مسمومیت با قرص برنج ، علائم و درمان

آلومینیوم فسفید که در ایران آنرا با نام قرص برنج می‌شناسند.

مسمومیت با قرص برنج یکی از شایع‌ترین مسمومیت‌ها و مهلک‌ترین آنهاست که راه درمان موثری ندارد. قرص برنج یک آفت کش است که از آن برای ضدعفونی و حفاظت از دانه‌های غلات مانند برنج استفاده می‌شود.

مسمومیت با آلومینیوم فسفید (AAIPP) معضلی بزرگ در شبه قاره هندوستان است. آلومینیوم فسفید (AIP) که از آن برای ضدعفونی و حفاظت از دانه‌های غلاتی همچون برنج استفاده می‌شود (با نام‌های تجاری‌ای همچون کویک‌فوس (QuickPhos)، سلفوس (Celphos) و در ایران با نام قرص برنج می‌توان آنرا یافت) سمی بسیار مهلک است به‌ویژه هنگامی که آنرا از ظرف تازه باز شده آن مصرف کنند. مرگ آن بر اثر شوک عمیق، آماس قلب و از کار افتادن بعضی عناصر داخلی بدن است.

طبق دسته‌بندی انواع مرگ به دو دسته کلی: «سوماتیک» و «سلولی» مرگ با قرص برنج از نوع مرگ سلولی است؛ و این بدان معنی است که در این مرگ هر یک از بافت‌ها و سلول‌ها که عناصر تشکیل دهنده جسم می‌باشند میمیرند. در این حالت تمام نسوج و سلول‌های بدن مرده‌اند و دارای عملکرد، فعالیت متابولیکی و تنفس هوازی نمی‌باشند. بر خلاف مرگ سوماتیک که در آن توقف کامل و بدون بازگشت اعمال اعضای حیاتی بدن شامل مغز، قلب و…. رخ می‌دهد که حیات در جسم متوقف می‌شود، ولی در عناصر تشکیل دهنده جسم مثل بافت و سلول‌ها ادامه دارد. مرگ مغزی از نوع مرگ سوماتیک است.

این ماده در حضور آب ، بخار آب یا اسید معده ، گاز فسفین (PH3) آزاد می‌کند که موجب مسمومیت می‌شود. مسمومیت ناشی از فسفین بیشتر به قصد خودکشی است و روز به روز بر تعداد آن افزوده می شود . دو سوم مسمومین جان خود را از دست می‌دهند.

مرگ بر اثر مصرف قرص برنج مرگی دردناک است و فرد عطش زیادی دارد و در این مرگ فرد تا زنده است، هوشیار و بیدار بوده و سوزش شدیدی در بدن خود احساس می‌کند. این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و فرد در اثر مرگی زجرآور خواهد مرد.

در صورتی که فرد قرص برنج را بخورد یا بوی آن را استشمام کند دچار مسمومیت خواهد شد که در صورتی که سم از بدن وی خارج نشود مرگ در پی خواهد داشت. خاصیت سمی آلومینیوم فسفید به خاطر گاز فسفین (که دارای ویژگی سیتوتوکسیتی است) است که باعث جراحات رادیکال آزاد می‌شود که از فعالیت آنزیم‌های سلول‌های حیاتی جلوگیری و بافت‌ها را نابود می‌کند.

نشانه‌ های مسمومیت با قرص برنج

در کمتر از چند دقیقه پس از ورود قرص به داخل معده علایم آن بروز پیدا می‌کند. اولین اثر و علامت آن از کار انداختن سیستم گردش خون است. این مسمومیت دارای علایم دیگری مانند سرگیجه و فشار در ناحیه قفسه سینه، سردرد، خستگی، تهوع، تب و لرز، ضعف ماهیچه‌ای، دوبینی و ... است. نشانه‌های اولیه متاثر از مشکلات تنفسی و نشانه‌های بعدی به دلیل آسیب‌های وارده به کبد و کلیه است.

این قرص یکی از مورد استفاده‌ترین آفت‌کش‌های دنیاست که در کمتر از بیست و چهار ساعت می‌تواند موجب مرگ فرد شود. چراکه در ترکیب با اسید معده می‌تواند نوعی گاز بسیار مهلک تولید کند.

درمان مسمومیت با قرص برنج

متاسفانه هیچ درمان موثر و مشخصی برای مسمومیت با قرص برنج وجود ندارد. این قرص چه به صورت خوردن و یا استشمام، می‌تواند موجب مسمومیت شود و در صورتی که فرد مسموم شده سم را دفع نکند خواهد مرد. افرادی که قرص برنج خورده اند نباید آب بخورند زیرا باعث می‌شود در معده گاز بیشتری تولید شود. این افراد باید بلافاصله به اورژانس منتقل شوند. خوردن جوش شیرین و پرمنگنات پس از مسمومیت می‌تواند یک راه پیش درمانی قبل از رسیدن به بیمارستان باشد.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته