جزئیات فرونشست زمین در مسکن مهر حبیب‌آباد و شمال اصفهان

رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان جزئیات فرونشست زمین در مسکن مهر حبیب‌آباد و شمال اصفهان، نسبت به این بحران در استان هشدار داد و راهکارهای علمی مرکز را برای دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و نیرو تشریح کرد.
به گزارش ایسنا، علی بیت‌اللهی با تشریح جزئیات فرونشست زمین در مسکن مهر حبیب‌آباد و شمال شهر اصفهان، اظهار کرد: فرونشست زمین در دشت‌های برخوار و مهیار اصفهان، امری اثبات شده است. حاشیه دشت مهیار در مرز بین کوه و دشت نمونه شکاف‌های ممتد کلاسیک و آموزشی تیپیک را نشان می‌دهد.وی با بیان اینکه در محدوده میانی دشت مهیار و در نهشته‌های آبرفتی به دلیل مصرف بی‌رحمانه آب‌های زیر زمینی که موجب افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی شده است، فرونشست مستمر در حال تکوین است، افزود: همچنین در مرز بین کوه و دشت به دلیل عدم وجود پتانسیل تحکیم و فرونشست در سازنده‌های سخت و رخنمون‌دار حاشیه دشت، تنش برشی ایجاد و در نهایت با گسیختگی خاک و تشکیل شکاف‌های ممتد محاطی دشت، اثر تخریبی فرونشست در سطح زمین نمودار می‌شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات افزود: در شمال شرقی اصفهان و در فاصله تقریبی ۲۲ کیلومتری از مرکز شهر و در امتداد بلوار زینبیه که به اراضی اطراف مسکن مهر طلای حبیب‌آباد اصفهان (پس از گذر از علی‌آباد ملاعلی) منتهی می‌شود، آثار فرونشست در بخشی از دشت پهناور برخوار که روزگاری با آبخوان‌های غنی خود شناخته می‌شد، با بروز شکاف‌های ناشی از فرسایش تونلی خود را نمایان ساخته است. مکانیسم ایجاد شکاف‌های این منطقه از دشت برخوار با مکانیسم پیدایش شکاف‌های حاشیه دشتی دشت مهیار متفاوت است.
بیت‌اللهی توضیح داد: در شمال و شمال‌شرق اصفهان و همچنین در اراضی اطراف فرودگاه مهم و بین‌المللی شهر گردشگری با جاذبه‌های متنوع توریستی اصفهان، رسوبات سطحی و نیز نهشته‌های سطوح فوقانی تراز آب زیرزمینی که اکنون به مراتب افت پیدا کرده، ریزدانه با پتانسیل بالای فرونشست است.
وی ادامه داد: این نهشته‌ها در سطح به دلیل وجود املاح خاص، از نوع خاک‌های بدرفتار و واگرا بوده و با از دست دادن آب و رطوبت، با توجه به ظرفیت واگرائی خود، دچار شکاف و سپس در معرض فرسایش تونلی قرار گرفته و در زیر سطح زمین، تونل‌های ممتد با قطر زیاد را به وجود می‌آورد. این تونل‌ها در درون خاک‌های با چسبندگی ضعیف و واگرا، فاقد استحکام لازم بوده و به تدریج با ریزش از سقف به سطح زمین نزدیک شده و در نهایت به طور ناگهانی فروریزش‌های ممتد و خسارت‌باری را موجب می‌شوند.رئیس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خاطرنشان کرد: چنین سناریویی مسلماً در مراکز جمعیتی مانند مسکن مهر، در پای دکل‌های فشارقوی برق و در حاشیه مستحدثات فوق حساس، بسیار هشداردهنده خواهد بود.
وی تصریح کرد: با پیشروی اثر فرونشست در منطقه، فروریزش‌های خطی متعددی را باید انتظار داشت. امر مقابله با آثار فرونشست زمین و نحوه جلوگیری و پیشروی شکاف‌های فرونشستی امکان‌پذیر است و حسب مورد با اتخاذ شیوه‌های مهندسی می‌توان از پیشروی شکاف‌ها جلوگیری کرد.
بیت اللهی با تاکید بر مقابله با فرونشست زمین در بیان راهکارهای فوری، تصریح کرد: در این کارزار، باید وزارت نیرو با چاه‌های غیرمجاز مقابله جدی کنند، زمان ناچیزی به اتمام آب‌های آبخوان‌های پهناور اصفهان مانده است و جای سستی و حرکت‌های کند و لاک‌پشتی نیست، باید وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه مسئول آن، با بهره‌برداری‌های غیرمجاز از چاه‌های مجاز نیز مبارزه جدی کنند. ضرورت دارد تا در پروانه بهره‌برداری چاه‌های مجوزدار نیز بازنگری به عمل آید.
وی تصریح کرد: ضروری است وزارت نیرو برای اجرائی کردن نکات مذکور و امکان اعمال مدیریت سامان‌یافته، حتماً نصب کنتورهای هوشمند آب در سر چاه‌ها را به طور جد دنبال کند. هرگونه هزینه در این راه، مسلم بدانند که سرمایه‌گذاری غنی برای آینده این مرزوبوم است و نباید در این کار ذره‌ای تردید داشت.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در بیان راهکارهایی که وزارت جهاد کشاورزی باید مدنظر قرار دهد، گفت: وزارت جهاد کشاورزی نقش مستقیمی در تشدید فرونشست زمین دارد و باید به مسئولیت‌های جدی خود عمل کنند.
وی تأکید کرد: وزارت جهاد کشاورزی باید شیوه‌های نوین آبیاری کشاورزی را به‌ویژه در زون‌های با خطر بسیار بالا و بالای فرونشست زمین ترویج و اجرائی کند. روش‌های قدیمی غرقابی درصد بسیار بالایی از آب را به صورت تبخیر هدر می‌دهد و موجب استحصال بیشتر و بیشتر آب‌های زیرزمینی می‌شود.
بیت‌اللهی ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی باید کاشت هرگونه کشت و زرع و باغات پرمصرف آب را در مناطق با نرخ بالای فرونشست زمین ممنوع اعلام کند و در این راه بسیار جدی عمل کند، همچنین، وزارت جهاد کشاورزی و به ویژه بخش‌های مرتبط آبخیزداری آن، عملیات آبخیزداری و تغذیه سفره‌های آب‌های زیرزمینی را در رئوس کاری خود قرار دهد.