اصفهان تا چه اندازه برای زندگی سالمندان مناسب است؟
هر روز صبح رأس ساعت مشخصی پدرش را به پارک نزدیک خانه می‌برد و روی اولین نیمکت می‌نشاند و می‌رود، بعد از ظهر که ساعت کاری تمام می‌شود به دنبال پدر می‌آید؛ پیرمرد آنقدر محو مرور خاطرات گذشته است که متوجه گذر زمان نمی‌شود.
هر روز صبح رأس ساعت مشخصی پدرش را به پارک نزدیک خانه می‌برد و روی اولین نیمکت می‌نشاند و می‌رود، بعد از ظهر که ساعت کاری تمام می‌شود به دنبال پدر می‌آید؛ پیرمرد آنقدر محو مرور خاطرات گذشته است که متوجه گذر زمان نمی‌شود.
به گزارش ایمنا، کمتر از چند متر آن طرف‌تر صدایی می‌خواند «یادم آمد شوق روزگار کودکی مستی بهار کودکی... ی.» به گوش می‌رسد، گاهی صدای خنده و گاهی صدای اعتراض به گوش می‌رسد! صدا را که دنبال کنیم به جمعی از سالمندان که روی چند نیمکت پارک دور هم جمع شده‌اند، می‌رسیم؛ صبحانه خورده، کت و شلوار پوشیده، عصا به دست، چند ساعتی را قرار است روی صندلی‌های پارک محله بنشینند و از آن برای راحتی و آسایش استفاده کنند.
هر کس خودش را به شکلی مشغول می‌کند، یعنی خوب که دقیق شوی می‌بینی هر گروه از سالمندان بسته به ذوق و حال و هوایشان با یک عده از هم سن و سال‌هایشان گرم گرفته‌اند. یک عده دسته جمعی پیاده‌روی می‌کنند و یک گروه دور هم روی نیمکت نشسته‌اند و خاطرات قدیم را زنده می‌کنند.
زیرپوست سونامی سالمندی در ایران سالانه یک میلیون نفر به جمعیت سالمند کشور اضافه شده و طبق آمار در استان اصفهان نیز از هر ۱۰۰ نفر ۱۱ نفر سالمند محسوب می‌شوند، اما با وجود شیب تند سالمندی، این سؤال مطرح می‌شود که اصفهان تا چه اندازه برای زندگی سالمندان مناسب است؟
عباسعلی ۶۰ ساله که با رفیق دوران کودکی‌اش آقا رسول ۶۳ ساله به پارک آمده، می‌گوید: «اینکه توقع داشته باشیم یک شهر ما را دوست داشته باشد، توقع زیادی است. گاهی حتی من هم حوصله خودم را هم ندارم.»
آقا رسول صدایش را به سختی از سینه آزاد می‌کند: « اگر شهری دوستدار من باشد باید در آن احساس عزت کنم، این روزها حتی در اتوبوس و مترو کسی جایش را به ما پیرمردها نمی‌دهد؛ خیلی از استخرها به آب‌درمانی توجهی نمی‌کنند و درپیاده‌روها جایی برای استراحت ما نیست . »
نصرت‌الله نیز بازنشسته آموزش و پرورش است؛ او می‌گوید: «شهر دوستدار سالمند شهری است که در آن سالمند بتواند در آن براحتی رفت و آمد کند یا به خرید برود، نه اینکه به سختی از خانه خارج شوند. شهر ما سالمندان را دوست ندارد .«
احمدرضا، سالمند ۶۹ ساله هم معتقد است: «جوان‌ها به ما احترام بگذارند، ماشین‌ها در خیابان‌ها به سمت ما ویراژ ندهند و وقتی می‌بینند پیرمرد یا پیرزنی در حال رد شدن از خیابان است، کمی صبر کنند؛ ما به‌سرعت جوان‌ها حرکت نمی‌کنیم، پس کمی هم برای ما صبر کنند تا سوار یا پیاده شویم.»
جابه جایی خوب، توانایی رفت و آمد آزادانه و بدون مانع به فضاهای شهری مؤلفه‌های کلیدی برای مشارکت سالمندان در جامعه، همچنین حفظ جوامع سالم و با کیفیت مطلوب زندگی فردی است؛ در شهر مناسب سالمندان، پارک‌ها، میادین، فضاهای سبز، وسایل حمل و نقل عمومی و معابر شهری مناسب استفاده سالمندان است.
تخصیص اعتبارات سالانه برای مناسب‌سازی شهر
فتح الله معین، رییس شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه طبق آمار اعلام شده از سوی دولت، سالمندان ۱۰ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، می‌گوید: اگر همین عدد را در مورد شهر اصفهان در نظر بگیریم، حدود ۲۰۰ هزار نفر سالمند در شهر اصفهان زندگی می‌کنند، البته در کنار آنها جانبازان، معلولان و کودکان نیاز به توجه دارند و باید شهر برای آنها مناسب و ایمن باشد.
وی ادامه می‌دهد: همه ساله مبلغی در شورا ویژه مناسب‌سازی شهر برای این اقشار اختصاص می‌دهیم که مصداق اقدامات انجام شده در بسیاری از نقاط شهر قابل مشاهده است؛ شهرداری اصفهان در قسمت ورودی پارک‌ها و مجموعه‌های تفریحی و فرهنگی با ایجاد رمپ، امکان عبور و مرور سالمندان را تسهیل کرده، در حال حاضر نیز بسیاری از پارک‌ها و ورودی مکان‌های فرهنگی با ایجاد رمپ و سطوح شیب‌دار مناسب سازی شده است.
رییس شورای اسلامی شهر اصفهان اضافه می‌کند: اتوبوس‌های جدید خریداری شده که در خطوط مختلف اتوبوسرانی مشغول جابه جایی شهروندان است، هنگام توقف سطح آنها کمی پایین می‌آید تا سالمندان و معلولان به آسانی سوار و پیاده شوند، همچنین پل‌های مقابل خط‌کشی چهارراه‌ها، مناسب‌سازی شده تا افراد سالمند به آسانی با ویلچیر یا عصا تردد کنند؛ در حال حاضر بخش زیادی از چهارراه‌ها با نصب دوربین‌های ثبت تخلف کنترل می‌شود تا خودروها پشت خط عابر پیاده توقف کنند و سالمندان، معلولان و کودکان تردد ایمن توأم با آرامش داشته باشند.
معین تاکید می‌کند: یکی از مشکلات موجود رعایت نکردن ضوابط از سوی راکبان موتورسیکلت و رانندگان خودروها است، زیرا برخی از شهروندان با پارک غیرقانونی خودرو یا موتورسیکلت عبور و مرور را برای همه سخت می‌کنند که امیدوایم با فرهنگ‌سازی و کنترل بیشتر این معضلات رفع شود.
وی با بیان اینکه تمام ایستگاه‌های مترو به پله برقی مجهز شده است، خاطرنشان می‌کند: در ایستگاه‌های BRT هر کجا امکان داشته و منظر شهری اجازه داده، پله برقی در مجاورت پل‌های عابر پیاده نصب شده، همچنین کنار گیت‌های ورودی ایستگاه‌های اتوبوس، سطح شیب‌دار تعبیه شده تا به آسانی ترددها انجام شود.
معین می‌گوید: مدیریت شهری اصفهان تلاش می‌کند تا بخشی از ناوگان تاکسیرانی شهر را ویژه سرویس‌دهی به معلولان اختصاص دهد، البته در این راستا رانندگان برای جابه جایی هر چه بهتر سالمندان و جانبازان آموزش لازم را خواهند دید.
وی تصریح می‌کند: امکانات فعلی شهر علی‌رغم مکاتبات و تلاش‌های انجام شده پاسخگوی نیاز سالمندان نیست و ضروری است امکانات و زیرساخت‌ها در خور سالمندان اصفهان ایجاد شود .
مناسب‌سازی ۸۰ درصد تقاطع‌های شهر اصفهان
علیرضا صلواتی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان در پاسخ به این سؤال که در اصفهان چگونه به سمت شهر دوستدار سالمند حرکت می‌کنیم؟ به ایمنا می‌گوید: در دو بخش سخت افزاری و نرم‌افزاری اقداماتی در حال انجام است، در بخش سخت‌افزاری همه ساله اعتبار ویژه‌ای برای مناسب‌سازی شبکه معابر و تقاطع‌ها در نظر گرفته می‌شود به طوری که می‌توان گفت در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد تقاطع‌های سطح شهر اصفهان برای عبور آسان سالمندان، معلولان و روشندلان مناسب‌سازی شده است.
وی با بیان اینکه امسال مناسب‌سازی تقاطع‌های شهر تکمیل خواهد شد، ادامه می‌دهد: مناسب‌سازی پیاده روهای مناطق ۱۵ گانه شهرداری نیز طبق اولویت در حال انجام است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان با تاکید بر اینکه مشاور مناسب‌سازی شهرداری اصفهان یکی از معلولان شهر است که بر انجام امور مرتبط با مناسب‌سازی معابر شهر نظارت می‌کند، اظهار می‌کند: رمپ‌های ورود به تمام ایستگاه‌های BRT ویژه تردد معلولان و سالمندان مطابق با استانداردها ایجاد شده است؛ همچنین سطح ارتفاع اتوبوس‌هایی که طی چند ماه اخیر برای شهر اصفهان خریداری شده، پایین و برای سوار و پیاده شدن سالمندان مناسب و راحت است، البته سطح اتوبوس‌های قدیمی از زمین زیاد است که اگر اعتبار مورد نیاز فراهم بود، امروز نیمی از ناوگان نوسازی شده بود.
صلواتی با بیان اینکه ۳۰۰ دستگاه اتوبوس برای معلولان و سالمندان مناسب سازی شده است، می‌گوید: درصدد هستیم صندلی‌های ویژه معلولان و سالمندان را در اتوبوس‌های شهر با نصب برچسب نمایان‌تر کنیم، اما تحقق این هدف نیاز به همکاری شهروندان دارد تا فضای اختصاص داده شده به این قشر را اشغال نکنند.
وی ادامه می‌دهد: معلولان قبل از گیت‌های ورود به ایستگاه‌های BRT امکان سوارشدن به اتوبوس را دارند، البته بازرسان اتوبوس‌ها باید از این موضوع اطلاع داشته باشند که یکی از بازوهای گیت‌ها برای تردد معلولان قابل باز شدن است.
معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار اصفهان با بیان اینکه مناسب‌سازی یک‌دستگاه اتوبوس برای استفاده معلولان در حال انجام است و همزمان با روز جهانی معلولان رونمایی می‌شود، اظهار می‌کند: دو دستگاه اتوبوس نیز برای استفاده جانبازان مناسب‌سازی و در اختیار بنیاد شهید قرار می‌گیرد.
وی اضافه می‌کند: ایستگاه‌های مترو شهر اصفهان مجهز به پله برقی و آسانسور شده و اختلاف ارتفاع سطح قطار تا لبه سکوها استاندارد است.
صلواتی با بیان اینکه در بخش ناوگان تاکسیرانی، تاکسی ویژه معلولان با مناسب‌سازی دو دستگاه وَن راه‌اندازی شده که در صدد افزایش تعداد این تاکسی‌ها در شهر اصفهان هستیم، می‌گوید: تاکسی معلولان تنها در کلانشهرهای اصفهان و تهران راه‌اندازی شده است.
وی خاطرنشان می‌کند: در صدد هستیم تا مباحث مربوط به سالمندان و معلولان را تا سال ۱۴۰۰ به گونه‌ای پیش ببریم که تمام زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی شهر بتواند با استانداردهای روز مناسب‌سازی شود.
فضاهای عمومی شهر، دوستدار سالمند باشد
یک دکترای حمل و نقل در این باره به ایمنا می‌گوید: با توجه به بررسی ساختار جمعیتی و هرم سنی شهروندان، با این واقعیت رو به رو هستیم که جمعیت ما رو به پیری پیش می‌رود، به طوری که تا ۲۰ سال آینده با یک جامعه سالمند رو به رو خواهیم بود، از این رو باید بر روی مباحث شهرسازی در بخش برنامه‌ریزی و طراحی شهری توجه ویژه‌ای انجام شود.
امین همدانی با بیان اینکه شهر باید بر اساس ضوابط و اصول برای استفاده هر چه بهتر سالمندان مناسب‌سازی شود، ادامه می‌دهد: در شهر اصفهان فضای خاصی مخصوص سالمندان در نظر گرفته نشده و این قشر از نظر طراحی در فضاهای شهری محروم بوده‌اند، در حالی که در بسیاری از شهرهای دنیا سعی شده بهترین فضاهای شهری برای استفاده سالمندان در نظر گرفته شود.
وی اضافه می‌کند: برای حرکت به این سمت و سو باید اصولی را اجرا کنیم که نه تنها برای حضورپذیری سالمندان در سطح شهر تاثیرگذار است، بلکه باعث می‌شود افراد کم‌توان و کودکان نیز در فضای شهر راحت تردد کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شیخ بهایی با تاکید بر اینکه سالمندان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی در فضای شهر باید مورد توجه قرار گیرند، تصریح می‌کند: فضاهای عمومی شهر باید دوستدار سالمند باشد، به طوری که حضورپذیری و تعاملات اجتماعی در آنها پر رنگ باشد، همچنین طراحی هندسی شبکه معابر همچنین مناسب‌سازی وسایل حمل ونقل عمومی برای سوار و پیاده‌شدن سالمندان، باید مورد توجه قرار گیرد تا امکان استفاده برای این قشر هر چه بهتر فراهم باشد.
همدانی معتقد است: به دلیل اینکه در شهر امکانات خوبی برای استفاده سالمندان وجود ندارد، این افراد کمتر وارد محیط شهری می‌شوند، در حالی که اگر استانداردهای لازم فراهم باشد، این فضاها به نوعی دعوت کننده حضور سالمندان در فضاهای شهری خواهد بود.
وی با بیان اینکه فضاهای نامناسب شهری باعث خانه‌نشینی تعدادی از سالمندان شده است، می‌گوید: این موضوع نیاز به بررسی میدانی ندارد و مصداق‌های بارز آن در شهر واضح و محسوس است؛ حضور سالمندان در فضاهای شهری اتفاقات مثبت خوبی را رقم می‌زند از جمله اینکه حضور آنها باعث افزایش حس امنیت، ارتقاء سلامت عمومی جامعه و افزایش امید به زندگی در شهروندان می‌شود.
این دکترای حمل و نقل می‌گوید: در رویکردهای نوین شهرسازی باید فضای مخصوصی در مکان‌های عمومی شهر از جمله پارک‌ها برای گذران اوقات فراغت سالمندان طراحی شود مثل میزهای شطرنج و ... تا در این مکان‌ها تنها نظاره گر نباشند، بلکه خودشان نیز فعالیت‌هایی را انجام دهند.