هوا نمی‌فروشیم بنزین گازدار است!
«بطری یک‌ونیم لیتری را زیر نازل بنزین می‌گیرد و نمایشگر پمپ‌بنزین که صفر است پس از پرشدن بطری عدد ٢,٩ لیتر را نمایش می‌دهد.» این خلاصه فیلمی است که این روزها در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود، اما جایگاهداران سوخت به هیچ عنوان زیر بار این ماجرا و سایر شایعاتی که به آنها نسبت می‌دهند، نمی‌روند.
«بطری یک‌ونیم لیتری را زیر نازل بنزین می‌گیرد و نمایشگر پمپ‌بنزین که صفر است پس از پرشدن بطری عدد ٢,٩ لیتر را نمایش می‌دهد.» این خلاصه فیلمی است که این روزها در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود، اما جایگاهداران سوخت به هیچ عنوان زیر بار این ماجرا و سایر شایعاتی که به آنها نسبت می‌دهند، نمی‌روند.
ناصر رییسی‌فر، رئیس کانون کارفرمایان جایگاه‌های سوخت کشور به «شهروند» می‌گوید که امکان دستکاری شماره‌انداز این سامانه‌ها وجود ندارد و اگر دستگاه‌ها خراب شوند، حتما یک نفر از شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی برای تعمیرش می‌آید.
با این حال او تاکید می‌کند که این روزها گاز همراه بنزین زیادتر از گذشته شده است و هزینه‌اش را جایگاهداران و مردم می‌دهند، زیرا گاز تبخیر می‌شود و حجم بنزین خریداری‌شده پایین می‌آید.
با تمام این اوصاف که جایگاهداران زیر بار اتهامات فضای مجازی نمی‌روند، بیژن زنگنه، وزیر نفت قبلا گفته بود که سالانه ٣٠٠ تا ٤٠٠ جایگاهدار متخلف به زندان می‌روند.
از شایعه تا واقعیت بنزین
«بنزین بعضی از جایگاه‌ها بی‌کیفیت است. انگار هوا پر می‌کنند. اسمش این است که باک ماشین پر می‌شود وگرنه به یک کیلومتر هم نرسیده باک خالی می‌شود.» «به جای بنزین هوا می‌فروشند»، «بنزین را با نفت سفید مخلوط می‌کنند» و ... گلایه‌های این‌چنینی را گهگاهی از طرف رانندگان ایرانی شنیده‌ایم.
هرازگاهی این شایعه پررنگ‌تر می‌شود که پمپ‌بنزین‌های تهران در فروش بنزین تقلب می‌کنند و به اندازه‌ای که روی شماره‌اندازهای دستگاه‌ها دیده می‌شود، بنزین نمی‌فروشند. خالی‌شدن باک بنزین یا بازگشت آمپر بنزین به حالت قبل از سوختگیری هم ازجمله مشکلاتی است که افراد بسیاری با آن مواجه شده‌اند، به‌طوری که برخی از مصرف‌کنندگان به این موضوع اعتقاد دارند که ممکن است بعضی از جایگاهداران کم‌فروشی یا آب و هوا قاطی بنزین کنند. این اتفاقات در سال‌های گذشته بارها رخ داده و این‌بار هم ویدیویی در فضای مجازی منتشر شده که نشان می‌دهد فردی هنگام بنزین زدن بطری یک‌ونیم لیتری پر می‌کند، اما دستگاه پمپ بنزین ۳ لیتر را نشان می‌دهد.
سالانه ٤٠٠ جایگاهدار متخلف زندانی می‌شوند
قصه فروش آب و هوا همراه بنزین، قصه‌ای قدیمی است، اما حالا که کوچکترین اتفاقی در فضای مجازی با بازتابی گسترده منتشر می‌شود، اخبار سریع‌تر از همیشه منعکس می‌شوند. ماجرای اعتراض مردم به وضع نامناسب سوخت و تخلفات در این زمینه سر دراز دارد و مردم همواره در بازه‌های زمانی مختلف بر کم‌فروشی در برخی جایگاه‌های بنزین اصرار داشته و گله‌مند بوده‌اند که البته در مقابل، مسئولان این موضوع را انکار و تکذیب کرده‌اند.
حتی این شایعات درباره این‌که پمپ‌بنزین‌ها به کارگران خود اجازه تخلف می‌دهند هم منتشر شد که اعتقاد داشتند برخی جایگاه‌های سوخت‌رسانی حقوق کارگران خود را از همین تخلفات پرداخت می‌کنند.
البته اوایل سال ٩٥ بود که بیژن زنگنه هم تاکید کرد جایگاهداران کم‌فروشی می‌کنند و هر سال ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر از مدیران جایگاه‌ها به زندان می‌روند که عمده دلایل آن عدم‌پرداخت بدهی به شرکت نفت، قاطی‌کردن گازوییل با بنزین و کم‌فروشی است. حالا با انتشار ویدیویی جدید از تخلف جایگاهی که البته معلوم نیست عمدی است یا سهوی، باز هم تب‌وتاب این موضوع بالا رفته و کاربران به تندی از تخلفات جایگاه‌های سوخت‌رسانی انتقاد می‌کنند و آنها را متخلف می‌دانند.
حساب‌وکتاب جایگاهدارها بررسی می‌شود
حرف‌وحدیث‌ها درباره سوخت خودروهای ایرانی تمامی ندارد. از شایعاتی درباره وجود آب و هوا در بنزین تا بی‌کیفیت‌بودن این سوخت که ظاهرا یکی از مهمترین دلایل آلودگی هوای تهران هم است، همواره باعث شده شائبه‌های زیادی درباره وضع سوخت تهران مطرح باشد. تمام این شایعات درحالی است که مدیر بازرگانی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی از نظارت‌های این شرکت روی عملکرد پمپ‌بنزین‌ها خبر داده و می‌گوید: «نظارت‌های کمی و کیفی به صورت هفتگی و ماهانه صورت می‌گیرد، همچنین نمونه‌گیری به صورت مستمر و روتین و گاهی هم سرزده از بنزینی که در مخازن جایگاه‌ها وجود دارد، انجام می‌شود، تا بنزین کیفیت مناسبی داشته باشد. با این حال، همواره شایعات درباره کیفیت بنزین‌ها و تخلفات جایگاهداران مطرح است و مسئولان هم پاسخ‌های متفاوتی به این ابهام‌ها می‌دهند.»
رجب‌پور درباره مخلوط‌بودن بنزین با آب می‌گوید: «امکان ندارد بنزین تولیدی آب داشته باشد. بنزین از پالایشگاه به انبارها منتقل شده و با نظارت و کنترل کامل برای جایگاه‌ها بارگیری می‌شود. هم مخازن هر روز کنترل می‌شوند و هم نفتکش‌هایی که بنزین را از انبارها بارگیری می‌کنند، همچنین بار آنها قبل از خالی‌شدن نمونه‌گیری می‌شود. قاطی‌کردن آب داخل بنزین به صورت عمدی بسیار بعید است، اما اگر چنین موضوعی گزارش شود، به محض اطلاع‌رسانی فورا پیگیری خواهد شد. اگر صحت داشته باشد، جایگاه بسته می‌شود، تخلیه بنزین صورت می‌گیرد، مواد جایگزین تحویل داده و با متخلف برخورد می‌شود.
اگر چنین تخلفاتی رخ دهد، تکلیف محاسبات دفتر چه می‌شود، زیرا دفاتر ثبت عملیات تلمبه وجود دارد که هر روز عملکرد جایگاه‌ها را بررسی می‌کند. از جایگاه‌ها به‌صورت روزانه تسویه‌حساب گرفته می‌شود و چنانچه جایگاهی کم‌فروشی کرده باشد، مشخص خواهد شد و از ما می‌پرسند چطور امکان‌پذیر است که این جایگاه ۱۰هزار لیتر فرآورده خریده باشد و ۶هزار لیتر فروخته باشد، اما مخزن به جای این‌که ۴هزار لیتر بنزین داشته باشد، ۵هزار لیتر بنزین دارد. مردم اطمینان داشته باشند این تخلف هم بررسی خواهد شد.»
بنزین‌ها آب و هوا دارند یا نه؟
ناصر رییسی‌فر، رئیس کانون کارفرمایان جایگاه‌های سوخت کشور درباره این‌که آیا ممکن است بنزین‌ها با آب یا هوا مخلوط باشند، به «شهروند» می‌گوید: «چنین چیزی غیر ممکن است و افرادی که این ادعاها را مطرح می‌کنند هیچ‌گونه سواد و اطلاعات علمی درباره سوخت و انرژی ندارند.
همه مخزن‌های تغذیه‌کننده جایگاه‌ها سیستم‌های بسته و منحصر به فردی دارند که اگر کوچکترین ایرادی در آنها وجود داشته باشد، کل سیستم را دچار مشکل می‌کند، نه این‌که صرفا فقط هوا وارد مخزن شود. تمام جایگاه‌های کشور از یک سیستم تغذیه می‌شود و این‌طور نیست که بگوییم فلان پمپ بنزین مشکل دارد، چون اگر این سیستم‌ها دچار مشکل باشند، تمام جایگاه‌های عرضه سوخت در کشور به دردسر می‌افتند. ضمن این‌که تمام مخزن‌ها در پمپ بنزین‌ها شناورهای هوشمند دارند و امکان تغییر دادن یا دخل و تصرف در آنها از طرف جایگاهداران ممکن نیست و حتی اگر دچار خرابی هم شوند حتما باید توسط ماموران شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی چک شوند و کسی اجازه تعمیرآنها را ندارد.»
او ادامه می‌دهد: «این شناورها کاملا هوشمند هستند و امکان این‌که هوا داخل آنها شود، نیست. درباره آب هم وضع به همین شکل است. شاید هنگام بارندگی‌های شدید، مقداری آب داخل شناورها برود، اما اگر هم این‌طور باشد آب به ته جایگاه می‌رود و با بنزین مخلوط نمی‌شود چون امکان امتزاج و قاطی‌شدن آن با بنزین نیست. اگر هم به فرض این اتفاق بر اثر سهل‌انگاری ماموران حاضر در یک جایگاه رخ دهد فقط یک یا دو ماشین نیست که دچار مشکل می‌شوند، بلکه تمام ماشین‌هایی که از آن پمپ بنزین سوختگیری کنند به دردسر می‌افتند. البته تمام اینها که گفتم واقعا حادثه هستند و همیشه رخ نمی‌دهند یا این‌که عمدا یک جایگاهدار نمی‌آید به کیفیت بنزین خود لطمه بزند.»
گاز همراه بنزین زیادتر شده است
رییسی‌فر درباره ماجرای گاز بنزین‌ها و کاسته شدن از حجم آنها هم می‌گوید: «وقتی ما سوخت را تحویل می‌گیریم تا به مردم عرضه کنیم آن را با میزان انبساط بالا می‌گیریم چون سوخت گاز زیادی دارد و به مرور که از گاز آن کاسته می‌شود، منقبض شده و حجمش هم کمتر می‌شود. حتی هنگام سوختگیری هم این اتفاق رخ می‌دهد و بخشی از گازی که در بنزین وجود دارد، تبخیر می‌شود. البته این‌که میزان تبخیر گاز انباشت‌شده در بنزین نسبت به گذشته افزایش یافته است را تأیید می‌کنم، اما این‌که برخی می‌گویند بگوییم میزان تبخیر بنزین یورو ۴ نسبت به یورو ۲ بیشتر است، علمی و دقیق نیست.»
رئیس کانون کارفرمایان جایگاه‌های سوخت کشور تأکید می‌کند: «میزان تبخیر این گاز انباشت‌شده در بنزین در فصل گرم سال بیش از فصل سرد سال است، اما در گذشته این میزان به نحوی بود که یکدیگر را همپوشانی می‌کردند، اما میزان تبخیر نسبت به گذشته افزایش یافته است. این موضوع باعث زیان جایگاهداران شده و مردم نیز تا حدودی از آن متضرر می‌شوند. البته سیستم جدید سوختگیری در جایگاه‌های سوخت به هیچ عنوان اجازه ورود هوا به درون باک را نمی‌دهد.» او تصریح کرد: «زمانی که باک را باز می‌کنند، هوایی از آن خارج می‌شود که در حقیقت مربوط به تبخیر گازهای انباشت‌شده در بنزین است.»
شهروند/ پریسا اسلام‌زاده