پل های تاریخی زاینده رود چشمنواز مسافران نوروزی اصفهان

آرمیدن پل های تاریخی در بستر آبی روان و پاک زاینده رود پس از سال ها استقامت در زمین خشک و ترک خورده، علاوه بر اهالی چشم مسافران این دیار را ترنمی دوباره بخشیده است.
به گزارش ایرنا، زاینده رود امسال با توجه به شرایط جوی و دستور رییس جمهوری توانست سینه پر آب و مهر خود را به مهمانان نوروزی تقدیم کند.
بر این اساس پل های تاریخی که همچون خطوطی موازی بر بستر رودخانه زاینده رود قرار دارند همچنان جاذبه تاریخی پر بیننده ای برای دیار نصف جهان است.
پل های تاریخی زاینده رود، نه تنها برای عبور افراد بلکه به منظور گذر از محصورات این جهان، ایجاد ارتباط بین آب، باد، طبیعت و انسان، معماری شده است.
در معماری این بناها، علاوه بر نیازهای زندگی روزمره شهروندان، به نیازهای روحی و ظرافت های انسانی توجهی خاص شده به گونه ای که تاثیرپذیری همه افراد با هر ملیت، مذهب و فرهنگ از این بناها، ژرف و تعالی بخش است.
سازه پلهای تاریخی زاینده رود بازدید کنندگان را به درکی مشترک از گذر زمان و پیوند بین انسان و طبیعت دعوت کرده و به ژرفای رمز آفرینش می کشاند.
یکی از جلوه های کم نظیر پل های تاریخی زاینده رود قابلیت برقراری ارتباط معنایی بین بازدید کنندگان از طریق اشکال و زوایای هنر معماری است.
این ارتباط در پرتو هنر معماری پل خواجو و سی سه پل به نقطه اوج می رسد و اینجاست که انسان و آب، به درکی مشترک و احساسی مشابه می رسند، درکی که ناشی از فهم مشترک ، همراه با بیم و امید نسبت به آینده است .
پلهای تاریخی زاینده رود از مهمترین جاذبه های بصری و تاریخی اصفهان و مورد توجه گردشگران خارجی ، داخلی است.
بر بستر زاینده رود 14 پل تاریخی با قدمتی 400 ساله وجود دارد که علاوه بر عبور عابران به عنوان جاذبه های تاریخی مورد توجه قرار دارد.

** پل خواجو
ˈپل خواجوˈ با نامهای ˈپل شاهیˈ، ˈپل گبرهاˈ، ˈپل بابا رکن الدینˈ و ˈپل شیرازˈ از جمله زیباترین پلهای تاریخی جهان به شمار می رود.
این اثر زیبا در عصر شاه عباس دوم صفوی در محور شرقی شهر اصفهان در سال 1060 هجری قمری بنا شده است.
این پل دارای 133 متر طول و 12 متر عرض و 21 دهنه است.
در بخش میانی این پل و در دو طرف، عمارتی هشت ضلعی بنا شده است که بیگلر بیگی ( عمارت بزرگان، خان خانان ) یا شاه نشین خوانده می شود.
این عمارت هشت ضلعی از معماری ارزشمند و تزئینات زیبایی برخوردار است و نقوش و طرح های طلاکاری شده بر زیبایی آن افزوده است.
شاه عباس دوم برخی اوقات به همراه اهل حرم و یا صاحب منصبان و میهمانان داخلی و خارجی برای تماشای مراسم مختلف نوروز و جشن آب پاشان در این عمارت مستقر می شد.
این پل به گونه ای طراحی شده که از آن به عنوان سد و آب بند نیز برای اهداف و مصارف گوناگون استفاده می شده است.

** ˈسی و سه پلˈ
ˈسی و سه پلˈ با نامهایی همچون ˈپل الله وردی خانˈ، ˈپل شاه عباسیˈ، ˈپل جلفاˈ، ˈپل چهل چشمهˈ و ˈپل سی و سه چشمه، ˈشاهکار بی نظیر قرن یازدهم هجری و از آث‍‍ار دوره س‍ل‍طن‍ت ش‍‍اه ع‍ب‍‍اس اول اس‍ت .
ای‍ن پ‍ل با ه‍زی‍ن‍ه و ن‍ظ‍ارت سپهسالار شاه عباس اول، ˈ ال‍ل‍ه ورد ی خ‍‍انˈ ب‍ن‍‍ا ش‍د و ب‍ه ه‍م‍ی‍ن دلیل ˈپ‍ل ال‍ل‍ه ورد ی خ‍‍ان ˈ ن‍‍ام‍ی‍ده ش‍ده اس‍ت.
ای‍ن پ‍ل ح‍دود 300 م‍ت‍ر طول و 14 م‍ت‍ر ع‍رض د ارد و طوی‍ل ت‍ری‍ن پ‍ل ز ای‍ن‍ده رود اس‍ت .
در عالم آرای عباسی در مورد این پل نوشته شده دارای چهل چشمه (دهنه) بوده که از هر چشمه آب خارج می‏شده است.
شالوده پل با سنگ و آهک ریخته شده و با آجر و گچ بالا رفته و دو طرف پل ˈغرفاتˈ و ˈغلام گردشهایˈ بلند فوقانی ساخته شده است.
هفت دهانه این پل در گذشته گرفته شده و اکنون 33 دهانه دارد و از این رو به پل 33 چشمه شهرت دارد.
وجه تسمیه این پل به این شرح است: ˈاین پل از آن جهت که شاه عباس اول دستور بنای آن را داده، پل شاه عباسی نامیده شده و چون به مباشرت و اهتمام الله وردی خان ساخته شده به ˈپل الله وردی خانˈ نیز معروف است.
به لحاظ اینکه معبر مردم به جلفا بوده آن را ˈپل جلفاˈ هم گفته‏اند و چون در ابتدا چهل چشمه داشته ˈپل چهل چشمهˈ و اینک سی و سه چشمه دارد به ˈپل سی و سه چشمهˈ معروف شده است.
این پل برای اتصال خیابان چهار باغ کهنه عباسی به خیابان چهارباغ بالا و باغ هزار جریب و عباس آباد ساخته شده است.
وضعیت کنونی پل با مدل قدیم آن تفاوت زیادی ندارد، ایوانچه ‏ها و غرفه ‏های زیبا و متناسب طرفین پل که جای نشستن اهالی و عبور و مرور است به همان حالت اولیه باقی مانده است.
این پل شش معبر شامل یکی در وسط و چهار تا در دو طرف آن که با استادی و مهارت خاصی بنا شده دارد.
در دوره ص‍ف‍وی‍ه م‍ر اس‍م ج‍ش‍ن آب‍ری‍ز ان ی‍‍ا آب‍پ‍‍اش‍‍ان در ک‍ن‍‍ار ای‍ن پ‍ل انجام می شده اس‍ت و ار ام‍ن‍ه ج‍ل‍ف‍‍ا ه‍م م‍ر اس‍م ˈخ‍‍اج ش‍وی‍‍ان ˈ خ‍ود ر ا در م‍ح‍دوده ه‍م‍ی‍ن پ‍ل ب‍رگ‍ز ار م‍‍ی ک‍ردن‍د.
شاه عباس اول، به طوری که مورخان و سیاحان خارجی نوشته‏اند در هر حال در جشن آبریزان شرکت می‏کرد.
گاه به فرمان شاه عباس بر سر پل مراسم گلریزان صورت می‏گرفت و گلهای فراوان در راه شاه و همراهان او ریخته می‏شد.

** ˈپل مارنانˈ
ˈپل مارنانˈ در یکی از قدیمی ترین محله های شهر اصفهان یعنی ˈماربینˈ واقع شده است.
در باره تاریخ ساخت این پل منابع تاریخی موارد متعددی را عنوان می کنند و برخی شالوده های پل را به دوران ساسانی نسبت می دهند.
این پل، ساحل شمالی و جنوبی رودخانه را در غربی ترین بخش شهر اصفهان به یکدیگر متصل می کند.
از دوره صفوی تا دوره معاصر، مرمتهای اساسی بی آنکه در ساختار اصلی آن تغییری ایجاد شود به روی آن انجام شده است.

** ˈپل شهرستانˈ
ˈپل شهرستانˈ یا ˈپل جیˈ یکی از پل های قدیمی زاینده رود و در سه کیلومتری مشرق پل خواجو و مقابل ناحیه جی واقع شده است.
به عقیده بعضی از مورخان و باستان شناسان این پل دارای اساس و بنیاد ساسانی است.
این پل در دوره دیلمیان و سلجوقیان، تنها پل مهم زاینده رود در داخل شهر اصفهان بوده و به طور یقین در دوره های مزبور تعمیراتی به عمل آمده و آثاری بر آن افزوده شده است.
پل شهرستان امروز واسطه ارتباط قسمتی از ساحل جنوبی زاینده رود با ساحل شمالی رودخانه و قریه شهرستان (جی) است.

** ˈپل جوییˈ
ˈپل جوییˈ یا ˈپل سعادت آبادˈ در وسط دو پل الله وردی خان و پل خواجو به طول 147 متر و در سال 1065 هجری در دوره سلطنت شاه عباس دوم صفوی بنا شده است.
این پل برای استفاده خاندان سلطنتی، اشراف و مهمانان شاه و جهت اتصال بناهای سلطنتی نظیر کاخ هفت دست و آیینه خانه در ساحل شمالی و جنوبی رود بنا شده بود و از این رو افراد عادی اجازه عبور از آن را نداشتند.
وجه تسمیه جویی که به غلط در بین عموم ˈچوبیˈ تلفظ می شود، به دلیل احداث جوی کوچک و ظریفی از سنگ پارسی بوده که در آن عصر بر روی پل تعبیه شده بود.
بر این اساس زاینده رود به دلیل شرایط مناسب جوی و با دستور مقام ارشد اجرایی کشور، سینه پر آب و مهر خود را به مهمانان نوروزی تقدیم می کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان مهلت جاری شدن زاینده رود را تا اواسط خرداد سال آینده اعلام کرد.
مسعود میر محمد صادقی افزود: خروجی سد زاینده رود به گونه ای افزایش می یابد که در تعطیلات نوروز آب زاینده رود در سطح شهر اصفهان جاری باشد.
وی با اشاره به ذخیره 170 میلیون متر مکعب آب در مخزن سد زاینده رود بیان کرد: میزان بارندگی در ایستگاه شاخص زاینده رود در 24 ساعت گذشته 18 میلیمتر ثبت شده است .
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای اصفهان، همچنین آمار تجمعی بارش ها در این ایستگاه را یک هزار و 400 میلیمتر برآورد کرد و افزود: شرکت آب منطقه ای اصفهان تا آخر سال آبی امسال که تابستان 98 خواهد بود به تعهدات آبی خود در تأمین آب کشت کشاورزی شرق و غرب و همچنین آب شرب عمل خواهد کرد.