رد پای سروش اصفهانی در ترجمه "هزار و یک شب"

زمانی که تصمیم گرفته شد کتاب "هزار یک شب" از عربی به فارسی ترجمه شود، میرزا محمد علیخان، متخلص به"سروش" شاعر پرآوازه اصفهان دوم آن را به نظم فارسی در آورد.
به گزارش تسنیم، در حد فاصل میدان احمدآباد تا میدان قدس خیابانی به نام یکی از شاعران به نام اصفهان قرار دارد، خیابان سروش که نام یک شاعر بلندآوازه را تداعی می‌کند.
میرزا محمد علیخان، متخلص به"سروش" فرزند قنبرعلی سدهی اصفهانی که در سال 1228 قمری دیده به جهان گشود. 29ساله بـود کـه اصفهان را ترک کرد و مدتی در قم و کاشان سپری کرد و پس از 3 سال به تبریز رفت و سپس با کمک قهرمان میرزا و محسن میرزا کـه از شاهزادگان قاجار بودند، سروش پس از وفات محمدشاه، در رکاب ناصرالدین شاه به تهران آمد و جـزو شاعران خاص او شد.
وی پس از درگذشت قاآنی، به سمت ملکالشعرایی رسید و خطاب "خـان" و لقب "شمس الشعرا" گرفت. سروش اصفهانی از شاعران بنام عصر قاجار بود و جریـان ادبی حاکم بـر این عصـر، بازگشت به عصر طلایی شعر و ادب پارسی یعنی سبک‌های خراسانی و عراقی بود، وی مبنای کار خود را به تقلید از قصیده سرایان نامی این دوره قرار داد و در قصیده سرایی و مدیحه پردازی، از مدیحه‌سرایان بزرگ دوره غزنوی الگو گرفت.
در مورد این شاعر و اشعارش پژوهش‌های علمی بسیاری صورت گرفته است در پژوهشی با عنوان ساختار زبانی سبک خراسانی در قصاید سروش اصفهانی آمده سروش بیش از نیمی از قصاید خود را در 7 وزن پرکاربرد شعر فارسی یعنی مجتث، رمل مثمن محذوف، رمل مثمن مخبون محذوف، هـزج مثمن اخرب مکفوف، مضارع مثمن اخرب، هزج اخرب، متقارب مثمن سالم سروده اسـت.
‌از آن جایی که این‌ها از اوزان شاد و طرب انگیز هسـتند، سـبب شـده کـه فضـای شـعر او نشاط انگیز باشد. البته سروش در قصایدش، از واژه‌های عربی بهره زیادی برده به ویژه در قصایدی که در مدح ائمه اطهار سروده است. از این رو، سروش را به سبک عراقی نزدیک می‌کند. سروش در برخی تلمیحات خود بـه اسـکندر و برخی دانشـمندان یونانی از قبیل اقلیدس، افلاطون و ارسطو نیز اشاره کرده است.
‌سروش در سرودن قصیده، فتحنامه، مثنوی و مرثیه مهارت داشت و آثار متعددی دارد مانند اردیبهشت نامه، ساقی نامه الهی نامه و کتابی به نام شمس المناقب در مدح و منقبت رسول اکرم (ص) و خاندان نبوت و شصت بند مرثیه و نیز مثنوی به نام روضه الانوار در ذکر واقعه کربلا ودیوانی به نام زینه المدایح دارد.
هنگامی که بهمن میرزا پسر چهارم عباس میرزا، نایب السلطنه و برادر اعیانی محمد شاه که از 1255 تا 1263 هجری قمری والی آذربایجان بود تصمیم گرفت کتاب الف لیله ولیله (هزار و یک شب) را از عربی به فارسی ترجمه شود2 نفر را برای این کار انتخاب نمود یکی ملا عبداللطیف طسوجی که آن را به نثر فصیح فارسی و دوم سروش اصفهانی که آن را به نظم فارسی در آورد.