امین التجار، امانتدار سیاسی و اقتصادی نصف جهان

شصت و دومین شماره از گزارش‌های «ستاره آسمان نصف‌جهان» بیانگر بخشی از فعالیت مرد سیاسی و اقتصادی اصفهان است که نام و آوازه او پس از گذشت بیش از نیم‌قرن ایثار، صداقت و امانت را در دل مردم این شهر زنده می‌کند.
به گزارشی فارس، سید حبیب‌الله امین‌التجار از تجّار طراز اول و چهره‌های برجسته اصفهان در دوره معاصر، فرزند سید محمدعلی امین التجّار، متولد 1264 شمسی و از سادات خاتون‌آبادی است.
شصت و دومین شماره از گزارش‌های «ستاره آسمان نصف جهان» بیانگر بخشی از فعالیت مرد سیاسی و اقتصادی اصفهان است که نام و آوازه او پس از گذشت بیش از نیم‌قرن ایثار، صداقت و امانت را در دل مردم این شهر زنده می‌کند.
پدرش از تجار معتبر اصفهان در اواخر عصر قاجار بود که پس از درگذشت وی، لقب امین‌التجار به پسرش حبیب‌الله رسید، نسب وی به میر معصوم خاتون‌آبادی از علمای زاهد و وارسته مدفون در تخت فولاد می‌رسد که در نزدیکی بقعه آقا محمد بیدآبادی مدفون است.
مادرش زهرا، دختر حاج مهدی، ملقب به «جناب» بود؛ خانواده جنابی‌ها از سادات و خاندان‌های مؤمن اصفهان بودند که در عصر صفویه، علما، شعرا و هنرمندان بسیار از این خاندان برخاسته‌اند.
حاج حبیب‌الله از همان ابتدا کار تجارت را در کنار پدرش آغاز کرد و به‌تدریج در اصفهان سرشناس شد و دامنه فعالیت اقتصادی خود را به تهران نیز کشانید و از همین رو با رجال سیاسی و اقتصادی تهران آشنایی و مراوده برقرار کرد.
وی در تشکیل انجمن تجار در 16 محرم 1325 قمری در اصفهان با حضور دوازده نفر از تجار درجه‌یک شهر حضور داشت، همچنین در تأسیس شرکت شرافت که یکی از مهم‌ترین بنگاه‌های تولیدی پس از مشروطیت بود، مشارکت داشت و یکی از سهامداران عمده آن محسوب می‌شد.
اصفهان در این دوره، کانون جریان‌های فرهنگی و اجتماعی مختلف و حتی متضاد بود، حاج حبیب‌الله در جریان‌های سیاسی این دوره از همراهان حاج‌آقا نورالله نجفی بود و از اعضای حزب دموکرات و از اشخاص فعال انجمن ولایتی محسوب می‌شد. پس‌از آن نیز از اعضای کمیته دفاع ملی بود که در مقابل هجوم روسیه به اصفهان مقاومت کردند.
تحریم استعمال امتعه مصنوعه
در سال 1324 قمری، سیزده نفر از علمای اصفهان «استفاده از امتعه مصنوعه در بلاد کفّار» را تحریم کرده و از عموم مردم خواستند با کسانی که به این امور پایبند نیستند، معاشرت نکنند، بنابرهمین موضوع علما با صراحت اعلام کردند که استعمال امتعه مصنوعه در بلاد کفّار موجب زیادتی ثروت و قوّت آن‌ها می‌شود و بر همه مسلمین لازم است آنچه موجب قوّت اهالی اسلام است، معمول دارند. لذا راه نجات را در مصرف مصنوعات تهیه‌شده در بلاد مسلمین معرفی می‌نمایند.
شرط استخدام، داشتن لباس وطنی است
حاج سید حبیب‌الله امین‌التجار به‌عنوان نماینده تجّار اصفهان، تلگراف اتحادیه تجّار اصفهان را چنین قرائت کرد: «اتحادیه تجّار اصفهان، یگانه علاج کار را در پوشیدن لباس وطنی دانسته، تمام تجار و سایر طبقات با خیال مقدس ما همراه و هم‌قسم که از صبح نوروز ملبّس به لباس وطنی بشویم، از عموم وکلای محترم استدعا می‌کنیم اگر علاج همین است، که شما آقایان هم همراهی فرموده و زینت بدهید اندام مبارک خودتان را به لباس وطنی، قانون استخدام مقیّد به این شرط باشد که اجزایی که گذرانشان از بیت‌المال مردم است، لباسشان باید وطنی باشد».
تصویب استفاده از لباس ایرانی برای کارکنان در مجلس چهارم
به‌این‌ترتیب، یکی از اقدامات مهم مجلس چهارم تصویب قانون استعمال البسه وطنی در تاریخ 29 بهمن 1301 شمسی بود.
از حضور سیاسی امین‌التجار و بزرگان اصفهان در حمایت از حکومت موقت ملی به ریاست نظام‌السلطنه مافی سخن رفته است.
همچنین هنگامی‌که کمیته ملی از قم به اصفهان مهاجرت کرده بود، بیشتر اعضای آن در منزل حاج میرزا حبیب‌الله امین‌التجار جمع می‌شدند تا به رسیدگی امور بپردازند.
در سال 1334 قمری در ایام جنگ جهانی اول، میرزا حبیب‌الله همراه مهاجران به سمت اصفهان حرکت کرد و هنگام حرکت به کرمانشاه درراه گرفتار نیروهای انگلیسی و زندانی شد، اما در اواخر سال 1335 قمری آزاد شد، وی در ادوار چهارم، ششم، هفتم، هشتم و پانزدهم از اصفهان به نمایندگی مردم برگزیده شد.
حاج حبیب‌الله باشخصیت‌های سیاسی برجسته آن زمان مانند تیمورتاش، داور، نصرت الدوله و سردار اسعد بختیاری رفاقت داشت و به آنان کمک مالی می‌کرد، به‌ویژه با تیمورتاش روابط نزدیکی داشت؛ درواقع آخرین اطلاع از حضور امین‌التجار درصحنه سیاسی کشور، در جریان سقوط تیمورتاش توسط رضاخان است. وی در سال 1312 شمسی متهم شد که با مساعدت تیمورتاش و با دادن مبلغی پول به وی، امتیاز انحصار صدور تریاک ایران را از تیمورتاش (وزیر دربار)گرفته است.
رضاخان به دنبال بهانه برای فروکشیدن تیمورتاش بود، در همان سال، وی را به اتهام دریافت رشوه و اختلاس دستگیر و زندانی کرد، امین‌التجار نیز به جرم رشوه دادن به وی به دادگاه احضار شد.
وی مدعی بود که طبق اصول جاریه مملکتی ملزم به پرداخت آن به وزیر دربار شده است ولی دادگاه اعتراض وی را نپذیرفت و امین‌التجار به شش ماه زندان محکوم اما مدتی بعد آزاد شد زیرا دستگیری او بهانه‌ای بیش نبود.
آخرین حضور نماینده مردم اصفهان درصحنه سیاست
امین‌التجار پس از آزادی از زندان به کار تجاری خود ادامه داد و دیگر در زمان رضاخان وکیل مجلس نشد، در سال 1326 شمسی در انتخابات دوره پانزدهم که در زمان قوام‌السلطنه انجام گرفت، امین‌التجار به‌عنوان نماینده مردم اصفهان انتخاب شد، این آخرین حضور وی درصحنه سیاست است.
حاج حبیب‌الله در زمین امور خیریه اجتماعی نیز منشأ اثر بود، به همت وی قبرستان حملان (یکی از قدیم‌ترین مقابر اصفهان که تاریخ آن به اوایل عهد اسلام می‌رسید) مبدّل به مریض‌خانه سنبلستان شد.
سرانجام این رجل سیاسی و اقتصادی اصفهان دوره معاصر، در تاریخ 24 دی 1328 شمسی درگذشت و در تخت فولاد اصفهان، تکیه خانوادگی امین کنار پدرش دفن شد.