زواره؛ شهر چهارصفه‌ها

یک فعال میراث فرهنگی گفت: ‌در شهر تاریخی زواره در حاشیه کویر در استان اصفهان خانه‌های چهارصفه‌ای به وفور دیده می‌شود و می‌توان گفت در دهه ۳۰ شمسی همه خانه های این شهر که امروز جزء بافت تاریخی ثبت میراث ملی است، بصورت چهارصفه ای و بندرت سه صفه ای بوده ‌که امروز اکثر این بناهای با ارزش حفظ شده و در حال مرمت است.

محسن هادی طحان در گفت‌وگو با ایسنا‌ در ادامه افزود: بنای چهارصفه به دوران قبل از اسلام برمی‌گردد که از چهارتاقی‌ها نشأت گرفته است.
وی ادامه داد: چهارتاقی‌ها که همان آتشکده های تاریخی است، هسته تشکیل دهنده چهارصفه های شهر زواره و روستای تلک آباد و دیگر ‌روستاهای اطراف است.
این فعال میراث فرهنگی تصریح کرد: چهارتاقی بناهایی هستند که دارای قاعده ‌مربع هستند و از چهار پایه۶ با چهار تاق تشکیل شده‌اند. چارتاقی تعریفی اختصاصی و عمومی دارد.

وی افزود: در تعریف اختصاصی‌ چارتاقی‌ های منفردی با عمر تقریبی دو هزار تا ۱۵۰۰ سال را گویند که به عنوان آتشکده در نواحی گوناگون ایران دیده می‌شوند و با همین نام شناخته می‌گردند. این چارتاقی ‌ها، بناهای بزرگ و مستقلی هستند که عناصر معماری دیگری در آنها بکار نرفته و حتی بدون دیوار محاطی و در یا پنجره هستند.
‌هادی طحان افزود: به نظر بنده می‌توان گفت‌ به مرور زمان مردم زواره باستان که زرتشتی بوده‌اند، هسته اولیه خانه را به شکل چهارتاقی ساخته و چهار دهنه آن را گسترش داده و مسقف نموده‌اند.
وی گفت: بعضی از باستان شناسان عقیده دارند که چهارصفه های زواره قبل از چهارتاقی های باستانی وجود داشته است. عده ای دیگر نیز عقیده دارند که بنای چهارصفه ها هیچ ربطی به چهارتاقی های باستانی (آتشکده ها) ندارد‌ که هر دو احتمال بسیار ضعیف است، چرا که دیرینه ‌زواره‌، تلک آباد و امیران و... به قبل از اسلام برمی‌گردد؛ همان زمان که چهارتاقی آتشکده ها به وفور وجود داشته است.
این فعال میراث فرهنگی در خصوص کاربری سازه های چهارتاقی گفت: این سازه‌ها عموما در بسیاری از بناهای باستانی اعم از کاخ ‌ها نیز دیده می‌شود و این سبک به تدریج مسجدها، امامزاده ‌ها و نیایشگاه‌ ها و حتی کلیساها را نیز تحت تاثیر قرار داده است، بطوری که در این بناها ‌صحن اصلی و اتاق میانی با معماری چارتاقی طراحی و ساخته شده است.