برنامه احیای تالاب گاوخونی روی میز وزارت نیرو/آبخیزداری در حوضه زاینده رود را نمی پذیریم

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: با تصویب سند زیست بومی تالاب بین‌المللی گاوخونی، کاربری‌های بالادست ساماندهی و تالاب احیا خواهد شد، خوشبختانه دولت نیز حمایت کرده است.

مسعود باقرزاده کریمی در گفت‌وگو با ایمنا با اشاره به اینکه حقابه زیست محیطی تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون متر مکعب در سال است، اظهار کرد: تعیین و تامین حقابه در حوضه زاینده رود و گاوخونی به علت چالش‌های بالادست نیاز به مدیریت داشت بر همین اساس در مرحله نخست برای حل مشکل باید جزییات و معضلات واکاوی می شد؛ بنابراین این حوضه را به هفت بخش تقسیم کردیم، زیرا وزارت نیرو آب را در مسیری ۳۰۰ کیلومتری رهاسازی می کند اما آبی که بالادست رها شده توام با آب کشاورزی است؛ آب در این مسیر سرنوشت مختلفی پیدا می کند.

وی افزود: این هفت بخش در مکانهای مشخص که بتوان ایستگاههای هیدرومتری را بررسی کرد مانند " خروجی یک سد و ورودی یک پل " مشخص شد، در این تقسیم بندی آخرین ایستگاه هیدرومتری در ورزنه و آخرین بخش، گاوخونی بود. وقتی بررسی ها انجام شد برای مثال در بخش های اول تا چهارم های مشکلی وجود نداشت اما در بخش های ۵ و ۶ مشکلاتی از جمله برداشتهای غیرمجاز، توسعه کشاوزی، صنایع بود که نتایج بررسی ها به وزارت نیرو اعلام شد.

باقرزاده کریمی با بیان اینکه به وسیله ایستگاه هیدورمتری نمی توان میزان آب و پساب را تفکیک کرد، ادامه داد: باید به تدریج تجهیزات و نظارت را بهبود بخشید تا وقتی وزارت نیرو اعلام می کند ۱۷۶ میلیون متر مکعب ازسد آب رهاسازی شده است، محیط زیست نیز اعلام کند از این میزان آب ۳۰ میلیون مترمکعب آن به تالاب رسیده و بقیه حقابه تالاب در بخش های مختلف و در مسیر مصرف شده است.

وی تصریح کرد: برای رسیدن آب به تالاب یک فرآیندی را باید طی کرد اینگونه نیست که امروز قانون تصویب شود و فردا آب را تحویل بگیریم.

مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بررسی احیای تالاب گاوخونی روی میز وزارت نیرو است و همه بازیگران آب در جلسات آن حضور دارند، مسئولیت شورای هماهنگی زاینده رود که برای توزیع آب تصمیم می گیرد با وزارت نیرو است اما اعضای آن متشکل از سه استاندار ( اصفهان ، چهارمحال و بختیاری و یزد) نماینده کشاورزان بالادست و پایین دست و نمایندگان مجلس، معاونان سازمان محیط زیست ، وزارت صمت و وزیر نیرو است، در حقیقت یک شورای بسیار با قدرت و دقت بالا این موضوع را دنبال می کنند.

باقرزاده کریمی با بیان اینکه این شورا هر سال با توجه به میزان وضعیت بارش ها نحوه رهاسازی آب را اعلام می کنند، افزود: در سال آبی گذشته به جای ۱۷۶ میلیون متر مکعب، ادعا شد ۴۹ میلیون مترمکعب آب به سمت گاوخونی رها سازی شده است.

وی با اشاره به اینکه حدود ۸۵ درصد تالاب گاوخونی در حوضه آبریز زاینده رود و ۱۵ درصد آن در حوضه های دیگر است، خاطر نشان کرد: برنامه ای برای احیای مسیل های فصلی دیگر حوضه ها در دستور کار است برای مثال در بررسی ها مشخص شد در مسیر رودخانه های فصلی تپه های شنی مانع جریان آب به تالاب گاوخونی می شود. باید رودخانه های فصلی را احیا و لایروبی کرد.

باقرزاده کریمی تصریح کرد: در گذشته حدود یک میلیارد مترمکعب آب به تالاب منتهی می شد اما باید در نظر گرفت که همه این میزان آب به تالاب نمی رسید، کشاورزان نیز استفاده می کردند وسیلابهایی که کسی جرات استفاده از آن را نداشت، مستقیم به تالاب می ریخت.

سدسازی سیلاب‌ها را نابود کرد

مدیر دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه مشکل اصلی ما در همه حوضه های کشور از دست دادن سیلابها به دلیل سدسازی بوده است، اظهار کرد: برخی سدها مانند زاینده رود حجم مخزن آنچنانی ندارد ولی همین که سیلابها را مستهلک می کند و آب تنظیم شده تحویل می دهد همه جرات میکنند از این آب غیرمجاز برداشت کنند.

وی ادامه داد: اگر سیلاب می امد کسی نزدیک رودخانه نمی شد ما مشکلمان این است که سیلابها را از دست دادیم و در حال حاضر برای جلوگیری از خشکی تالاب مجبور به در نظر گرفتن حداقل حقابه تالاب هستیم با این حال باید تعامل بین انسان و طبیعت را ایجاد کرد، و از نظر من این تعامل ما را به عدد ۱۷۶ رسانده است که باوجود مشکلات آبی باید از این حق دفاع کرد.

وزارت نیرو باید همکاری کند

باقرزاده کریمی با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در خصوص حوضه آبریز زاینده رود دو مسئولیت دارد، به ماده ۲ قانون حفاظت ، احیا و مدیریت تالاب های کشور اشاره کرد و گفت: بر اساس این قانون سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالابها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تامین ان اقدام کند.

وی ادامه داد: طبق "ماده ۳۸ قانون برنامه ششم توسعه ، مواد ۱۸۷،۱۹۱ و ۱۹۳ قانون برنامه پنجم ، بند "ب ماده ۶۷ قانون برنامه چهارم" به سازمان حفاظت محیط زیست بر تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالابها تاکید شده است. برنامه جامعی که با مشارکت همه ذی نفعان نیاز آبی تالابها را تعیین و به دستگاههای مربوطه ابلاغ می کند. به بیان ساده تر سازمان حفاظت محیط زیست تهیه کننده برنامه نیست ، زیرا معتقدیم که مشکلات بوجود آمده به دلیل بخشی نگری ها و تصمیم گیری و تهیه برنامه ها بدون مشارکت دیگران بوده است.

باقرزاده کریمی اظهار کرد: برای تدوین سند زیست بومی تالاب گاوخونی، سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان میزبان و تسهیلگر سازمان ها و نهادهای دولتی استان و همه ذی نفعان را دعوت کرد، برنامه های حوضه آبریز تنظیم شد که فقط حدود ۲۱ صفحه جدول عملیاتی دارد. این سند به تایید شورای برنامه ریزی اصفهان رسید.

مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: نمایندگان چهار محال و بختیاری چند ایراد به این برنامه عن.ان کردند که در حال برطرف کردن ایراها هستیم تا با تصویب نهایی، دستورالعملی برای مدیریت کل حوضه آبریز باشد و آب به تالاب برسد.

وظیفه وزارت نیرو تامین آب است

باقرزاده کریمی تصریح کرد: این که گفته می شود حفاظت محیط زیست برای گاوخونی اقدامی نکرده و یا وزارت نیرو اعتقادی به حقابه تالاب ندارد نظرات شخصی است، ما دست خالی ننشسته ایم ، نمی توان نظر شخصی را در سیاستها و برنامه ها اعمال کرد زیرا وظیفه وزارت نیرو تامین آب است.

وی گفت: حفاظت محیط زیست برای حفظ تالاب ها برنامه های روتین خود را دارد مانند سرشماری پرندگان ، جلوگیری از شکار و صید وغیره ... اما برای احیای تالاب گاوخونی باید کاربری های بالادست ساماندهی شود که با تصویب سند زیست بومی این مهم محقق خواهد شد و خوشبختانه دولت نیز حمایت کرده است.

آبخیزداری بر روان آب‌ها ممنوع !

مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست یبا بیان اینکه اختلاف نظرها در خصوص طرح های آبخیزداری یک چالش قدیمی است، اظهار کرد: طی سالهای گذشته در خصوص مفید بودن و یا زیان آور بودن طرح های آبخیزداری اختلاف نظرها و به هر حال لابی های مختلفی وجود دارد، برخی آبخیزداری را مخل برنامه های منابع آب می دانند، اما واقعیت این است که آبخیزداری از بین رفتن پوشش گیاهی و فرسایش خاک جلوگیری و به تغذیه و تامین منابع آب زیرزمینی کمک می کند، بیشترین تخریب و فرسایش خاک را در ایران است که با آبخیزداری می توان از آنها جلوگیری کرد.

باقرزاده کریمی با بیان این مطلب تصریح کرد: با این حال در حوضه آبریز زاینده رود ایجاد بند و سازه های آبخیزداری بر روی نهرها و جریانهای آب سطحی را نمی پذیریم زیرا رودخانه باید تغذیه شود.

وی افزود: بارها در مذاکرات و جلسات اعلام کرده ایم آبخیزداری برای مدیریت "آب سبز" اقدام مناسبی است اما برای آب آبی یا روان آبها تایید نمی شود.

به اسم توسعه کشاورزی تالاب‌ها را خشکاندند

مدیر دفتر اکوسیستم های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین به دلایل خشکی تالاب شور گلپایگان اشاره کرد و گفت: وزارت جهاد کشاورزی بیش از ۳۰ سال پیش با هدف توسعه اراضی این تالاب را زهکشی کرد در آن زمان تفکری برای حفظ تالابها مطرح نبود و متاسفانه نه تنها تالاب گلپایگان بلکه خیلی از تالابهای کشور را به اسم توسعه کشاورزی خشکاندند

وی خاطرنشان کرد: به دنبال خشکیدن تالاب گلپایگان نه تنها کشاورزی توسعه نیافت بلکه هشت هزار هکتار مساحت تالاب به شوره زار و منشا گرد و غبار تبدیل شد . حدود ۵ سال پیش در ماموریتی که به ان مناطق داشتم با راهنمایی کارشناسان محلی به این موضوع پی بردیم که یک منشا گرد و غبار منطقه این تالاب است و باید احیا شود.

باقرزاده کریمی گفت: بر همین اساس بستن زهکشی ها اطراف تالاب در دستور کار قرارگرفته است تا جریان‌های رودخانه ای ، سیلابها و بارش ها دوباره این تالاب را احیا کند ، با عملیاتی شدن این برنامه در حال حاضر بخشی از این تالاب احیا شده است. تعیین حقابه این تالاب نیز در دست بررسی است.