حق معلولان در استفاده از قطار شهری ادا شده است؟
استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی شهری موضوعی حیاتی و بسیار مهم برای افراد دارای معلولیت است و آثار مستقیمی بر زندگی تمام افراد به خصوص معلولان دارد؛ گرچه ارائه تسهیلات به معلولان گران تمام می‌شود، اما پیوندهای اجتماعی را تقویت می‌کند.
استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی شهری موضوعی حیاتی و بسیار مهم برای افراد دارای معلولیت است و آثار مستقیمی بر زندگی تمام افراد به خصوص معلولان دارد؛ گرچه ارائه تسهیلات به معلولان گران تمام می‌شود، اما پیوندهای اجتماعی را تقویت می‌کند.
به گزارش ایمنا، طی سال‌های اخیر در کلان شهرهای ایران برنامه‌ریزی و طراحی شبکه قطار شهری سرعت بیشتری گرفته و از آنجایی که استقبال معلولان از سیستم حمل و نقل ریلی بیشتر بوده تمهیداتی برای استفاده این قشر از جامعه در ایستگاه‌های قطار شهری پُر رنگ شده است.
استفاده از قطار شهری به عنوان وسیله‌ای پاک و ارزان یکی از بهترین گزینه‌های حمل ونقل درون شهری برای شهروندان به ویژه معلولان است، از این رو تمام ایستگاه‌های قطار شهری باید برای افراد کم‌توان جسمی قابل دسترس باشد؛ البته علاوه بر دسترسی به ورودی ایستگاه‌ها، فضاهای ارتباطی ایستگاه، باجه‌های خرید بلیت و عبور از گیت‌ها، سکوی ایستگاه ها آخرین مرحله حضور افرادی است که از خیابان وارد ایستگاه‌های مترو شده‌اند.
مشخص و متمایز کردن لبه سکوها همچنین همسطح بودن آن با واگن‌های قطار شهری مهم‌ترین مسایل برای افراد کم‌توان جسمی محسوب می شود؛ موضوعی که مورد انتقاد برخی از کارشناسان از جمله مشاور مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان است.
سخن گفتن از دشواری‌های حضور معلولان در جامعه، موضوع تازه‌ای نیست، اما مدیرعامل شرکت مترو منطقه اصفهان تاکید می‌کند که ایستگاه‌های قطار شهری اصفهان برای افراد معلول و ناتوان جسمی مناسب است و آسانسور در تمام ایستگاه‌ها وجود دارد که می‌تواند محیط ایستگاه های مترو را بیش از پیش برای افراد ناتوان مناسب سازد.
علیرضا فاتحی اظهار می‌کند: با وجود پله برقی در اغلب ایستگاه‌ها تردد افراد معلول و ناتوان با سهولت بیشتری انجام می‌شود و این افراد در صورت استفاده از یک نفر همراه، هیچ مشکلی هنگام سوار شدن به قطارها نخواهند داشت.
اختلاف سطح و ارتفاع بین سکو و واگن‌ها مشکل عمده معلولان
مشاور مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان نیز در این باره به ایمنا می‌گوید: یکی از بزرگترین مشکلات معلولان برای حضور فعالانه در جامعه، حمل و نقل شهری است چرا که یک معلول برای تردد و دسترسی به فضاهای شهری با توجه به کم توانی جسمی، به راحتی نمی‌تواند در تمام مسیرها تردد داشته باشد.
علیرضا ابراهیمیان اظهار می‌کند: بی‌شک هر چه سیستم حمل و نقل مناسب برای قشر توانخواه فراهم باشد، این افراد راحت تر و فعالانه و با مشارکت بیشتری می توانند در شهر حضور داشته باشند.
وی با بیان اینکه ماده پنج قانون جامع حمایت از معلولان که اردیبهشت ماه سال جاری ابلاغ شده، تاکید کرده که شهرداری‌ها مکلف هستند سیستم حمل و نقل شهری را برای افراد دارای معلولیت قابل دسترس کرده و علاوه بر آن سیستم درون شهری را به صورت رایگان و سیستم برون شهری را به صورت نیم بها در اختیار این قشر قرار دهد، تصریح می‌کند: بر اساس این قانون یکی از وظایف شهرداری ها موضوع دسترس پذیرکردن ناوگان حمل و نقل عمومی برای معلولان است.
مشاور مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان ادامه می‌دهد: از همان ابتدا که ایستگاه‌های قطار شهری اصفهان در حال احداث بود، فعالان انجمن‌های حمایت از معلولان این اعلام نیاز را بارها به مدیران شهری منتقل کردند که این فضاها برای استفاده قشر توانخواه جامعه مناسب باشد، شهرداری نیز برخی اقدامات را انجام داد، اما هنوز معلولان در استفاده از سیستم قطار شهری با مشکلاتی مواجه هستند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر تمام ایستگاه‌های قطار شهری اصفهان دارای آسانسور هستند و معلولان تا رفتن به سمت سکوی قطار شهری هیچ مشکلی برای رفت و آمد ندارند، می‌گوید: مشکل عمده معلولان اختلاف سطح و ارتفاع بین سکو و واگن قطار شهری است؛ در شرایط حاضر حدود هفت سانتی‌متر اختلاف سطح و یک فاصله ۱۳ سانتی‌متری بین سکو و واگن وجود دارد که باعث شده یک فرد معلول نتواند با استقلال کامل وارد واگن شود.
ابراهیمیان اضافه می‌کند: مسیر هدایت نابینایان از ورودی ایستگاه تا سکو نیز باید اجرایی شود تا این افراد برای استفاده از قطار شهری با مشکل مواجه نشوند، همچنین در خصوص نوع تعامل ایستگاه‌بانان با معلولان، باید آموزش هایی ارائه شود تا آنها بتوانند برای سوار و پیدا شدن به معلولان کمک کنند.
وی با بیان اینکه مسئولان قطار شهری اصفهان به دلیل پیگیری مکرر معلولان در جهت بهینه سازی استانداردهای مخصوص معلولان در قطار شهری ورود پیدا کرده و در حال حاضر نیز یک نفر مشاور در این حوزه به کار گرفته تا در خصوص تدوین دستورالعمل مناسب‌سازی ایستگاه‌های مترو اقدام کند، اظهار می‌کند: مناسب‌سازی یک فرایند صفر تا صد است، بدان معنا که اگر تمام یک فضا مناسب‌سازی شود، اما برای ورود اختلاف سطح وجود داشته باشد، اقدامات انجام شده ناقص بوده، زیرا معلول همچنان امکان استفاده ندارد، بنابراین برای استفاده قشر توانخواه از مترو باید از محل ورود به ایستگاه و سکو تا هنگام سوار و پیاده شدن آنها تمام شرایط مهیا و مناسب باشد و اگر مانعی در این مسیر وجود داشته باشد، باید گفت که فلسفه مناسب‌سازی با مشکل رو به رو است.
مشاور مناسب‌سازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان تاکید می‌کند: طولانی شدن زمان اجرای پروژه قطار شهری و تغییراتی که در طول مسیر تحقق آن بوده باعث شده ابعاد واگن‌های خریداری شده با طراحی اولیه آن متفاوت باشد به عنوان مثال طراحی سکوها با نوع واگن‌هایی که قرار بوده از یک کشور سازنده وارد شود، انجام شده، اما در نهایت واگن از کشور دیگری خریداری شده است.
توجه به ایمن‌سازی ایستگاه‌های قطار شهری
یک کارشناس حمل و نقل نیز با تاکید بر لزوم مناسب‌سازی ایستگاه‌های مترو برای معلولان به ایمنا می‌گوید: حدود ۲۵ سال از مطالعه مترو اصفهان تا به امروز که تقریبا تکمیل شده، می‌گذرد و در این سال‌ها فراز و فرودهای زیادی از جهت مدیریت، اولویت کار و تخصیص اعتبار داشته است، البته از دوره شورای چهارم اسلامی شهر اصفهان به بعد اهمیت بهره‌برداری از قطار شهری برای مدیران شهر دو چندان شد، البته موضوع مناسب‌سازی و ارتقاء کیفیت خدمت‌رسانی به افراد کم‌توان یا ناتوان در قطار شهری مطرح بود.
غلامرضا شیران با بیان اینکه در خصوص طراحی و یکپارچه‌کردن خط و ناوگان قطار شهری اصفهان مشکلاتی وجود دارد، اظهار می‌کند: در محل ایستگاه‌های قطار شهری باید هماهنگی خوبی در زیر (تونل) و رو (خیابان) بین ناوگان و ایستگاه برقرار شود؛ منظور از ایجاد هماهنگی بین خط و ناوگان این است که در طراحی خطوط، سکوها و تأسیسات ایستگاه از جمله اتاق کنترل، سالن، پله‌ها، کریدورها، آسانسورها، راهروها و خروجی‌های اضطراری باید پیش بینی‌های لازم انجام می‌گرفته، اما به اعتقاد من در خصوص طراحی پیرامون این موضوعات در برخی از ایستگاه‌ها مشکلاتی وجود دارد که تنها بخشی از آن حل شده است.
این کارشناس حمل و نقل با بیان اینکه اختلاف سطح ارتفاع و افق بین شکاف واگن و سکو ناشی از نداشتن طرح خوب برای سیستم قطارشهری و خرید واگن‌های آن است که اندر خم تغییرات افتاد، تصریح می‌کند: خرید واگن بدون لحاظ‌کردن ویژگی‌های خطوط، عدم تطابق ایجاد می‌کند، این مشکلات را می‌توان حل کرد چرا که امروزه تکنولوژی‌های تقویت کننده در اختیار داریم.
وی تاکید می‌کند: امروزه کشورهایی که بین خط و ناوگان ایجاد هماهنگی کرده‌اند، در ابعاد هندسی ناوگان و ابعاد هندسی خطوط قطار شهری دقت‌های لازم را انجام دادند، به عنوان مثال برای بهبود فعالیت اقداماتی همچون اتاق‌های ایمن، درهای کشویی برای اطمینان از بسته شدن کامل درها، دستکاری ایستگاه‌ها با یک طراحی داخلی و به‌کارگیری تدابیر ایمنی مسافران همچنین ایجاد تسهیلات برای قشر توانخواه انجام شده تا امکان استفاده برای عموم افراد به راحتی فراهم باشد.
به گفته این کارشناس حمل و نقل مدیریت شهری، کمیسیون حمل و نقل شورای اسلامی شهر و سازمان قطار شهری اصفهان باید برای آسان‌سازی، آرام‌سازی ترافیک، ایمن‌سازی ایستگاه‌های قطار شهری و هماهنگ‌کردن ایستگاه‌ها با وسایل نقلیه خیابان، برنامه‌ریزی کنند.
شیران معتقد است سازمان قطار شهری، معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری و کمیسیون حمل و نقل شورای شهر باید بسیار دقیق و عاجلانه با استفاده از کارشناسان خبره و نه با ارایه حکُم به یک فرد نابلد و غیرمتخصص، اتاق فکری تشکیل داده و راهکارهای مناسب را مورد توجه قرار دهند؛ امروزه در شهرها نیاز به آرام‌سازی ترافیک، ایجاد فضای امن و تدابیری برای مدیریت سرعت داریم، این نیازها قابل حل هستند و رفع آنها شیوه سختی ندارد.