ماجرای حمله به "مارموز" و "کمال تبریزی"

کمدی سیاسی "مارموز" به کانون بحث وجدل دو تن از منتقدان سینما با کمال تبریزی بدل شده است. ماجرا از آنجا آغاز شد که این کارگردان مشهور سینما به برنامه تلویزیونی میزانسن دعوت شد و در آنجا اثر تازه اش مورد نقد تند منتقدان این برنامه قرار گرفت.
به گزارش فرارو، فیلم سینمایی "مارموز" ساخته کمال تبریزی و با حضور بازیگرانی همچون حامد بهداد، آزاده صمدی و ویشکا آسایش این روزها روی پرده سینما قرار دارد ونقد‌های فراوانی در رسانه‌ها و مطبوعات بر آن نوشته شده است. بسیاری از منتقدان سینما این اثر را کم ارزش دانسته اند.
اما حضور کمال تبریزی کارگردان مار موز در یک برنامه تلویزیونی حاشیه ساز شده است. برنامه میزانسن که در شبکه شما پخش می‌شود جمعه گذشته به نقد و بررسی این فیلم پرداخت. نیما حسنی نسب و مهرزاد دانش در جایگاه منتقدان تبریزی ظاهر شدند.
فردای پخش این قسمت از میزانسن یعنی روز شنبه کمال تبریزی که به نظر می‌رسید از محتوای نقد‌ها رضایت ندارد، در واکنش به این برنامه، یادداشتی را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد.
تبریزی در بخشی از یادداشت خود نوشت: «دیشب به دعوت یک همکار قدیمی که البته از دشمنان خانه در دوران شمقدری بود به گمان اینکه توبه کرده در برنامه میزانسن شرکت کردم و در ادامه دو منتقد نام‌آشنا در نقدی کهنه و عقب افتاده بر مارموز، مدام مرا به تکرار لیلی و مارمولک تشویق می‌کردند، دو نفری که با همراهی مجری، بدون درک تفاوت‌ها و ویژگی مارموز، شبیه دو کوه منجمد و متوقف شده بودند.»
او در ادامه تاکید کرد که در این برنامه منتقدان "تیغ از نیام" برکشیده اند و "حرمله وار" سر از تن مارموز بی پناه جدا کرده اند. او نوشته است: «نسل‌های آتی ما را زیر نظر دارند نقد سفارشی و باسمه‌ای و خوشایند سیمای میلی به همه جهان نمی‌ارزد چه رسد به حق الزحمه‌ای ناچیز از سوی سازمان!.. عزت زیاد»
این اظهار نظر به سرعت با پاسخ‌هایی از جانب دو منتقد برنامه "میزانسن" روبه رو شد. نیما حسنی نسب که یکی از مخاطبان حمله تبریزی بود، در یادداشتی نوشت: "آقای کمال تبریزی، حدس می‌زدم حمله‌های من به پروژه مشکوک «ما همه با هم هستیم» و نقد‌های تند و تیزم به جریان تولیداتِ مشکوک و نابودگرِ این روز‌ها که شما از سردسته‌هایش هستید بی‌پاسخ نمی‌ماند، ولی گودرز را چرا به شقایق ربط دادید؟"
او فیلم مارموز را فیلمی "بد"، "متحجر" و "کوچه علی چپ زن" خواند، اما در ادامه به پروژه "ما همه با هم هستیم" تاخت و نوشت: "نقش کلیدی‌تان در تولید یکی از مخرب‌ترین تولیدات سینمایی این سال‌ها و اختلال در نظام تولید با پرداخت دستمزد‌های نجومی از منابع نامعلوم، به‌زودی آشکارتر خواهد شد و تشت‌ها آماده سقوط از بام‌هاست. شرم باد که تاریخ سینمای ما را در غیبتِ ساخته‌های بیضایی‌ها و تقوایی‌ها و عیاری‌ها، با ویرانه‌های شما‌ها مقطع بندی خواهند کرد."
حسنی نسب در ادامه یادداشت خود به نقش آفرینی کمال تبریزی در تسخیر سفارت آمریکا اشاره کرده و اینکه تبریزی راجع به "تندرو‌ها وعمله و اکره قدرت" فیلم می‌سازد را "طنز تلخِ روزگار" دانسته است.
او فیلم‌های تبریزی را "جناحی" و "رانتی" خوانده است.
حسنی نسب به تندی نوشته است: «در مارموز قصد کردید راهنمای چپ بزنید و به راست بپیچید و دیدید که نمی‌شود. شما نمیتوانید، چون کاراکترِ قدرت خود شماهایید و سخت است که این واقعیتِ تلخ را قبول کنید یا ماجرا‌ها را جور دیگری جا بزنید. یک مرور کوتاه روی عکس‌های سی سال اخیرتان معلوم می‌کند این همه تیپپ سازی جورواجور و رنگ به رنگ شدن‌ها چه الگوی خوبی برای گریمور مارموز بوده است.»
او تبریزی را کارگردانی دانسته که سال‌ها "یزیدوار" به جان سینمای "مظلوم" افتاده و سالی یکی دوفیلم بیهوده با سرمایه "بادآورده" ساخته، "نعل را به میخ گره زده " و "رنگ عوض" کرده است.
حسنی نسب با اشاره به بخشی از نوشته تبریزی نوشته است: «راستی اگر تلویزیون را سیمای میلی می‌دانید، چرا سیاهه سریال‌های شما این‌قدر طولانی است و چرا همین الان فاز نمی‌دانم چندم سریال عظیم و بودجه خوار سرزمین کهن را هم ول کن نیستید؟»
"ما همه با هم هستیم" فیلمی پربازیگر به نویسندگی پدرام پورامیری، حسین امیری و محمد داودی، کارگردانی کمال تبریزی و تهیه‌کنندگی رضا میرکریمی است. این فیلم "ول شدگان" نام داشت، اما به دلایلی به "ما همه با هم نیستیم" و بعد به "ما همه با هم هستیم" تغییر نام داد و فیلمبرداری آن از فروردین تا خرداد ۱۳۹۷ انجام شد.
داستان فیلم در بستری کمدی روایت می‌شود و ماجرای سقوط یک هواپیما همراه با مسافرانی است که راز‌های مختلفی دارند؛ راز‌هایی که قرار نیست تا ابد پنهان بمانند…
در این فیلم بازیگرانی همچون لیلا حاتمی، مانی حقیقی، مهران مدیری، محمد رضا گلزار، جواد عزتی، ویشکا آسایش، حسن معجونی، هانیه توسلی، مهران غفوریان، پژمان جمشیدی، سیروس گرجستانی، رضا ناجی و ... حضور دارند.
این فیلم به دلیل حضور بازیگران سرشناس و محبوب زیاد، از همان ابتدا وارد حاشیه شد.
در آغاز فیلمبرداری این فیلم پربازیگر، بعضی از رسانه‌های عامه پسند از هزینه ۲۰ میلیارد تومانی این فیلم خبر داده بودند که البته روابط عمومی همه با هم هستیم این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که «در زمان فیلمبرداری این فیلم، شایعاتی از رقم‌های چند ده میلیاردی برای تولید این اثر منتشر شده‌است که بدین وسیله اعلام می‌شود که با ارقامِ دروغین اعلام شده، تقریباً سه بار می‌توان «ما همه با هم هستیم» را از اول ساخت و اکران کرد.»
در ابتدا قرار بود مهناز افشار در این فیلم حضور داشته باشد، اما به دلیل تداخل زمانی این پروژه با یک پروژه دیگر، او از بازی در این فیلم انصراف داد و لیلا حاتمی جایگزین او شد.حامد بهداد در مارموز
پس از حسنی نسب مهرزاد دانش نیز با انتشار مطلبی به تندی به کمال تبریزی پاسخ داده است. در این مطلب آمده است: «آقای کمال تبریزی در واکنش به آن‌چه در نقد فیلم مارموز ایشان در برنامه میزانسن این هفته از شبکه شما گفته شد، ترهاتی در باب کهنگی و عقب‌ماندگی و سفارشی و باسمه‌ای بودن نقد ما و این‌که برای خوشایند سیمای میلی و با طمع گرفتن حق‌الزحمه، آن مطالب گفته شده است، در صفحه اجتماعی‌شان فرموده‌اند و البته تشبیهی هنرمندانه و پارساگونه هم در حرمله بودن ما (و لابد علی‌اصغر بودن خودشان) به خرج داده‌اند.»
او نیز همچون حسنی نسب در ادامه به سابقه تبریزی به عنوان یکی از دانشجویان پیرو خط امام که سفارت آمریکا را تسخیر کردند، اشاره کرده و نوشته است: "نقد فیلم، دیوار سفارتخانه نیست که بتوان از آن بالا رفت و تسخیرش کرد و شعار‌های مد روز علیه‌ش سرداد."
دانش در بخش دیگری از پاسخ خود خطاب به تبریزی نوشته است: «فیلم خوب بسازید، تعریف می‌کنیم، فیلم بد بسازید، نه. این نکته بدیهی را به خاطر مبارک بسپارید و ابتذال در فیلم اخیرتان را، جلوه عینی در کلام و قلم‌تان ندهید و از خود شمایلی در حد همان کاراکتر بی‌هویت فیلم‌تان نسازید. لااقل به شعار باسمه‌ای فیلم اخیرتان پایبند باشید و عینک سیاست را از چشم بردارید. فیلمساز فیلمش را می‌سازد و منتقد هم نظرش را مثبت یا منفی می‌دهد. حد خودتان را بدانید.»
اما انتقادات باز هم به این جا ختم نشد وروابط عمومی برنامه "میزانسن" نیز به صورت رسمی وارد گود شد و از برنامه دفاع کرد.
در این اطلاعیه آمده است: "روابط عمومی میزانسن ضمن دفاع از ارزش‌های رسانه ملی و محکوم کردن اتهامات وارده به منتقدان نامی سینما که در برنامه گذشته به نقد فیلم مارموز پرداختند، اعلام می‌دارد که در این برنامه سعی بر آن بوده نظر موافق و مخالف به صورت علمی و تخصصی در کنار هم قرار گرفته و بدون جانبداری آثار سینمایی نقد و بررسی شود و در همین راستا نقد‌ها با حضور موافق و مخالف صورت می‌گیرد، اما با توجه به سطح نازل برخی آثار از لحاظ نظر و آراء، منتقد موافقی وجود ندارد که از آن‌ها جهت حضور در برنامه دعوت به عمل آید. "
تبریزی، کارگردان خودی، اما جنجالی
کمال تبریزی از جمله کارگردانانی به حساب می‌آید که وامدار انقلاب اسلامی است. او متولد سال ۱۳۳۸ است و فیلمسازی را از دهه ۶۰ آغاز کرد.
تبریزی فعالیت سینمایی اش را در سال ۶۲ با فیلم "آوای غیب" ساخته سعید حاجی میری شروع کرد، در این فیلم تبریزی به عنوان فیلم بردار حضور دارد. اولین فیلم ساخته شده توسط تبریزی در مقام کارگردان "عبور" است. تولید سال ۱۳۶۷.
این کارگردان پس از آن آثاری همچون "در مسلخ عشق" و "پایان کودکی" را ساخت. تبریزی در سال ۷۴ با فیلم سینمایی کمدی-جنگی "لیلی با من است" به شهرت رسید. این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه در جشنواره فیلم فجر شد.
او پس از ان آثار دیگری همچون "مهر مادری"، "شیدا"، "فرش باد" را ساخت. تبریزی در سال ۸۲ جنجالی‌ترین اثرش یعنی "مارمولک" را ساخت.
فیلیمی سینمایی درام- کمدی به کارگردانی منوچهر محمدی و بازی پرویز پرستویی، این فیلم نگاهی متفاوت به مسئله روحانیت دارد. در زمان ساخت این فیلم این نگاه نوعی تابو شکنی بود. به همین دلیل "مارمولک" با اعتراض تند علما و روحانیون روبه رو شد. پس از گذشت مدتی از اکران مارمولک پخش آن در سینما‌های کشور متوقف شد.
با این حال گفته شده که رهبر انقلاب بار‌ها از این فیلم سینمایی تمجید کرده است.
با وجود اینکه کمال تبریزی از جمله فیلمسازان به اصطلاح "خودی" در داخل نظام تعریف می‌شوند، اما پس از مارمولک نیز برخی از آثار او با چالش روبه رو شد. از جمله فیلم سینمایی "پاداش"که در سال ۸۷ تولید شد و قرار بود در سال ۸۸ اکران شود، توقیف شد و شش سال بعد یعنی در سال ۹۴ با عنوان تازه "از رییس جمهور پاداش نگیرید" اکران گردید. خبر اکران این فیلم با واکنش منفی اصولگرایان مواجه شد. در این فیلم کمال تبریزی در نقش جواد ظریف ظاهر می‌شود.
آثار دیگر کمال تبریزی در این سال‌ها عبارتند از: "طیقه حساس"، "طعم شیرین خیال"، "امکان مینا"، "همیشه پای یک زن در میان است"، "دونده زمین" و "خیابان‌های آرام" است.
فیلم خیابان‌های آرام نیز که در سال ۸۹ ساخته شد با وجود اکران با محدودیت‌های تبلیغاتی روبه رو گردید. در سال ۹۰ اعلام شد که این فیلم حق هیچگونه تبلیغ تلویزیونی و خیابانی را ندارد. تبریزی موضوع فیلم را دلیلی برای این ممنوعیت دانست.
فیلم "خیابان‌های آرام" در کشور ارمنستان فیلمبرداری شد و نیکی کریمی در آن در نقش خبرنگار یک برنامه تلویزیونی جلوی دوربین رفت.
تبریزی سریال‌های تلویزیونی هم تولید کرده است از جمله آن‌ها "شهریار" که به زندگی شاعر مشهور معاصر می‌پردازد. این سریال سال ۸۶ از تلویزیون پخش شد. "دوران سرکشی" نیز از دیگر سریال‌های کمال تبریزی است که از تلویزیون پخش شد.
تبریزی دو سریال توقف شده هم در کارنامه خود دارد. اولی "قصه‌های رودخانه سیاکیا" نام دارد که که در سال ۷۹ تولید شد و محصول مشترک ایران و مالزی بود، اما هیچ وقت پخش نشد. کمال تبریزی در این مصاحبه در پاسخ به سؤالی که چرا این سریال توقیف شد؟ گفته است: "چون موقعیت ما با موقعیت آن‌ها به عنوان دو کشور اسلامی باهم مقایسه می‌شد."
یکی دیگر از حاشیه‌هایی که در سال‌های اخیر گریبان آثار کمال تبریزی را گرفته است مربوط به سریال جنجالی "سرزمین کهن" بود. سریالی که وقایع سیاسی-اجتماعی ایران از سال ۱۳۲۰ خورشیدی تا پیروزی انقلاب اسلامی را در بستر زندگی پسری نوجوان بررسی می کند. بنابر زمان‌بندی اعلام‌شده، پخش سریال قرار بود ۵ دی ۱۳۹۲ از شبکه سه تلویزیون انجام شود، اما پس از پخش چند قسمت "توهین" و "تحریف" تاریخ ایل بختیاری از آن برداشت شد و پخش سریال متوقف گردید.
در زمان پخش "سرزمین کهن" موجی از اعتراضات در مناطق بختیاری‌نشین، در استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و لرستان و همچنین شخصیت‌های تأثیرگذار این قوم ایجاد شد. پس از این اعتراضات، پخش این مجموعه با استدلال‌هایی همچون بازنگری در پوشش بازیگران زن و همچنین آنچه که نارضایتی مسئولان صدا و سیما از کم‌رنگ بودن نقش جریانات اسلامی در پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ خوانده شد، با تأخیر روبرو شد تا برخی صحنه‌های آن دوباره فیلمبرداری شود. پس از فیلم برداری مجدد، تیزر این سریال از شبکه سه سیما پخش شد و قرار بود از مهر ۱۳۹۶ پخش شود، اما باز هم پخش نشد.
پروژه سرزمین کهن بسیار عظیم و پر هزینه بود.
پس از این تجربه کمال تبریزی سریال "ابله" را ساخت و در شبکه خانگی نمایش داد، تجربه‌ای که می‌توان گفت شکست خورد.
کمال تبریزی با وجود این کارنامه پر حاشیه همیشه جزو سینماگران درون نظام تعریف شده و در جذب بودجه و تهیه کننده برای فیلم هایش با کمترین مشکل روبه رو بوده است. موضوعی که در حملات اخیر به او بار‌ها مورد اشاره قرار گرفته است.