بازدید از میدان نقش‌جهان، یک تیر و چند نشان
میدان زیبای نقش‌جهان یا همان میدان امام اصفهانی‌ها، آثار و بناهای تاریخی متعددی را در خودجای داده است و به همین خاطر با بازدید از این میدان با یک تیر چند نشان می‌زنید و مسجد شیخ لطف‌اله، مسجد امام، بازار و سردر قیصریه و کاخ عالی‌قاپو را نیز خواهید دید.
میدان زیبای نقش‌جهان یا همان میدان امام اصفهانی‌ها، آثار و بناهای تاریخی متعددی را در خودجای داده است و به همین خاطر با بازدید از این میدان با یک تیر چند نشان می‌زنید و مسجد شیخ لطف‌اله، مسجد امام، بازار و سردر قیصریه و کاخ عالی‌قاپو را نیز خواهید دید.
به گزارش فارس، تعطیلات نوروزی فرصتی است برای مسافرت، تقویت روحیه، رهایی از استرس و خستگی و در عین حال آشنایی با نقاط مختلف تاریخی و زیبای شهرهای ایران است، در این میان، استان اصفهان با داشتن اماکن تاریخی، تفریحی و گردشگری یکی از زیباترین شهرهای جهان است که سالانه گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند، البته برای رونق بازار گردشگری در این خطه، تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های بسیاری نیاز است تا بتوان از ظرفیت بسیار بالای شهر گنبدهای فیروزه‌ای به نحو احسنت استفاده کرد.
یکی از اماکن تاریخی نصف‌جهان، که از ابعاد مختلف تاریخی، مذهبی، تفریحی و تجاری آن، می‌توان دیدن کرد و لذت برد، مجموعه میدان نقش‌جهان یا میدان امام اصفهانی‌هاست است، میدان نقش‌جهان، میدانی مستطیل شکل به طول 507 متر و عرض 158 متر و با مساحتی بیش از 80 هزار مترمربع در مرکز شهر اصفهان قرار دارد که در 8 بهمن سال 1313 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت سال 1358 جزو نخستین آثار ایرانی بود که به عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.
این میدان زیبا آثار و بناهای تاریخی متعددی را در خودجای داده است و به همین خاطر با بازدید از این میدان با یک تیر چند نشان می‌زنید و بخش مهمی از گنجینه اصفهان را خواهید دید، میدان نقش جهان چهار اثر تاریخی بی نظیر مسجد شیخ لطف‌اله، مسجد امام، بازار و سردر قیصریه و کاخ عالی‌قاپو را به یکدیگر وصل کرده است و علاوه بر این بناهای ارزشمند، دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده است که معمولاً جایگاه عرضه صنایع دستی اصفهان است.
برای درک گستردگی و جذابیت میدان امام بهتر است بدانید که این میدان از میدان سرخ مسکو که یکی از گسترده‌ترین و مشهورترین میدان‌های جهان است، وسعت بیشتری دارد و در مقایسه با میدان کنکورد پاریس، دارای برتریی تاریخی است و پس از میدان تیان آنمن(Tiananmen Square) در پکن به عنوان دومین میدان بزرگ جهان نیز شناخته می‌شود.
تاریخچه میدان نقش‌جهان
ساخت میدان امام یا نقش‌جهان به دوره صفویان، زمان شاه عباس اول و سال 1011 قمری بر می‌گردد، شاه عباس که ابتدا تبریز و سپس قزوین را به پایتختی برگزید، به دلیل مشکلات سیاسی، برخوردهای متعدد ایران و عثمانی و موقعیت جغرافیایی اصفهان، پایتخت خود را از قزوین به اصفهان منتقل می‌کند و بدین منظور شیخ بهایی به دستور شاه عباس، طرحی نو برای اصفهان تهیه می‌کند که با الهام از الگوهای پیشین خود در اصفهان( میدان عتیق دوران آل بویه)، تبریز (میدان حسن پادشاه) و قزوین (میدان عالی‌قاپو)، نقطه‌ی اوج و بارزترین نماد اقتدار و عظمت پادشاهی و فرهنگ دوران خود می‌شود.
قبل از انتقال پایتخت به اصفهان، در محل میدان، باغی گسترده و بزرگ به نام نقش جهان وجود داشت که محل استقرار ساختمان‌های دولتی و کاخ فرمانروایان «تیموری» و «آق‌قویونلوها» بود، در ضلع غربی میدان و در محل ساخت عالی‌قاپو، بخش میدانی باغ قرار داشت که به درب کوشک مشهور بود، در دوران سلجوقیان این محل میدان کوشک نام داشت و دستگیری برکیارق، پنجمین پادشاه سلسله سلجوقیان، از سوی برادرش، محمود، در آن رخ داده بود، میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان و برگزاری برخی از آیین‌های رسمی همچون جشن نوروز نیز بود و به همین سبب اهمیت فراوانی داشت.
شاه عباس اول در آغازین روزهای سلطنت خود اقدام به گسترش این میدان کرد و بارها آیین چراغانی و آتش‌بازی در آن برپا شد، بر سر در مسجد شیخ لطف الله و مسجد جامع در میدان، دو نام استاد معمار که میدان را طرح‌ریزی کرده‌اند یعنی استاد محمدرضا و استاد علی‌اکبر اصفهانی، به چشم می خورد و شعر «فکر تاریخ کرد راغب و گفت شد در کعبه در صفاهان باز» نیز بر یکی از کتیبه‌های میدان، نقش بسته است که محاسبه حروف ابجد مصراع این بیت، تاریخ اتمام ساخت میدان که 1046 قمری معادل 1015 خورشیدی و 1636 میلادی است، را نشان می‌دهد.
در زمان شاه عباس دوم، شلوغی بیش از حد بازار اطراف و فروشندگان باعث شد تا میدان دیگری نیز احداث شود، این میدان که بسیار نزدیک به میدان قدیمی و در پشت مسجد شیخ لطف الله بود، در ابتدا میدان نو نام گرفت و به سبب اینکه عمارت قدیمی در باغ نقش جهان همزمان با ساخت این میدان، تخریب و از مصالح آن در ساخت میدان استفاده شد، میدان جدید را نیز میدان نقش جهان نامیدند.
شواهد حاکی است که میدان و بناهای پیرامونش بیشتر در دوره قاجار تخریب شد اما با روی کار آمدن پهلوی تمامی بناهای پیرامون میدان به صورت کامل تعمیر و بازسازی شدند و تا امروز کار بازسازی و تعمیر این بناها بصورت مداوم انجام می‌شود تا این جاذبه چشم نواز حفظ شود.
پس از مرمت میدان و ابنیه اطراف آن در دوره رضا شاه، نام رسمی این میدان به میدان شاه تغییر کرد و مسجد جامع عباسی نیز با نام مسجد شاه خوانده شد ولی پس از انقلاب اسلامی ایران نام رسمی این میدان به میدان امام یا میدان امام خمینی تغییر کرد.
مجموعه‌ای که در حال حاضر به عنوان میدان نقش جهان یا میدان امام می‌شناسیم همان میدان قدیمی است و میدان نو که زیبایی و جذابیتش به پای میدان قدیمی‌تر نمی‌رسید از بین رفت و تنها نام این میدان بر جای ماند و نقش جهان تبدیل به نام مستعاری برای میدان کنونی شد، امروزه این میدان علاوه بر اینکه یک جاذبه تاریخی و محلی برای کسب مردم است، محل برگزاری نماز جمعه و اجتماعات سیاسی نیز هست و اهمیت زیادی دارد.
مسجد امام
مسجد امام که به نام‌های مسجد جامع، مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شهرت دارد، یکی از مساجد میدان نقش جهان در اصفهان است که در طی دوران صفوی ساخته شد و از بناهای مهم معماری اسلامی ایران به شمارمی‌رود، مسجد امام در روز 15 دی 1310 با شماره ثبت 107 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ساخت مسجد جامع عباسی که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد در سال 1020 هجری قمری به دستور شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شد و به منظور تزیین میدان، در سال 1025 هجری قمری و در حالی که هنوز مشغول پی‌ریزی قسمت‌های دیگر مسجد بودند، سردر نفیس کاشی‌کاری معرق آن را به اتمام رساندند.
این مسجد شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری است و آخرین تاریخ های ثبت شده در مسجد، سال 1077 هجری قمری (آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم)، 1078 هجری قمری (اولین سال سلطنت شاه سلیمان) و نیز سال 1095 هجری قمری است.
عالی‌قاپو
کاخ عالی‌قاپو که نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ‌های عهد صفوی است، در اوایل قرن یازدهم هجری به فرمان شاه عباس اول در اصفهان ساخته شد، این کاخ دارای 6 طبقه است که هر طبقه تزیینات مخصوص خود را دارد، کاخ عالی‌قاپو طی 5 مرحله معماری و در زمان جانشینان شاه عباس اول به ویژه شاه عباس دوم و شاه سلیمان بین 70 تا 100 سال ادامه و تکمیل یافت.
عالی‌قاپو دروازه مرکزی و مدخل کلیه قصرهایی بود که در دوران صفویه در محدوده میدان نقش جهان بنا شده بودند؛ نام عالی‌قاپو مرکب از دوکلمه عالی و قاپو است که با هم به معنای « سر در بلند» یا « درگاه بلند» هستند.
ساختمان عالی‌قاپو با ارتفاعی حدود 36 متر از کف بازار، بلندترین عمارت چند طبقه تا چند دهه اخیر در شهر اصفهان بوده است و به خاطر اضافات و الحاقات معماری در هر سو، نمایی متفاوت دارد به طوری که از داخل میدان نقش جهان، از جلو بنا 2 طبقه، از پشت بنا 5 طبقه، از طرفین بنا 3 طبقه و با احتساب طبقه همکف به عنوان اولین طبقه، در کل 6 طبقه دارد.
بازار و سردر قیصریه
در مقابل مسجد جامع عباسی در شمال میدان نقش جهان ، سردرى قوسی شکل با کاشی‌کارى مجلل و باشکوه و نقاشی‌های رنگ باخته صفوی که ورودی بازار قیصریه محسوب مـی‌شود، به چشم می‌خورد، سـردر بازار قیصریه ورودی باشکوه و اصیل میدان نقش جهان است که بهترین دید و منظر را به این میدان دارد و در زمان صفویان، میدان قدیمی شهر را پس از گذر از بازار به میدان جدید شهر وصل می‌کرده است.
بازار قیصریه در سال 1029 هجری قمری و 1619 میلادی احداث شد، ایـن بـازار از بزرگ‌ترین و با شکوه‌ترین بازارهاى اصفهان است، در وسط بازار محوطه بزرگ مدور شکلى با گنبـد زیبایی وجود دارد، در طرف غرب آن، کاروانسراى با شکوه شاهى که دو طبقه و داراى حدود 150 حجره است، قرار دارد و در سمت شرقی آن، بازار ضرابخانه( جایی که در آن زر و سیم سکه می‌زدند) بوده که حالا تجارتخانه است، در این بازار مانند قدیم پارچه‌هاى گوناگون و قلمکارهـاى اصفهانى و غیره فروخته می‌شود.
مسجد شیخ لطف‌اله
مسجد شیخ لطف‌اله در ضلع شرقی میدان امام و مقابل عمارت عالی‌قاپو قرار دارد و در سال 1011 تا 1028 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول ساخته شد، سردر معرق مسجد شیخ لطف‌اله، در سال1011 هجری قمری و ساختمان و تزیینات آن در سال 1028 هجری قمری به پایان رسید.
مسجد شیخ لطف‌اله یکی از زیباترین مساجد دوره صفویه است که در ابتدا به منظور اجرای مراسم مذهبی خانواده سلطنتی و وابستگان خاص شاه بنا شده بود، اما بعداً به احترام بزرگ‌ترین شخصیت مذهبی آن زمان به نام شیخ لطف‌اله نامگذاری و برای نماز گذاری او اختصاص داده شد.
این مسجد بی‌نظیر شاهکار دیگری از هنر معماری و کاشی‌کاری قرن یازدهم هجری قمری در اصفهان است، محراب این مسجد با کاشی‌کارى معرق و مقرنس‌هاى بسیار زیبا تزیین شده است و درون محراب دو لوح وجود دارد، در اطراف محراب کتیبههایى وجود دارد که در آن‌ها روایاتى از پیامبر اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع) نقل شده است.
اشعارى نیز بر روی کتیبه‌‌هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم می‌خورد که احتمالاً سراینده آن‌ها شیخ بهایى، عارف، دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است؛ معمار و بنای مسجد، استاد محمدرضا اصفهانی است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در لوحه کوچکی نوشته شده است.
علاوه بر موارد گفته شده، با بازدید از میدان نقش‌جهان اصفهان، می‌توانید از کالسکه‌سواری در محوطه این میدان زیبا لذت ببرید و از دنیای پرهیاهوی امروزی دور شوید، همچنین با گشت و گذار در بازارهای اطراف میدان و بازار قیصریه هدایای منحصربه فرد و زیبا خریداری کنید و در کنار خانواد خود از غذاهای سنتی اصفهان مانند بریان(مشهورترین غذای اصفهان) و نوشیدنی‌ها و بستنی‌های بی‌نظیر اصفهان بهره‌مند شوید و با ثبت عکس‌های زیبا و به یادماندنی، خاطرات ماندگاری را برای خود و خانواده، رقم بزنید.
فراموش نکنید که بازدید از میدان نقش‌جهان را به زمانی از روز موکول کنید که ساعتی از شب را هم در این مکان زیبا بمانید، زیرا در شامگاه، منظره این میدان ارزشمند، بسیار دیدنی و لذت‌بخش می‌شود و برای هر بازدیکننده‌ای خاطره‌ای دوست‌داشتنی و تکرار نشدنی به جای می‌گذارد.