات و اکوسیستم گیاهی است. وی با بیان اینکه فرونشست زمین بیشتر در دشت هایی که با بیلان منفی آب مواجه هستند دیده می شود، تاکید می کند: بر اساس یک نظریه علمی این پدیده در زمین هایی که با مواد آبرفتی تحکیم نشده یا کمتر تحکیم شده، بیشتر مشاهده می شود؛ البته این به معنای عدم امکان مشاهده آن در سایر مناطق نیست.
این کارشناس ارشد زمین شناسی اگر فرایند برداشت و جایگزینی منابع آبی متعادل باشد از تراکم ذرات خاک جلوگیری می شود، اما برداشت بی رویه آب های زیرزمینی باعث تراکم این ذرات تا عمق ۳۰۰ متری و حتی بیشتر می شود که ثمره عینی آن ایجاد شکاف در زمین و یا فرونشست زمین است.
مردانی اضافه می کند: فرونشست زمین اگر در اراضی زراعی رخ دهد سبب خسارت مادی به کشاورزان و اگر در شهرها رخ دهد، ممکن است خسارات جانی و مالی را باهم داشته باشد.
فرونشست زمین در مهیار تامین آب شرب را با مشکل مواجه کرده است
وی می گوید: در سال گذشته اخباری مبنی بر فرونشست زمین در منطقه مهیار شهرضا منتشر شد که منجر به ایراد صدمه به تاسیسات چاه آب تامین کننده آب شرب این روستا شد؛ آنچه در این منطقه واقع شد از سایر مناطق کشور مستثنی نیست، اما نشان داد که برداشت بی رویه آب از مسائلی است که در همه جا می تواند بحران زا باشد.
"پدرام خسروی، یک کارشناس کشاورزی" با تایید امکان تاثیرگذاری برداشت بی رویه آب بر فرونشست زمین، اظهار می کند: فعالیت های معدنی، زلزله های آرام، ریزش سازه های زیر زمینی و انحلال و آب شدن یخ ها نیز منجر به پدیده فرونشست می شود.
وی می گوید: آنچه در دشت مهیار شهرضا واقع شد، نتیجه عقلانی یک فرایند بود که با محاسبات ساده علمی قابل کشف است؛ وقتی از سفره های آب زیرزمینی بی رویه برداشت شود، چنین آثاری به همراه دارد.
کاهش مصرف آب نباید منجر به افزایش سطح زیر کشت محصولات شود
این کارشناس کشاورزی با اشاره به اجرای طرح تعادل بخشی در استفاده از منابع آبی از سوی وزارت نیرو، تصریح می کند: کشاورزان نباید در مقابل اجرای اینگونه طرح ها مقاومت کنند، زیرا پاسخ طبیعت به اقدامات انسان شوخی بردار نبوده و همه را تحت تاثیر قرار می دهد.
خسروی ادامه می دهد: ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود، برخی عقیده دارند این مسئله چرخه ای است که آب در آن به هدر نمی رود، اما در شرایط فعلی آبیاری غرقابی واقعا به صرفه نیست و باید از روش های نوین آبیاری استفاده شود.
وی تاکید می کند: کاهش مصرف آب با استفاده از روش های نوین آبیاری، نباید منجر به افزایش سطح زیر کشت محصولات شود، زیرا در نهایت وارد یک دور باطل می شویم.
این کارشناس کشاورزی تاکید می کند: در مناطق جنوبی شهرستان نیز به علت وجود تعداد زیاد چاه های غیر مجاز و در نتیجه برداشت های بی رویه و غیر قانونی، امکان فرونشست زمین وجود دارد که در این منطقه به دلیل قنات های بسیار و وابستگی معیشت روستاییان به زراعت و باغبانی، اثرات این پدیده به مراتب بدتر است.