فاجعه زیست محیطی، بیخ گوش فریدن

انباشت زباله در شهرستان فریدن طی سال های متمادی و نبود اقدام موثر برای مدیریت دفن بهداشتی آن، نگرانی کارشناسان را برای رخداد فاجعه زیست محیطی در این منطقه بکر و منحصر به فرد به دنبال داشته است.
به گزارش ایرنا، دشت های دالانکوه فریدن سال هاست چهره زشت انبوه زباله های این خطه را می پوشاند به طوری که خاک زرخیز این خطه از زخم زیست محیطی به تنگ آمده و حجم زباله های بلعیده شده را تاب نمی آورد.
به گفته مسئولان، زباله های تولیدی فریدن از سال 1368 تا زمان حاضر در یک نقطه ثابت دفن شده است، پدیدار شدن نشانه هایی از دفن غیراصولی زباله طی سال های اخیر، بیانگر این حقیقت تلخ است که محل های فعلی دفن زباله در فریدن به اشباع رسیده است.
شهرستان فریدن استان اصفهان دارای 2 شهر داران و دامنه همچنین تعداد 28 روستاست.
مکان دفن زباله های شهر داران (چهارقاشا) در فاصله سه هزار متری جنوب این شهر و در امتداد جاده اصلی به طرف چادگان ، مجاور دانشگاه آزاد اسلامی فریدن واقع است.
محل دفن زباله های شهر دامنه (قلندوز) در 800 متری جنوبی انبار سیب زمینی این شهر در امتداد جاده خاکی به طرف دالانکوه واقع است.
دالانکوه رشته کوهی از رشته کوههای زاگرس مرکزی واقع در غرب استان اصفهان در میان سه شهرستان داران، تیران و کرون و چادگان قرار گرفته است، این رشته کوه از دو خط الراس موازی از روستای چشمه احمد رضا در منطقه کرون تا پشت روستای انالوجه چادگان تشکیل شده است و حدفاصل آنها دشت های وسیعی وجود دارد که فضایی شبیه دالان به وجود آورده است، از این رو به 'دالانکوه' مشهور شده ‌است که در گویش محلی مردم 'کوه دالان' گفته می‌ شود.
مکان دفن زباله در برخی روستاهای شهرستان فریدن از جمله دره بید، اسکندری ، چهلخانه ، درختک، حصور، گنجه ، بادجان، چیگان و ازونبلاغ نیز از نظر محیط زیست منطقه با مشکلاتی مواجه است.
یکی از مهم ترین وظایف شهرداری جمع آوری، حمل و نقل و دفع مناسب پسماندها است که البته در برخی اوقات این امر محقق نمی شود، از طرفی استاندارد محل دفن زباله های این شهرستان بسته به سرانه جمعیت، میزان تولید زباله، سمت بادهای غالب، میزان بارش های منطقه، شرایط زمین شناسی و نوع سنگ بستر چندان در نظر گرفته نشده است، طبق گزارش های محلی در محل دفن زباله ها هر روز تعدادی از افراد بصورت غیر قانونی اقدام به تفکیک آن کرده و دوباره آن را به داخل شهر حمل می کنند که این روش ناقل بسیاری از بیماری هاست.
گرچه در طول سال های گذشته برای رفع این معضل چاره اندیشی شد و رایزنی هایی برای تغییر محل دفن زباله صورت گرفت؛ اما هیچکدام به نتیجه نرسید.
بیش از 10 سال از تصویب طرح جامع مدیریت پسماند فریدن می گذرد و در طول این سال ها مدیران و کارشناسان بسیاری طی جلسات بسیار نسبت به ضرورت اجرای این طرح هشدار داده اند که در عمل نتیجه ملموسی نداشته است.
وضعیت دفن زباله در این منطقه و بازگشت اثرات مستقیم و غیر مستقیم آن بر زندگی ساکنان، نگرانی ها در این خصوص را دو چندان کرده است.
از طرفی این موضوع؛ مزیت گردشگری فریدن به عنوان یکی از مقصدهای مهم سفرهای درون استانی را هم تحت شعاع قرار داده است؛ به طوری که کارشناسان گردشگری معتقدند چنانچه انباشت زباله در محیط زیست این منطقه به درستی کنترل نشود بیم آن می رود که در آینده ای نه چندان دور جاذبه توریستی فریدن رو به افول رود.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست فریدن، در این خصوص به ایرنا گفت: دفن غیر اصولی زباله، جمع آوری ناقص پسماندهای پزشکی، مجاورت مکان فعلی دفن زباله شهر داران با باغ ها و زمین های زراعی، عدم احداث ترانشه مناسب، فقدان فنس کشی محل دفن، آتش زدن زباله ها ، پراکندگی زباله ها در مراتع اطراف و جمع آوری مواد پلاستیکی توسط افراد سود جو و بیم انتقال بیماری مهمترین مخاطرات مکان های فعلی دفن زباله در فریدن است.
حسین خلیلی با بیان اینکه زباله به چالش مهم زیست محیطی فریدن تبدیل شده است، افزود: فقدان برنامه جامع به عنوان نقشه راه در مدیریت اجرائی هر یک از گروه پسماندها، نبود هماهنگی دستگاه های مرتبط، در اولویت نبودن موضوع مدیریت پسماند در برنامه های کلان ملی، عدم تامین منابع مالی و تخصیص نا متناسب اعتبارات از چالش های مهم مدیریت پسماند است.
شهردار شهر داران در گفت و گو با ایرنا، با اعلام اینکه گنجایش کافی برای دفن زباله های جدید در مکان فعلی وجود ندارد، افزود: مکان های پیشنهادی دیگر در نقاط مختلف شهرستان تاکنون مورد تایید سازمان های ذیربط قرار نگرفته است.
احمد رضا محسنی اضافه کرد: ویژگی های زمین شناسی و آبخیزداری منطقه، سخت گذر بودن مسیرها، گستردگی اراضی کشاورزی، تعدد زمین های خصوصی، هزینه های سنگین و تعارض های اجتماعی از مهمترین عوامل به نتیجه نرسیدن جانمایی جدید مکان دفن زباله های شهر داران بوده است.
فرماندار فریدن در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه تاخیر در اجرای طرح جامع مدیریت پسماند، شهرستان را با چالش ها و مخاطرات زیست محیطی جدی مواجه کرده است، افزود: این طرح پس از گذشت سال های بسیار به دلیل سهل انگاری و مشکلات اداری تا کنون عملیاتی نشده است.
وی اجرای این طرح را مطالبه دیرین مردم شهرستان ذکر و اضافه کرد : گذشت زمان و انباشت بیش از حد زباله در طول این سال ها منطقه را با تهدیدات جدی زیست محیطی رو به رو کرده و تبعات زیانبارتری بر جای گذاشته است.
معین الدینی ادامه داد : این موضوع در کنار شرایط جوی منطقه و بارندگی ها، دفن اصولی زباله را تحت شعاع قرار داده است.
فرماندار فریدن طولانی شدن فرایند اخذ استعلام های لازم را مهمترین مانع اجرای این طرح ذکر و تصریح کرد : در جلسه اخیر مدیریت پسماند شهرستان همه نهادهای مرتبط با پیگیری و اجرای این طرح موظف شده اند که در سریع ترین زمان ممکن پرونده استعلام های مربوطه را به سرانجام برسانند.
وی تصریح کرد : در این جلسه تاکید شد که تا زمان انجام مراحل اخذ استعلام، دفن اصولی زباله با بهره گیری از خاک پوشانی و ایجاد ترانشه جدید و عمیق در محدوده مکان های به اشباع رسیده ادامه یابد.
معین الدینی خاطرنشان کرد: در این جلسه همچنین شهرداری ها ملزم به ارائه برنامه زمان بندی شده دفن زباله به محیط زیست برای انجام نظارت های لازم شدند.
فرماندار فریدن بیان کرد : فرایند دفن اصولی زباله های شهرها و روستاهای فریدن باید توسط نهادهای مرتبط به طور مستمر و با حساسیت بیشتر رصد شود و شهرداری ها موظف به اجرای دقیق مراحل دفن اصولی زباله در مکان های فعلی هستند.
معین الدینی با اشاره به فعالیت شرکت مدیریت پسماند شهرداری ها و دهیاری ها در منطقه، بر ضرورت فرهنگ سازی برای تفکیک زباله تاکید کرد و گفت: با توجه به شرایط فعلی، باید با اتخاذ ایده های خلاق زمینه برای مشارکت حداکثری مردم در اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا فراهم شود.
به گفته وی تفکیک زباله از مبدا به دفن اصولی زباله با توجه به محدودیت های فعلی کمک فراوانی می کند.
مدیرعامل شرکت بازیافت و تفکیک زباله از مبداء غرب استان اصفهان در این خصوص به ایرنا گفت : روزانه بیش از 2 تن زباله خشک در سطح چهار شهرستان فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین میاندشت جمع آوری می شود.
بهمن جاوید افزود: این زباله ها شامل چوب و محصولات وابسته به آن، فلزات، انواع پلاستیک، شیشه، کاغذ و مقوا و نان خشک است.
وی به فعالیت دوره گردها و چند انبار خرید زباله خشک در شهرک قطب صنعتی فریدن اشاره کرد و گفت: چنانچه از فعالیت غیرقانونی دوره گردها و انبارداران جلوگیری شود، مقدار زباله های خشک جمع آوری شده به بیش از چهار تن خواهد رسید.
مدیرعامل شرکت بازیافت و تفکیک زباله از مبداءغرب استان اصفهان افزود: در زمان حاضر 30 نیروی آموزشی، 52 نیروی ثابت و بین 60 تا 80 نفر نیروی فصلی در این شرکت مشغول فعالیت هستند.
وی به پیگیری های مستمر خود برای ساخت کارخانه گرانول در غرب استان اشاره کرد و افزود: مخالفت نهادهای مرتبط از جمله محیط زیست وعدم توافق در اعطای زمین مناسب، مهم ترین مانع ساخت کارخانه گرانول در این منطقه است.
گرانول به نوعی از شکل پلیمر بدست آمده در پتروشیمی اطلاق می شود که بصورت دانه بوده و برای مصارف و کاربردها باید ذوب و شکل دهی شود .
جاوید ادامه داد : در این رابطه از مسئولان خواستیم هر زمینی که در پنج کیلومتری اراضی ملی مورد تایید واقع شد در اختیار شرکت قرار دهند تا با سرمایه گذاری بخش خصوصی، کارخانه احداث شود ولی این موضوع نیز مورد موافقت قرار نگرفت.
به گفته وی با راه اندازی این کارخانه حداقل 35 نفر دیگر به طور دائم مشغول به کار می شدند.
وی بیان کرد : تاکنون 400 میلیون ریال برای اجرای نخستین مرحله طرح آموزش چهره به چهره در شهرهای زیر پوشش طرح تفکیک زباله از مبداء، صد میلیون ریال برای تهیه و توزیع بروشور، برچسب و پوسترهای آموزشی تبلیغاتی و صد میلیون ریال برای فعالیت های فرهنگی مرتبط با شرکت(تئاتر) هزینه شده است.
مدیرعامل شرکت پسماند شهرداری ها و دهیاری های غرب استان اصفهان نیز در گفت و گو با ایرنا از اجرای طرح جامع مدیریت پسماند فریدن پس از سال ها تاخیر در سال جاری خبر داد و افزود: این طرح در سال 1391 ابتدا برای شهرستان فریدن و بوئین میاندشت تصویب و مطالعات آن تا سال 1395 انجام شد؛ اما به دلیل تسهیل اخذ ردیف اعتباری؛ مقرر شد که زباله های شهرستان های فریدونشهر و چادگان نیز به طرح اضافه شود، بنابراین کلیت طرح بازنگری و با توجه به فرایند تایید زمین مناسب برای احداث کارخانه، در بازه ای طولانی در چندین کمیته مرتبط معرفی و بررسی شد.
مالک رمضانی اضافه کرد: طرح مدیریت پسماند شهرستان های غرب استان بیش از 10 سال در انتظار اجرا بوده است و در این مدت سنگ اندازی ، جهل به قانون و عدم آگاهی در مقاطع مختلف نیز مانع از اجرای آن شده است.
رمضانی گفت: شرکت مدیریت پسماند شهرداری ها و دهیاری های فریدن بزرگ کار خود را با جدیت از نیمه دوم سال گذشته با گزینش چند پیمانکار و شروع تفکیک زباله از مبداء در سطح چهار شهرستان، آغاز کرده است.
رمضانی به چرخه مدیریت پسماند و نهادهای متصل به آن، اشاره کرد و افزود: شهرداری ها مهم ترین حلقه اتصال این زنجیر به شمار می روند اما از آنجا که محدودیت های اعتباری این نهاد ها فعالیت ما را به شدت تحت شعاع قرار می داد؛ راهبرد ما حذف وابستگی به شهرداری ها وافزایش مشارکت هدفمند با بخش خصوصی و سرمایه گذار مردمی است.
به گفته وی به زودی از سرمایه گذار بخش خصوصی برای اجرای ساخت کارخانه تولید کود کمپوست غرب استان دعوت بعمل خواهد آمد و کارخانه تولید کود کمپوست غرب استان برای بازیافت زباله های شهرستان های فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین میاندشت در شهر دامنه فریدن راه اندازی می شود.
رمضانی افزود: اجرای موفق این طرح زمینه را برای محیطی عاری از آلودگی و حفظ طبیعت بکر این مناطق فراهم خواهد کرد.
به گفته وی با ساخت و بهره برداری از این کارخانه، علاوه بر به کارگیری بیش از 100 نفر در مرحله ساخت، برای 40 نفر اشتغال پایدار ایجاد خواهد شد و بیش از 40 نفر دیگر نیز به طور غیر مستقیم در بخش های مختلف تهیه کود کمپوست مشغول به کار می شوند.
رمضانی با بیان اینکه کلیه استعلام های لازم برای احداث این کارخانه اخذ شده است، افزود: مساحت زمین مورد مطالعه برای پردازش و احداث این کارخانه 36 هکتار است که چهار هکتار آن برای ساخت فضای کارخانه در نظر گرفته شده است.
مدیر عامل شرکت پسماند شهرداری ها و دهیاری های غرب استان، اضافه کرد: بهترین روش برای بی خطرسازی و برگرداندن زباله های تر به چرخه طبیعت تبدیل آن به کود کمپوست است.
به گفته وی کل زباله های تولیدی در شهرهای زیر پوشش این طرح روزانه 120 تن است که هر چه تناژ تولید زباله بیشتر شود بازدهی کارخانه بالاتر می رود
رمضانی به اهداف و چشم انداز کارخانه تولید کود کمپوست اشاره کرد و افزود: خروجی بخش مواد آلی این کارخانه تبدیل به کمپوست قابل صادرات می شود، همچنین زباله های تفکیک نشده از مبداء در بخش ریجکت به زغال و یا گازوئیل تبدیل خواهد شد.
مدیر عامل شرکت پسماند شهرداری ها و دهیاری های غرب استان به فرایند پیچیده تایید زمین مناسب برای احداث کارخانه تولید کود کمپوست غرب استان اشاره کرد و افزود: در مجموع 36 نقطه مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفت و کارشناسان محیط زیست، آب منطقه ای و سایر نهاد های مرتبط سه نقطه را تائید کردند.
رمضانی گفت: از میان این سه نقطه، در نهایت ورودی شرقی اراضی دامنه فریدن مورد موافقت و اتفاق نظر مسئولان بومی قرار گرفت.
انتشار خبر ساخت کارخانه کمپوست در دامنه فریدن واکنش های مختلفی در بین مردم این شهر در پی داشت.
حمید رضا عبدالهی یکی از شهروندان دامنه فریدن در این خصوص به ایرنا گفت: با وجود باد شدیدی که در بیشتر روزهای سال در دامنه می وزد استقرار کارخانه کمپوست ممکن است موجب انتشار بوی نامطبوع در این شهر شود.
سینا کاظمی شهروند دیگری به ایرنا گفت: انتشار مواد سمی و سرطان زا از این کارخانه ها موجب بروز انواع بیماریهای پوستی خواهد شد و نباید با بیان مزایایی مانند اشتغالزایی ذهن مردم از ضررهای احتمالی این طرح منحرف شود.
شهردار شهر دامنه در گفت و گو با ایرنا؛ با اعلام اینکه کارخانه کمپوست خارج از محدوده وحریم شهر و در دره ای معروف به دره کلنگ احداث خواهد شد، افزود: این مکان پس از بررسی های مستمر کارشناسان محیط زیست ، آب منطقه ای و مشاوران مجرب به تایید رسیده است و هیچ گونه آلودگی برای ساکنان ایجاد نخواهد کرد.
یک کارشناس محیط زیست در گفت و گو با ایرنا، سرایت شیرابه ها و پسماندها به زمین های کشاورزی ، تهدید سلامت عمومی ناشی از آتش سوزیهای مکرر و انتقال بیماری را از پیامدهای دفن زباله برشمرد.
احسان جعفری با اعلام اینکه دفن زباله در حال تبدیل به یک روش منسوخ شده است، افزود: اکنون برخی از کشورها مانند سوئد و سوئیس مشکل پسماندهای خودشان را حل کرده و به طور تقریبی به مرحله بدون زباله رسیده اند حتی کشورهایی مانند اتریش نیز وارد کننده پسماند هستند.
وی اضافه کرد: بخش بزرگی از زباله های تولیدی شهرها قابل بازیافت و خروج از چرخه طبیعت است.
رئیس شبکه بهداشت و درمان فریدن در گفت و گو با ایرنا؛ بر ضرورت معاینه دوره ای افرادی که در محیط های دفن زباله فعالیت می کنند تاکید کرد.
محمد رضا شیخی در گفت و گو با ایرنا افزود: شبکه بهداشت و درمان شهرستان این آمادگی را دارد که در راستای پیشگیری از سرایت بیماری به این افراد و شیوع آن در جامعه اقدامات لازم را انجام دهد.
با توجه به اینکه مکان های فعلی دفن زباله در فریدن دیگر تکافوی زباله را ندارد و از طرفی فرآیند جانمایی و ایجاد مکان جدید دفن زباله نیز طی سال های اخیر به نتیجه نرسیده است؛ راه میان بر و قابل اجرا برای گذر از این بحران زیست محیطی؛ اهتمام جدی مردم به اجرای تفکیک زباله خشک از مبدا و در گام بعد احداث کارخانه کمپوست با هدف کاهش حجم زباله های تر شهروندان است.
بدین ترتیب علاوه بر خروج حجم قابل توجهی زباله از چرخه محیط زیست منطقه؛ شهرداری ها و دهیاری ها نیز در اجرای دفن اصولی زباله های باقیمانده با توجه به کاهش حجم آن حرفه ای تر و موفق تر عمل خواهند کرد.
اجرای این طرح ها؛ علاوه بر حفظ محیط زیست و ارتقا کیفیت بصری آن؛ از نظر اقتصادی و اشتغالزایی نیز دارای کارکرد فزاینده خواهد بود ، ضمن آنکه اثرات مثبتی بر سلامت و بهداشت مردم خواهد داشت.
پسماندها بر اساس قانون مدیریت پسماند به پنج گروه عادی، صنعتی، پزشکی، کشاورزی و پسماندهای ویژه تقسیم‌بندی می‌شوند. طبق گزارش‌ها، علاوه بر زباله‌های عادی و شهری روزانه در کشورمان 400 تن زباله بیمارستانی، 80 تن ویژه بیمارستانی، بیش از 90 هزار تن صنعتی و 380 تن پسماند لجن اسیدی و خاک رنگ بر تولید می‌شود.
بنابر اعلام مرکز آمار ایران، خانوار‌های شهری کشور در سال 1395 به‌طور متوسط در هر هفته 175 هزار و 548 تن پسماند تولید کرده‌اند، سرانه پسماند تولید شده توسط هر خانوار شهری 9.7 کیلوگرم در هفته بوده است که بخش عمده ای از این پسماندها را پلاستیک ها و ظروف یکبار مصرف تشکیل داده اند.
به گفته مسئولان ، روزانه 58 هزار تن زباله در شهرها و روستاهای کشور تولید می شود که 75 درصد از آن دفن می شود.
از این مقدار فقط پنج درصد بطور بهداشتی دفن می شود، کارشناسان می گویند شیرابه ای که دفن معمولی زباله تولید می شود به محیط زیست به ویژه آب های زیر زمینی خسارت فراوانی وارد می کند، این رقم بر اساس تازه ترین گزارش ها حدود 500 هزار میلیارد ریال تخمین زده شد.
بنا به اظهار نظر کارشناسان در دولت یازدهم توجه ویژه ای به موضوع مدیریت پسماند شد و این امر در دولت دوازدهم نیز به عنوان یکی از اولویت ها ادامه دارد، بر اساس برنامه ششم توسعه دولت موظف است که اقدامات مهمی را با کمک دستگاه های ذیربط انجام دهد.
بر اساس تبصره 2 ماده 20 قانون هوای پاک، شهرداری موظف است ظرف 3 سال زمینه تبدیل پسماند به کود و انرژی را فراهم کند، در قانون هوای پاک آمده است، انباشت پسماندهای بیمارستانی و صنعتی در معابر عمومی و فضای باز یا سوزاندن آنها و انباشتن پسماندهای خانگی و ساختمانی در معابر عمومی و فضای باز خارج از مکان های تعیین شده توسط شهرداری ها و دهیاری ها یا سوزاندن آنها و همچنین سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی پس از برداشت محصول ممنوع است و متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه شش موضوع ماده (19) قانون مجازات اسلامی محکوم می شود.
همچنین در تبصره 2 ماده 20 قانون هوای پاک تاکید شده است، دولت و شهرداری ها موظفند ظرف مدت سه سال پس از ابلاغ این قانون برای شهرهای مختلف زمینه های تبدیل این پسماندها به انرژی یا کود را با کمک بخش خصوصی فراهم کنند.
به گفته مسئولان تا قبل از سال 1395 میزان تخصیص اعتبار در بخش مدیریت پسماند اندک و تا 6 میلیارد تومان بود تا اینکه در سال های 1395 و 1396 این اعتبار به 500 میلیارد ریال اعتبار افزایش یافت.
آمارها نشان می دهد، حدود 68 درصد از مجموع زباله های تولید شده دراستان اصفهان به واحدهای تولید کود کمپوست ارسال می شود.هر اصفهانی در روز 480 گرم زباله تولید می کند، کارخانه های کمپوست در استان زباله های تولیدی 80 درصد جمعیت استان را بازیافت کرده و در نهایت به کود کمپوست تبدیل می کنند.
در زمان حاضر کارخانه های تولید کود کمپوست استان درشاهین شهر، خمینی شهر ، برخوار، فلاورجان، لنجان ، نجف آباد ، کاشان و آران و بیدگل، مستقر است و در آینده ای نزدیک فریدن به این شهرها می پیوندد.
کارخانه های کمپوست گلپایگان ، خوانسار، مبارکه، دهاقان و شهرضا در دست احداث است.این به آن معناست که رقابت بسیار سخت برای احداث این کارخانه در میان شهرهای استان وجود دارد.
بنا به نظر کارشناسان، با احتساب زباله های دفن شده و نیز زباله های غیر قابل بازیافت در واحدهای تولید کمپوست ، در مجموع 45 درصد از این مواد زاید بازیافت و بقیه از دسترس خارج می شود.
کمپوست روش تبدیل پسماندهای آلی تجزیه ‌شده و به طور نسبی پایدار بقایای گیاهی، حیوانی یا زباله‌ های شهری است که تحت شرایط خاص و روش‌ های گوناگون به کود قابل استفاده در محیط های پرورش گیاه مانند درختان و فضاهای سبز شهری تبدیل می شود.
به گزارش ایرنا؛ شرکت مدیریت پسماند شهرداریها و دهیاری های فریدن بزرگ در سال 1391 به ثبت رسید و فعالیت خود را با شروع طرح تفکیک از مبداء در سطح چهار شهرستان فریدن، فریدونشهر، چادگان و بوئین میاندشت از نیمه دوم سال گذشته با آموزش های چهره به چهره آغاز کرد.
هشت شهرداری غرب استان اصفهان شامل شهرداری های داران، دامنه، فریدونشهر، برف انبار، بوئین و میاندشت، افوس، چادگان و رزوه به همراه چهار تعاونی دهیاری های آن ها و سهامداران، اعضای این شرکت هستند، فعالیت شرکت بازیافت و تفکیک زباله از مبدا غرب استان اصفهان نیز زیر نظر این شرکت انجام می شود، روزانه بیش از 120 تن زباله تر و افزون بر 4 تن زباله خشک از سطح این محدوده جمع آوری می شود.
شهرستان های فریدن با بیش از 49 هزار نفر جمعیت در 140 کیلومتری ، فریدونشهر با 35 هزار نفر جمعیت در 180 کیلومتری، چادگان با 32 هزار نفر در 110 کیلومتری و بوئین میاندشت با بیش از 24 هزار نفر در 180 کیلومتری غرب اصفهان قرار دارند که به منطقه 'فریدن بزرگ ' مشهور هستند.