چرا کتابفروشان به برگزاری نمایشگاه کتاب اعتراض کردند؟

اصفهان، از نهم تا پانزدهم آبان میزبان سیزدهمین نمایشگاه استانی کتاب است نمایشگاهی که به گفته شماری از کتابفروشان این شهر"نه تنها مکانی برای ارائه دستاوردهای فرهنگی نیست بلکه فروشگاهی برای کتاب سازان و ناشران دست چندمی است و تنها دستاوردش ویرانی اقتصادی پایگاه‌های دائمی فرهنگ یعنی کتاب فروشی‌ها است."

به گزارش ایمنا، سیزدهمین نمایشگاه استانی کتاب چند روز دیگر کار خود را شروع می کند این در حالی است که چندی پیش کتابفروشان اعتراض خود را در برگزاری این نمایشگاه در نامه ای به اتحادیه صنف کتاب و لوازم‌التحریر اصفهان نوشتند در این نامه آمده است "در این اوضاع نابهنجار اقتصادی هیچ توجیه عقلانی و اخلاقی وجود ندارد که برای خوشایند معدودی به منافعشان در برگزاری و حاشیه‌های پرسود اینگونه نمایشگاه‌ها است اجازه دهیم کتاب‌فروشانی که متصدیان تنفسگاه‌های فکری و معنوی این شهر هستند در زیر فشار اقتصادی خرد شوند."

پس از آن اتحادیه صنف کتاب و لوازم تحریر اصفهان نیز در نامه‌ جداگانه به رییس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، در صورت برگزاری این نمایشگاه " واحدهای صنفی این اتحادیه اقدام به فروش فوق‌العاده و ارائه تخفیف به اندازه کل تخفیف این نمایشگاه از روزهای قبل و با تبلیغات بسیار گسترده با هماهنگی دستگاه‌های مربوطه در سطح شهر انجام شده است، خواهند نمود برای ناشرین محترم در این نمایشگاه جز رنج سفر و هزینه‌های اجرایی نمایشگاه عایدی دیگری حاصل نخواهد داشت."

نمایشگاه استانی کتاب در سال‌های گذشته نتوانست آنچنان که باید توجه ناشران و اهالی کتاب را به خود جلب کند این نمایشگاه نه تنها به صورت منظم برگزار نمی‌شد بلکه به گفته کتابفروشان این نمایشگاه مکانی برای تبادل نظر و ارتباط بیشتر میان ناشران و کتابفروشان نیست و تنها تبدیل به فروشگاهی بزرگ برای خرید و فروش کتاب شده است. شماری از کتابفروشان معتقدند برگزاری این نمایشگاه ضربه ای جبران ناپذیر به بیش از ۱۰۰ کتابفروشی فعال می زند.

نمایشگاه، کتابفروشان را از چرخه توزیع کتاب خارج می کند

سید مهدی طالقانی مدیر فروشگاه کتاب زیتون، درباره اعتراض کتابفروشان به نمایشگاه کتاب، در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا گفت: نمایشگاه‌های استانی برنامه‌ای است که در دهه ۷۰ آغاز شده است و بر اساس شرایط ارتباطی و امکانات محدود آن زمان برنامه‌ریزی شده است که کتاب‌های ناشران بدست مردم سراسر ایران برسد. اکنون بعد از گذشت بیش از ۲۵ سال از این برنامه، همه ناشران معتبر دارای سایت اطلاع رسانی و فروش انلاین هستند و از طریق شبکه‌های اجتماعی آخرین آثار چاپ شده را به اطلاع مخاطبین می‌رسانند.

طالقانی با اشاره به تنوع و گستردگی کتابفروشی ها در سطح اصفهان گفت: انتظار می‌رود مدیران و کارشناسان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بسیار حرفه‌ای و کارشناسانه عمل کنند و با برنامه‌ریزی بهتر و توجه به چرخه کامل تولید و توزیع کتاب اجازه ندهند نمایشگاه کتاب باعث نابودی کتابفروشی‌های سطح شهر شوند.

وی در ادامه گفت: مشکل این نمایشگاه بزرگ‌ شده، فروش کتاب توسط ناشران است. این رفتار باعث شده کتابفروشان عملاً‌ از چرخه توزیع کتاب خارج شوند. میزان فروش کتاب در این نمایشگاه به خوبی نشان می‌دهد که مردمِ کمترکتابخوان تقریباً هرسال سعی می‌کنند اندک کتاب‌های مورد نیازشان را از این نمایشگاه بخرند. تخفیف‌های چنددرصدی نمایشگاه هم در گرایش به خرید مردم از نمایشگاه‌ها تأثیر زیادی دارد و اساساً مسئولان برگزاری نمایشگاه هم فروش بالا در نمایشگاه را جزو موفقیت‌های خود قلمداد می‌کنند.

نمایشگاه در ایران یک فروشگاه بزرگ کتاب است

محمد یزدخواستی مدیر پخش کتاب دانشگاهی علم گستر سپاهان نیز با اشاره به تاثیربرگزاری نمایشگاه در فروش کتابفروشی‌ها اظهار کرد: این ساختار فروشگاهی نمایشگاه، بزرگ‌ترین آسیب را به کتابفروشی های کوچک و محلی می زند. به طوری که درآمد کتابفروشان در ایام برگزاری نمایشگاه و هفته‌های پس از آن به شدت بی رونق می‌شود چون مصرف کنندگان کتاب‌های مورد نظرشان را با تخفیف نمایشگاه تهیه می‌کنند.

یزدخواستی در ادامه با بیان اینکه نمایشگاه‌های کتاب در کشورهای پیشرفته بیشتر محل نمایش و تبادل آثار است تا فروش گفت: نمایشگاه در ایران عملاً یک فروشگاه بزرگ کتاب است که ناشران هر سال کتاب‌های خود را مستقیماً به دست مشتریان می‌رسانند و در آن جایی برای مبادلات فنی و حرفه‌ای فعالان نشر و مؤلفین و تولیدکنندگان فرهنگی باقی نمی‌ماند.

محسن عابدینی مدیر کتابفروشی البرز در پاسخ به علت مخالفت با نمایشگاه استانی کتاب گفت: اصفهان دارای تعداد بالای کتابفروشی نسبت به جمعیتش است واین مراکزدر موضوعات مختلف به صورت تخصصی به معرفی و فروش کتاب مشغول هستند ونیاز طالبان علم و دانش بدون برگزاری نمایشگاه برآورده می‌شود.

وی گفت: یکی از جذابیت‌های نمایشگاه کتاب را در گذشته پیدا کردن کتاب‌های نایاب و کمیاب ناشران که در کتابفروشی‌ها پیدا نمی‌شد، دانست اما در سال‌های اخیر با گسترش فروش اینترنتی و فعال شدن وبسایت‌های ناشران عملاً این جذابیت هم به شدت گذشته نیست و بسیاری از این کتاب‌های کمیاب را می‌شود از وبسایت خود ناشر تهیه کرد.

در سه سالی که نمایشگاه برگزار نشد با مشکلی مواجه نشدیم

غلامرضا رستمی مدیر شهرکتاب شعبه آمادگاه با اشاره به این مطلب که شهر اصفهان نسبت به فراوانی جمعیت از کتابفروشی های خیلی جامع و به روزی برخوردار است گفت: لزوماً اگر نمایشگاه با هدف فرهنگی باشد چه بهتر که کتابفروشی‌ها از لحاظ مالی حمایت بشوند چه بسا که بسیاری از فروشگاه‌های همکاران با خون دل پابرجا مانده است و اصفهان یک شهر با غالب جمعیت کارگریست و قاعدتاً به دنبال تخفیف بیشتر چه بسا که خیلی از مراجعه کنندگان خریدشان را معطوف به طرح‌های حمایتی از کتابفروشان می‌کنند.

وی همچنین گفت: اگر هدف آشنایی مردم با عناوین جدید باشد به جرات میگویم تمام عناوین جدید ناشران برتر کمتر از نیم روز در کتابفروشی‌های اصفهان موجود می‌باشد لازم به ذکر است در طول این سه سال که نمایشگاه برگزار نشد در شهر ما بیش از پنج کتابفروشی بزرگ تا متراژ ۷۰۰ متر افتتاح شده است.

بهروز کریمیان مدیر کتابفروشی بهروز علت اصلی اعتراضات به نمایشگاه کتاب را رکود بازار کتاب در اصفهان و تخفیف‌های بیش از حد کتاب در نمایشگاه و در کل بدبین شدن مردم نسبت به کتابفروشان می‌داند و می‌گوید: مراجعه کنندگان فکر می‌کنند کتابفروشان سود زیادی از فروش کتاب می‌برند در صورتی که حاصل فروش کتاب درآخر سال، تعداد زیادی کتاب از رده خارج شده و ویرایش کتابهای دانشگاهی است که ضرر زیاد از این بابت به کتابفروشان می‌رسد.

وی با اشاره به سه سالی که نمایشگاه کتاب استان برگزار نشد، گفت: در این سه سال برای ارائه کتاب با مشکلی مواجه نشدیم و مردم فرهنگ دوست و دانشجویان مشکلی از نظرتهیه کتاب نداشتند و نمایشگاه کتاب استانی باید در شهرهایی که تعداد کتابفروشی‌هایشان محدود بوده و مردم از نظر تهیه کتاب با مشکل مواجه هستند برگزار شود.

حضور مستقیم ناشران فعالیت صادقانه را نیمه جان می‌کند

مهدی چرخابی مدیر مرکز پخش کتاب گلفام با بیان اینکه تمام کتاب‌های ناشران را همزمان با تهران در اصفهان پخش می‌کنیم و کتابفروشان هیچ کمبود و کسری کتابی ندارند، گفت: در طول سال این کتابفروشان هستند که به رایگان کتاب‌های ناشران را تبلیغ می‌کنند و برای دانش آموزان نیز مشاوران امین برای انتخاب بهترین کتاب‌ها هستند. برگزاری نمایشگاه و حضور مستقیم ناشران موجب فشار اقتصادی و نیمه جان کردن فعالیت صادقانه آنها است و سزاوار است ناشرین محترم با عدم شرکت در این نمایشگاه اجازه دهند بیش از ۱۰۰ کتابفروش شهر مبلغ و فروشنده کتابهای باارزش آنها باشند.

وی همچنین گفت: کتابفروشی‌ها در زمان نمایشگاه کاملاً از رونق می‌افتند و با توجه به این‌که مخاطبان در نمایشگاه خریدهای عمده کرده‌اند، این رکود تا مدتی بعد از نمایشگاه هم ادامه پیدا می‌کند این را باید در نظر داشت که ناشران خصوصی فعال حدود ۸۰ درصد کتاب‌هایشان را در طول سال در کتابفروشی‌ها و به واسطه مراکز پخش کتاب می‌فروشند و ضعیف و بی‌انگیزه شدن این بخش‌ها روی درآمد خود ناشرها هم تأثیر منفی می‌گذارد. برای همین است که پای صحبت هرکدام از ناشران فعال که بنشینید ترجیح می‌دهند نمایشگاهی نباشد و کتابفروشی‌ها و مراکز پخش که شریک اصلی آن‌ها در فروش کتاب‌هایشان هستند تقویت شوند و حاضرند از خیر آن فروش نقدی هم بگذرند.

نمایشگاه استانی ویترین قابل دسترسی ناشران شهرستان است

مرتضی ثابت قدم رییس ستاد اجرایی سیزدهمین نمایشگاه کتاب اصفهان و نائب رئیس شرکت تعاونی ناشران با اشاره به اینکه در حال حاضر و به دلیل شرایط سخت اقتصادی تنها خدمت تعاونی ناشران و وزارت فرهنگ و ارشاد به نشرهای کوچک برپایی همین نمایشگاهها است ، گفت: اینکه کتابفروشی ها حق دارند از صنف خود دفاع کنند این کاملاً قابل فهم است اما نه به قیمت نابودی ناشران شهرستانی که جزهمان نمایشگاه فرصتی برای ارائه آثار خود ندارند. نمایشگاه‌های استانی تنها ویترین قابل دسترس برای معرفی آثار ناشران شهرستانی است و کتابفروشی ها بدلیل فضاهای محدود وسیاست های فروش اغلب هیچ همکاری در توزیع آثار آنان ندارند ویا نمی‌توانند داشته باشند.

ثابت قدم افزود: تعطیلی سه ساله نمایشگاه استانی اصفهان بزرگترین ظلم به ناشران این استان بود که هم فضای فرهنگی شهر را به روی مردم بست و هم بسیاری از ناشران استانی را از چرخه تولید خارج کرد. ولی کتابفروشان با انواع طرح‌های حمایتی خانه کتاب شرایط بهتری داشتند وما هم برنامه ریزی کردیم که درهمین نمایشگاه استانی کتابفروشها بتوانند با ناشرانی تهرانی که کار می‌کنند از آنها نمایندگی بگیرند و در نمایشگاه از طرف آنها شرکت کنند.

وی در ادامه گفت: کتابفروشان محترم بجز آنان که صرفاً کتابهای فرهنکی عرضه می‌کنند- اغلب چند منظوره هستند و علاوه بر کتاب، کتاب درسی و لوازم التحریر و وسایل فانتزی هم عرضه می‌کنند و در کنار آن کافه کتاب هم دایر کرده‌اند که بسیار هم امر مبارکی است.

رییس ستاد اجرایی سیزدهمین نمایشگاه اظهار کرد: در این بین برخی از کتابفروشی‌های شهر اصفهان به بهانه‌ این‌که برگزاری این نمایشگاه‌ها به فعالیت آن‌ها لطمه وارد می‌کند، با این رویداد فرهنگی مخالف هستند. اما با فاصله گرفتن از این نگاه وعمیق‌تر شدن در تأثیر برگزاری این نمایشگاه‌ها در سطح استان‌ می‌توانند از پویش کتابخوانی و نشاطی که در طی یک‌هفته ایجاد می‌شود وبا هدف قراردادن بخش خاکستری جامعه به شکل صحیح و با برنامه‌ریزی دقیق برای بازگرداندن کتاب به سبد مصرف فرهنگی خانواده‌ها استفاده مؤثر نمود و از رکود سالانه‌ای که در بازار کتاب وجود دارد به میزان قابل توجه‌ای کاهش داد. قطع به‌یقین اگر در خصوص این موضوع تحقیقات میدانی و علمی صورت بگیرد، نتیجه‌ حاصل شده به نفع اهالی فرهنگ، اعم از مؤلف و صاحب اثر، ناشر، کتابفروش و مخاطبان خواهد بود. چون بسیاری از این حلقه هادریک زنجیر بهم پیوسته توسعه فرهنگی را معنا می‌کند.

ثابت قدم در پایان گفت: من پیشنهاد می‌دهم پس از پایان نمایشگاه برای بررسی دستاوردهای چنین رویداد فرهنگی ومطالبات ناشران وکتاب فروشان وسایر اهالی فرهنگ وبرون رفت از نگرش‌های دوگانه یک نشست تخصصی با تاکید بر فراخوان و ارائه مقاله از جانب صاحب نظران واهالی فرهیخته صنف وکلیه ناشران وکتابفروشان وسایر فعالان عرصه فرهنگ مکتوب وبا مشارکت جدی‌ کمسیون فرهنگی شورای شهر، اداره کل فرهنگ وارشاد اسلامی. اتحادیه کتابفروشان، شرکت تعاونی ناشران اصفهان و انجمن ناشران اصفهان ونیز نویسندگان ومترجمان و محققان وپژوهشگران وهمه فعالان حوزه فرهنگ مکتوب برنامه‌ریزی برگزار گردد.

نمایشگاه کتاب استان اصفهان آمیزه‌ای از نکات مثبت و منفی است؛ یعنی عده‌ای به نمایشگاه نقد دارند و عده‌ای هم نمایشگاه را خیر مطلق می‌دانند. این موضوع مستلزم این است که بر روی جنبه‌های مختلف نمایشگاه کار کارشناسیِ‌ بی‌طرفانه انجام گیرد و با لحاظ کردن منافع پیشه‌ها و حرفه‌های دست‌اندرکار حوزه کتاب از این جمع‌بندی استفاده شود؛ تا اقدامات لازم برای بهبود وضعیت نمایشگاه را انجام شود.