جزئیات طرح جدید سهمیه بندی بنزین؛ به هر ایرانی چقدر می‌رسد؟
سخنگوی کمیسیون انرژی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره جزئیات طرح نمایندگان درباره اختصاص بنزین به ازای هر ایرانی توضیحاتی داد.
فرارو| سخنگوی کمیسیون انرژی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی درباره جزئیات طرح نمایندگان درباره اختصاص بنزین به ازای هر ایرانی توضیحاتی داد. اسدالله قره خانی الوستانی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در توضیح تخصیص سهمیه بنزین که دیروز در صحن علنی امروز مجلس شورای اسلامی اعلام وضول شد، گفت:
در این خصوص عده‌ای از نمایندگان مجلس طرحی را مبنی بر اینکه به هر ایرانی در هر روز یک لیتر بنزین داده شود ارائه کرده‌اند. بر همین اساس قرار است سامانه‌ای ویژه این کار راه‌اندازی و تعبیه شود که بنزین در آن خرید و فروش شود.
در مورد جایگاه‌های سی ان جی هم مصوبه‌ای داشتیم مبنی بر اینکه سوخت‌گیری خودرو‌های سرویس عمومی، تاکسی و وانت بار‌ها باید در اولویت باشند. اگر چه هنوز در خصوص جزئیات این طرح اطلاعاتی منتشر نشده اما به نظر می‌رسد اگر این طرح تصویب شود سهمیه بنزین یارانه‌ای به صورت «ماهانه ۳۰ لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومانی به ازای هر فرد» در نظر گرفته می‌شود و این سهمیه بر بستر کد ملّی، به سرپرست خانوار تخصیص می‌یابد. نرخ مصارف مازاد بر سهمیه نیز (نرخ آزاد) در بازاری که بین مردم برای خرید و فروش سهمیه شکل می‌گیرد، تعیین گردد. در این طرح افرادی هم که مصرف بنزین ندارند یا کم‌مصرف هستند، می توانند با فروش سهمیه خود در بازاری متشکّل از سازوکارهای نرم افزاری، از مابه‌التفاوت نرخ آزاد و نرخ یارانه‌ای بنزین به صورت مستقیم منتفع شوند. شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در گزارشی مزایای را برشمرده که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود: ۱- در طرح مذکور خانوار‌های بدون خودرو و یا کم‌مصرف هم می‌توانند از دریافت سهمیه بنزین خود منفعت کسب می‌کنند.
۲- می‌تواند تا حدودی مشکل قاچاق و یارانه پنهان بنزین پرمصرف‌ها را تعدیل کند. چرا که نرخ آزاد تعیین شده با هر سناریو، قطعاً به نرخ کشور‌های همسایه نزدیک خواهد بود و لذا انتقال بنزین به کشور‌های همسایه سود کمتری خواهد داشت.
۳- یارانه نقدی به صورت مستقیم و کاملاً هدفمند در اختیار خود مردم قرار می‌گیرد و منابع یارانه نقدی از اختیار دولت خارج می‌شود و همچنین یارانه از اقشار پردرآمد و دهک‌های بالا به اقشار کم درآمد منتقل می‌شود.
۴- در صورتی اجرایی شدن این طرح دیگر ضرورت ندارد دولت در تشخیص خانوار‌های نیازمند دخالت کند؛ بلکه یارانه بنزین به صورت خودکار از اقشار پردرآمد و پرمصرف به خانوار‌های بدون خودرو یا کم‌مصرف منتقل می‌شود. مشخصا خانوار‌های بدون وسیله نقلیه بیشترین منفعت نقدی را از اجرای این طرح خواهند داشت. به عنوان مثال در صورتی یک خانواده ۴ نفره سهمیه بنزین خود را به نرخ ۲۰۰۰ تومان بفروشد، ماهانه ۲۴۰ هزار تومان منفعت نقدی خواهد داشت.
۵- اجرای طرح مذکور قطعاً کاهش مصرف را در پی خواهد داشت اگر فرض کنیم در این مدل، روزانه تقریباً ۸۰ میلیون لیتر بنزین سهمیه‌ای (معادل جمعیت ایران) توزیع می‌شود. اگر تولید فعلی بنزین را باتوجه به سخنان هفته گذشته علیرضا صادق‌آبادی معاون وزیر نفت ۱۰۵ میلیون لیتر در روز در نظر گرفته شود، دولت روزانه ۲۵ میلیون لیتر بنزین با نرخ آزاد در بازار داخل خواهد فروخت یا بخشی از این مازاد تولید را صادر خواهد کرد. درنتیجه با فرض اختلاف قیمت ۲۰۰۰ تومانی نرخ فروش آزاد نسبت به نرخ سهمیه، دولت روزانه ۵۰ میلیارد تومان و سالانه حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان افزایش درآمد نسبت به وضعیت فعلی خواهد داشت. این درآمد به‌طور کامل می‌تواند برای ارتقاء زیرساخت‌ها، تقویت حمل‌ونقل عمومی، حمایت از سوخت‌های جایگزین و بهسازی راه‌های روستایی مورد استفاده قرار گیرد.
در این خصوص عده‌ای از نمایندگان مجلس طرحی را مبنی بر اینکه به هر ایرانی در هر روز یک لیتر بنزین داده شود ارائه کرده‌اند. بر همین اساس قرار است سامانه‌ای ویژه این کار راه‌اندازی و تعبیه شود که بنزین در آن خرید و فروش شود.
در مورد جایگاه‌های سی ان جی هم مصوبه‌ای داشتیم مبنی بر اینکه سوخت‌گیری خودرو‌های سرویس عمومی، تاکسی و وانت بار‌ها باید در اولویت باشند. اگر چه هنوز در خصوص جزئیات این طرح اطلاعاتی منتشر نشده اما به نظر می‌رسد اگر این طرح تصویب شود سهمیه بنزین یارانه‌ای به صورت «ماهانه ۳۰ لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومانی به ازای هر فرد» در نظر گرفته می‌شود و این سهمیه بر بستر کد ملّی، به سرپرست خانوار تخصیص می‌یابد. نرخ مصارف مازاد بر سهمیه نیز (نرخ آزاد) در بازاری که بین مردم برای خرید و فروش سهمیه شکل می‌گیرد، تعیین گردد. در این طرح افرادی هم که مصرف بنزین ندارند یا کم‌مصرف هستند، می توانند با فروش سهمیه خود در بازاری متشکّل از سازوکارهای نرم افزاری، از مابه‌التفاوت نرخ آزاد و نرخ یارانه‌ای بنزین به صورت مستقیم منتفع شوند. شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در گزارشی مزایای را برشمرده که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود: ۱- در طرح مذکور خانوار‌های بدون خودرو و یا کم‌مصرف هم می‌توانند از دریافت سهمیه بنزین خود منفعت کسب می‌کنند.
۲- می‌تواند تا حدودی مشکل قاچاق و یارانه پنهان بنزین پرمصرف‌ها را تعدیل کند. چرا که نرخ آزاد تعیین شده با هر سناریو، قطعاً به نرخ کشور‌های همسایه نزدیک خواهد بود و لذا انتقال بنزین به کشور‌های همسایه سود کمتری خواهد داشت.
۳- یارانه نقدی به صورت مستقیم و کاملاً هدفمند در اختیار خود مردم قرار می‌گیرد و منابع یارانه نقدی از اختیار دولت خارج می‌شود و همچنین یارانه از اقشار پردرآمد و دهک‌های بالا به اقشار کم درآمد منتقل می‌شود.
۴- در صورتی اجرایی شدن این طرح دیگر ضرورت ندارد دولت در تشخیص خانوار‌های نیازمند دخالت کند؛ بلکه یارانه بنزین به صورت خودکار از اقشار پردرآمد و پرمصرف به خانوار‌های بدون خودرو یا کم‌مصرف منتقل می‌شود. مشخصا خانوار‌های بدون وسیله نقلیه بیشترین منفعت نقدی را از اجرای این طرح خواهند داشت. به عنوان مثال در صورتی یک خانواده ۴ نفره سهمیه بنزین خود را به نرخ ۲۰۰۰ تومان بفروشد، ماهانه ۲۴۰ هزار تومان منفعت نقدی خواهد داشت.
۵- اجرای طرح مذکور قطعاً کاهش مصرف را در پی خواهد داشت اگر فرض کنیم در این مدل، روزانه تقریباً ۸۰ میلیون لیتر بنزین سهمیه‌ای (معادل جمعیت ایران) توزیع می‌شود. اگر تولید فعلی بنزین را باتوجه به سخنان هفته گذشته علیرضا صادق‌آبادی معاون وزیر نفت ۱۰۵ میلیون لیتر در روز در نظر گرفته شود، دولت روزانه ۲۵ میلیون لیتر بنزین با نرخ آزاد در بازار داخل خواهد فروخت یا بخشی از این مازاد تولید را صادر خواهد کرد. درنتیجه با فرض اختلاف قیمت ۲۰۰۰ تومانی نرخ فروش آزاد نسبت به نرخ سهمیه، دولت روزانه ۵۰ میلیارد تومان و سالانه حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان افزایش درآمد نسبت به وضعیت فعلی خواهد داشت. این درآمد به‌طور کامل می‌تواند برای ارتقاء زیرساخت‌ها، تقویت حمل‌ونقل عمومی، حمایت از سوخت‌های جایگزین و بهسازی راه‌های روستایی مورد استفاده قرار گیرد.
حالا که مزایای این طرح را برشمردیم این سوال مطرح است که آیا اختصاص ۳۰ لیتر بنزین ماهانه برای هر نفر کافی است؟
در شرایط فعلی مصرف بنزین در ایران حدود ۹۱ میلیون لیتر در روز است و اگر صحبت‌های عباس آخوندی (وزیر وقت راه و شهرسازی) را مبنا قرار دهیم که ۲۴ فروردین سال جاری در جلسه شورای حمل‌ونقل و مسکن استان همدان گفته بود در کشور حدود ۱۹ میلیون خودرو و ۱۲ میلیون موتورسیکلت داریم، این یعنی هر خودرو در کشور ما روزانه بیش از ۴ لیتر بنزین مصرف می‌کند این عدد در ماه بیش از ۱۲۰ لیتر خواهد بود. پس می‌توان نتیجه گرفت این میزان سهمیه بنزین (روزانه یک لیتر به ازای هر کد ملی) برای خانوار‌هایی که یک خودرو دارند کافی خواهد بود، اما در خانوار‌هایی که بیش از یک خودرو دارند این میزان سهمیه کفاف نمی‌دهد و این افراد مجبور خواهند بود سهمیه مازاد را از بازار آزاد تهیه کنند که این مهم با توجه به شرایط اقتصادی فعلی هزینه مضاعفی را بر افراد تحمیل خواهد کرد.